Algiers – Miasto o Niezwykłej Historii i Niezliczonych Warstwach Kulturowych

Stare Miasto (Casbah)

Zbudowana na wzgórzu, Casbah stanowiła naturalną fortecę, chroniącą miasto przed atakami. Jest to najstarsza część miasta, uhonorowana wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Polecam zacząć wędrówkę od placu El-Muradia, a potem ruszyć w stronę wąskich alejek, które prowadzą ku wyższym partiom dzielnicy, skąd rozpościerają się wspaniałe widoki. Tutejsza architektura to doskonała mieszanka wpływów arabskich, osmańskich i europejskich.

Nieodłączną część tej dzielnicy stanowią  meczety, w tym meczet Ketchaoua, powstały w XVII wieku, będącym pięknym przykładem islamskiej architektury w Algiersie. Warto wspomnieć również o wniesionym przez Osmanów, Pałacu Dżinn, mającym ogromną wartość historyczną.

Casbah nigdy nie zasypia. Przechodząc przez jej urokliwe uliczki, możemy natknąć się na rzemieślników, którzy tworzą tradycyjne wyroby rękodzielnicze, takich jak tkaniny, ceramika, biżuteria czy metalowe ozdoby. Tutaj możemy poczuć prawdziwą duszę Algiersu i zakupić prawdziwe pamiątki, a nie jakieś podróbki z miejsc turystycznych.

Widok na Casbah

Djamaʽa el Djedid

Na granicy Kasbah i dawnej dzielnicy europejskiej, stoi Djamaʽa el Djedid – jeden z najbardziej charakterystycznych i zarazem najstarszych czynnych meczetów Algieru. Mimo wszystko jest znany także jako… Nowy Meczet (La Nouvelle Mosquée).

Meczet został zbudowany w 1660 roku, w okresie panowania osmańskiego. Był to czas, gdy Algier pełnił rolę ważnego portu i garnizonu Imperium Osmańskiego na zachodnim wybrzeżu Afryki Północnej. Djamaʽa el Djedid powstał z inicjatywy osmańskiego gubernatora miasta, tak zwanego deya, chcącego wznieść reprezentacyjną budowlę sakralną. Pomysł był prosty – stworzyć meczet w stylu godnym portowego miasta, a jednocześnie wkomponowany w lokalną tkankę architektoniczną.

Na pierwszy plan wysuwa się kopuła – duża, owalna, biała, oparta na ośmiobocznym tamburze, widoczna z dużej odległości, zwłaszcza od strony zatoki. Towarzyszą jej cztery mniejsze kopuły boczne, które wspierają nawę główną. Cała konstrukcja została wpisana w zwarty, niemal kwadratowy plan, typowy dla architektury osmańskiej. Minaret jest ozdobiony arabeskowymi motywami, a jego prostokątna podstawa, odróżnia go od innych okrągłych minaretów.

Fasady meczetu są dość oszczędne w dekoracjach. Biała, wapienna elewacja, łuki w kształcie podkowy nad wejściami, drewniane okiennice i płytkie ganki – wszystko to składa się na obraz architektury, która nie ma dominować w przestrzeni, ale się z nią harmonizuje. Wnętrze również utrzymane jest w duchu umiaru. Główna sala modlitewna została nakryta drewnianym sufitem, wspartym na kolumnach o murowanych podstawach. 

Wśród dekoracji dominują geometryczne wzory, motywy roślinne w stiuku, a także ręcznie wykonana kaligrafia arabskiego pisma na ścianach i wokół mihrabu, czyli niszy modlitewnej. Mihrab oraz minbar, czyli ambona, wykonane zostały z ciemnego drewna i inkrustowane drobnymi ornamentami, co stanowi przykład wyrafinowanego rzemiosła z epoki osmańskiej.

Położenie Djamaʽa el Djedid jest kluczowe dla jego znaczenia. Znajduje się tuż obok portu – w czasach osmańskich wielu przybyszów, żeglarzy, kupców czy dyplomatów właśnie ten meczet widziało jako pierwszy. Był on nie tylko miejscem modlitwy, ale także punktem orientacyjnym i ośrodkiem życia społecznego.

Bezpośrednio przed meczetem rozciąga się Place des Martyrs – przestronny plac poświęcony tym co walczyli o wolność Algierii. Tuż pod jego powierzchnią znajduje się stanowisko archeologiczne, gdzie odkryto pozostałości rzymskich domów, bizantyjskich kaplic i arabskich konstrukcji z różnych epok. Z jednej strony historia rzymska i kolonialna, z drugiej trwająca obecność islamu reprezentowana przez Djamaʽa el Djedid. Ta warstwowość miasta widoczna jest tu wyjątkowo wyraźnie.

Meczet Djamaʽa el Djedid w centrum Algieru

Muzeum Sztuki i Tradycji Narodowej (Musée National des Arts et Traditions Populaires)

Na terenie Dzielnicy Casbah, znajduje się również muzeum, które skupia się na codziennym życiu, rękodziele i tradycjach przekazywanych z pokolenia na pokolenie.

Muzeum jest zlokalizowane w zabytkowym pałacu Dar Khedaoudj El Amia, stanowiącym cudo architektury. Już sam spacer po mozaikowych wnętrzach i dziedzińcach pałacu to ciekawe doświadczenie. Każdy region Algierii ma tu swoją reprezentację, przykładowo z południa przybyły zdobione fibule z Tamanrasset, z zachodu koronkowe hafty z Tlemcen, a z Kabylie barwne tkaniny i przedmioty codziennego użytku.

Warto poświęcić chwilę, by przyjrzeć się bliżej niektórym przedmiotom, na przykład ręcznie wykonanym lustrzanym ozdobom, wśród których jedno lustro związane jest z legendą o księżniczce Khedaoudj El Amia. Mówi się, że tak często przeglądała się w tym lustrze, że straciła wzrok. 

Muzeum posiada również prezentacje wyrobu tradycyjnych chéchii, czyli algierskich nakryć głowy. Możemy nawet obejrzeć mistrzów rękodzieła w akcji i zrozumieć, jak wiele pracy i precyzji wymagało wytworzenie rzeczy, które dziś możemy podziwiać w gablotach.

Na tym nie koniec, bo muzeum posiada także bogatą dokumentację fotograficzną i archiwum związane ze znikającymi zawodami i tradycjami. Jeśli będziemy mieli szczęście, to tutaj również natrafimy na ciekawe warsztaty i pokazy.

Ogród Botaniczny Hamma 

W otoczeniu zgiełku miasta, ten ogromny ogród stanowi zieloną enklawę i przestrzeń pełną spokoju. Założony w 1832 roku przez francuskich kolonizatorów, początkowo miał charakter eksperymentalno-rolniczy. Uprawiano tu między innymi rośliny użytkowe i testowano ich adaptację do algierskiego klimatu. W kolejnych dekadach ogród ewoluował w stronę pełnoprawnego ogrodu botanicznego i dziś przedstawia bogactwo flory z niemal wszystkich stref klimatycznych świata.

Najbardziej rozpoznawalnym elementem ogrodu jest Palmowa Aleja – szeroka, reprezentacyjna droga otoczona smukłymi, równomiernie rozmieszczonymi palmami daktylowymi. Spacerując tutaj, zrozumiemy dlaczego właśnie to miejsce najczęściej trafia na pocztówki, przewodniki i instagramowe relacje z Algieru. 

Ale ogród to nie tylko palmy. W części tropikalnej, dzięki mikroklimatowi tworzonym przez gęste liście i wilgotne powietrze, rozwijają się bananowce, storczyki, drzewiaste paprocie i bambusy. Ogromne liście i rozłożyste korony tworzą  dżunglowy charakter tej strefy. Z kolei tuż obok, w oranżeriach i szklarniach, obejrzymy gatunki roślin nieprzystosowane do zewnętrznego klimatu Algierii – na przykład kaktusy i sukulenty z obu Ameryk, rzadkie storczyki z Azji Południowo-Wschodniej czy rośliny mięsożerne.

Warto wspomnieć o ciekawostce z historii popkultury, gdyż właśnie w tym ogrodzie nakręcono część zdjęć do filmu „Tarzan: Człowiek-małpa” z 1932 roku. Klimat ogrodu i jego tropikalna roślinność idealnie wpasowały się w wyobrażenia Hollywood o afrykańskiej dżungli. Położenie ogrodu jest dodatkowym atutem. Znajduje się u podnóża wzgórza, na którym stoi Makam Echahid – Mauzoleum Męczenników, monumentalna budowla upamiętniająca ofiary wojny o niepodległość Algierii. Do mauzoleum możemy się dostać z ogrodu kolejką linową, co stanowi dodatkową atrakcję turystyczną i daje możliwość podziwiania panoramy miasta z wysokości.

Ogród Botaniczny Hamma

Palais des Rais (Bastion 23) 

Bastion został zbudowany w XVI wieku przez osmańskich władców Algieru, a jego pierwotnym celem było pełnienie roli rezydencji dla wysokich rangą oficerów marynarki. Nie da się jednak ukryć, że chyba jeszcze ważniejszą funkcją była ochrona miasta przed wrogami – bastion stanowił bowiem część większego kompleksu fortecznego, mającego na celu ochronę miasta przed najeźdźcami. Z jego murów rozciąga się fantastyczny widok na port, co dawniej dawało obrońcom strategiczną przewagę w przypadku ataku.

Dziś Palais des Rais pełni głownie rolę muzeum, które przeniesie nas w świat algierskich tradycji morskich. W jednym z pomieszczeń muzeum znajduje się bogata ekspozycja związana z historią żeglugi w regionie. Można tu podziwiać modele statków, mapy, a także różnorodne artefakty związane z marynarką wojenną i cywilną Algierii.

Muzeum skupia się również na historii Algierii pod panowaniem osmańskim, przedstawiając życie codzienne w tym czasie oraz relacje z różnymi państwami basenu Morza Śródziemnego. Wystawy ukazują także wpływy europejskie na kulturę algierską, szczególnie w okresie kolonialnym, kiedy to Algieria była pod panowaniem francuskim.

Polecam skorzystać z usług lokalnych przewodników, którzy oprowadzą po pałacu, opowiadając fascynujące historie związane z tym niezwykle ciekawym miejscem.

Muzeum Armii Algierskiej (Musée de l’Armée Algiers)

Dzięki tej instytucji poznamy nie tylko historię wojskową Algierii, ale także całą kulturę i to jak się kształtowała tożsamość tego fascynującego kraju. Warto również wspomnieć, że sam budynek, w którym mieści się muzeum, to dawny pałac królewski, który kiedyś pełnił funkcję siedziby rządu kolonialnego. 

Zaczynamy od sekcji poświęconej okresowi kolonialnemu, kiedy to Algieria była pod władzą Francji. Poznamy tutaj działania Francuzów na terytorium dzisiejszej Algierii, broń wykorzystywaną przez wojsko kolonialne, a także dokumenty i fotografie ukazujące brutalne metody zarządzania kolonią. Ten okres miał głęboki wpływ na tożsamość współczesnej Algierii, a także jej drogę do niepodległości.

Jednakże najważniejszą sekcją muzeum jest bez wątpienia część poświęcona Wojnie o Niepodległość Algierii, która miała miejsce w latach 1954-1962. Między innymi obejrzymy tutaj eksponaty związane z Frontem Wyzwolenia Narodowego (FLN), w tym broń, która była używana w czasie brutalnej wojny, oraz fotografie dokumentujące życie codzienne w czasie konfliktu. Wizyta w tej części muzeum jest nie tylko lekcją historii, ale także świadectwem determinacji i poświęcenia narodu algierskiego.

Muzeum oferuje także kolekcję wyjątkowych militariów. Nie możemy pominąć artefaktów pochodzących z okresu fenickiego czy rzymskiego, które ilustrują militarną potęgę tych cywilizacji. Warto też zwrócić uwagę na bogaty zbiór broni palnej, w tym historycznych karabinów, pistoletów, a także insygnia wojskowe, sztandary oraz odznaczenia, które są świadectwem odwagi i poświęcenia żołnierzy walczących na różnych frontach.

Nie zabrakło także fragmentów uzbrojenia wykorzystywanego w wojnach światowych – zarówno przez siły kolonialne, jak i walczących o niepodległość Algierczyków. Tego rodzaju przedmioty pozwalają lepiej zrozumieć technologię wojenną, jaką dysponowano w różnych kulturach okresach, jak i również po różnych stronach konfliktu.

Muzeum Militarne

Meczet Ketchaoua

W pobliżu Palais des Rais znajduje się także Meczet Ketchaoua, mający duże znaczenie w kontekście historii miasta i całego kraju.

Początkowo był to kościół katolicki, zwany Kościołem św. Augustyna, zbudowany przez Hiszpanów, którzy w średniowieczu panowali nad okolicą. Dopiero w XVII wieku, po podboju miasta przez Imperium Osmańskie, został przekształcony w meczet, zyskując nową funkcję i charakter, który widzimy do dziś.

Z tego tytułu meczet charakteryzuje się mieszanką różnych stylów architektonicznych. Z zewnątrz budowla zachowuje typową dla okresu osmańskiego formę, z wyraźnymi wpływami mauretańskimi. Natomiast w środku zachwycają witraże, kolumny oraz mozaiki, które pokrywają zarówno ściany, jak i sufit. Ich geometria oraz kolory tworzą harmonijną całość, charakterystyczną dla sztuki islamskiej. 

Meczet Ketchaoua odegrał także istotną rolę w wydarzeniach związanych z walką o niepodległość. W latach 50. XX wieku, czyli w szczytowym okresie walki z kolonializmem, było to jedno z głównych miejsc, w których odbywały się spotkania ruchu narodowego. 

Minarety Meczetu Ketchaoua

Basilique Notre-Dame d’Afrique 

Położona na wzgórzu, z przepięknym widokiem na Morze Śródziemne, bazylika została zbudowana w drugiej połowie XIX wieku, w latach 1858-1872, z inicjatywy francuskiego biskupa Eugène’a Delphina. Była to odpowiedź na potrzeby rosnącej wspólnoty katolickiej w Algiersie, będącym wówczas częścią Algierii jako francuskiej kolonii. 

Budowa bazyliki była również wyrazem chęci nawiązania do kultu maryjnego, z dedykacją dla Matki Boskiej Afryki, której wizerunek znajduje się na ołtarzu głównym. Mimo burzliwej historii Algierii, związanej z kolonizacją, wojną o niepodległość i zmianami politycznymi, kościół przetrwał, stając się symbolem więzi między kulturą zachodnią i arabską.

Z zewnątrz bazylika wyróżnia się połączeniem stylów, które odbijają zarówno wpływy zachodnie, jak i lokalne tradycje architektoniczne. Wzniesiona na planie krzyża, z charakterystycznymi kopułami i wieżami, łączy elementy neobizantyjskie z mauretańskimi, co nadaje jej wyjątkowy, eklektyczny charakter. Z zewnątrz budowla ma ciepły, kremowy kolor, który dobrze komponuje się z otaczającym ją krajobrazem.

Natomiast wnętrze jest udekorowane mozaikami i freskami, przedstawiającymi motywy biblijne oraz tradycje afrykańskie, co stanowi kolejny przykład połączenia kulturowego. Najważniejszym elementem jest jednak wizerunek Matki Boskiej Afryki, znajdujący się na głównym ołtarzu. Przedstawia on Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus w koronie, trzymającą w dłoniach różaniec. 

Notre-Dame d’Afrique stała się symbolem religijnej tolerancji i dialogu międzykulturowego. Na zakończenie zwiedzania polecam wybrać się na położony przed bazyliką taras, z którego rozciąga się piękny widok na Algiers i Morze Śródziemne. Warto również zajrzeć do pobliskiego muzeum, które opowiada historię tej niezwykłej budowli oraz jej roli w dziejach miasta.

Piękna fasada Bazyliki

Muzeum Sztuki Współczesnej w Algierze (Musée d’Art Moderne d’Alger, MAMA)

Sztuka algierska jest głównym punktem ekspozycji. Dzięki niej poznamy rozwój artystyczny kraju, który długo znajdował się pod wpływem kolonializmu, a po odzyskaniu niepodległości stawiał pierwsze kroki w kierunku wyrażania swojej tożsamości. W muzeum znajduje się wiele prac przedstawiających zmieniające się oblicza Algierii, jej kulturę, historię oraz wpływ zachodnich prądów artystycznych.

Jednym z najbardziej ekscytujących aspektów tego muzeum jest duży nacisk na sztukę współczesną. Artystów z całego świata, zwłaszcza z Afryki i Bliskiego Wschodu, można zobaczyć w różnych formach – od eksperymentalnych wystaw, które wykraczają poza tradycyjne pojęcie sztuki, po klasyczne obrazy czy rzeźby, które zachowują silne związki z tradycją.

Muzeum nie ogranicza się jedynie do stałej ekspozycji. Organizuje liczne wystawy czasowe, które obejmują tematykę polityczną, społeczną, a także poruszają kwestie związane z migracją, tożsamością i globalizacją. Bardzo często są one wzbogacone o spotkania z artystami oraz panele dyskusyjne w charakterze międzynarodowym.

W trakcie zwiedzania dostrzeżemy, że sztuka współczesna to nie tylko sposób na wyrażenie osobistych przeżyć twórców, ale także narzędzie do zrozumienia historii i tożsamości narodowej. Prace pokazują, jak artystów inspirowały wydarzenia polityczne, społeczne zmiany i procesy globalizacji, które miały wpływ na algierskie społeczeństwo.

Atrium w muzeum MAMA

Muzeum Narodowe 

Instytucja jest znana z niezwykle bogatych zbiorów, które “opowiadają” historię Algierii. Na początek polecam jednak zwrócić uwagę na architekturę budynku. Pięknie zdobione fasady, brukowane dziedzińce oraz monumentalne schody tworzą wyjątkową atmosferę, która idealnie współgra z cennymi zbiorami.

Główną atrakcją muzeum jest wyjątkowa kolekcja mozaik rzymskich, które pochodzą z wykopalisk w różnych częściach Algierii. Te mozaiki, datowane na I-IV wiek n.e., są uznawane za jedne z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych na świecie. Obok mozaik, muzeum prezentuje również broń i przedmioty codziennego użytku, które ilustrują życie dawnych mieszkańców Algierii.

Muzeum posiada również wystawy poświęcone kulturze islamskiej, w tym przepięknie zdobione rękopisy, tkaniny, a także architekturę. Współczesna historia Algierii również znajduje swoje miejsce w muzeum, gdzie prezentowane są eksponaty związane z walką o niepodległość, wojną o wyzwolenie narodowe i powojenną historią kraju.

Jednym z najpiękniejszych elementów muzeum jest wewnętrzny dziedziniec przypominający tradycyjne arabskie ogrody. To miejsce, w którym można poczuć spokój, a jednocześnie być otoczonym przez historyczne artefakty i architekturę.

Dla turystów odwiedzających Muzeum Bardo dostępni są profesjonalni przewodnicy, którzy potrafią w sposób pasjonujący opowiedzieć historię muzeum i jego zbiorów. Przewodnicy często dostosowują swoje opowieści do zainteresowań odwiedzających, co czyni zwiedzanie jeszcze bardziej interaktywnym. Muzeum jest dostępne zarówno dla osób indywidualnych, jak i dla grup zorganizowanych.

Muzeum nie tylko oferuje głęboki wgląd w przeszłość, ale także stanowi ważny element kulturowy, który daje zrozumieć to, czym jest współczesna Algieria. 

Grande Poste d’Alger 

Spacerując po śródmieściu Algieru, trudno nie zatrzymać się choć na chwilę przed budynkiem Grande Poste. Biały, monumentalny gmach o charakterystycznych kopułach i misternych zdobieniach od lat stanowi symbol miasta. Styl budynku to tak zwana neomaureska, czyli architektura kolonialna inspirowana arabskim dziedzictwem północnej Afryki. W Grande Poste znajdziemy więc elementy typowe dla architektury islamskiej: łuki w kształcie podkowy, ornamenty geometryczne i arabeskowe, dekoracyjne ceramiki i ozdobne balustrady. Wszystko to osadzone w solidnej, europejskiej bryle. Efekt końcowy to konstrukcja, która wygląda jak coś pomiędzy meczetem, pałacem i siedzibą instytucji administracyjnej – i nic w tym dziwnego, ponieważ właśnie taka była jej rola.

Przez dziesięciolecia Grande Poste pełnił funkcję głównego urzędu pocztowego miasta. Działała tu klasyczna obsługa przesyłek, stanowiska z okienkami, a także biura administracyjne. W czasach kolonialnych był to również punkt kontaktowy dla mieszkańców Francji utrzymujących korespondencję z „Algérie française”. Po uzyskaniu przez Algierię niepodległości w 1962 roku, budynek nadal służył jako poczta i punkt orientacyjny dla każdego, kto poruszał się po centrum Algieru.

Z czasem jednak funkcja ta przestała być wystarczająca. Wraz z cyfryzacją usług pocztowych i decentralizacją instytucji, Grande Poste zaczęła tracić znaczenie użytkowe. W 2015 roku zamknięto klasyczne okienka pocztowe, a władze miasta ogłosiły przekształcenie budynku w muzeum. Nowa odsłona Grande Poste to przestrzeń, która ma na celu nie tylko zachowanie dziedzictwa architektonicznego, ale także przybliżenie historii komunikacji w Algierii.

Obecnie mieści się tu Muzeum Poczty i Telekomunikacji, prezentujące nam rozwój usług pocztowych i telegraficznych w kraju – od czasów kolonialnych, przez okres niepodległościowy, aż po erę nowoczesnych środków komunikacji. Wejście prowadzi przez ogromny portal ozdobiony rzeźbionym gipsowym ornamentem. W środku zachowano oryginalny wystrój: wysoki hol główny, sklepienia, dekoracje sufitowe i ceramiczne kafle, które zostały starannie odrestaurowane. Czuć, że projektanci chcieli połączyć funkcjonalność z prestiżem.

Obejrzymy tutaj stare maszyny sortujące, telefony z tarczą, znaczki pocztowe z różnych dekad, skrzynki pocztowe, mundury pracowników poczty, dawne mapy szlaków komunikacyjnych oraz dokumenty. Wystawa została zaprojektowana tak, by ukazać nie tylko historię samej poczty, ale też szerszy kontekst – jak zmieniała się codzienność mieszkańców i ich relacje ze światem zewnętrznym dzięki rozwojowi komunikacji.

Grande Poste d’Alger 

Muzeum Morskie Algier

Muzeum zostało założone z inicjatywy francuskich kolonizatorów, którzy dostrzegli potencjał Algierii jako miejsca o ogromnym znaczeniu morskiego dziedzictwa. Dzisiaj zbiory tego muzeum są niezwykle różnorodne, obejmując zarówno artefakty związane z wojną, jak i elementy związane z handel, żeglugą i bioróżnorodnością morza. 

Na sam początek warto zwrócić uwagę na sam budynek, który również jest świadkiem historii. Zarówno zewnątrz jak i wewnątrz możemy dostrzec przepiękne elementy architektury mauretańskiej, które dodają jeszcze większego uroku całemu zwiedzaniu.

Zacznijmy od modeli statków. Reprodukcje okrętów obejmują czasy od średniowiecza po współczesne jednostki, więc możemy łatwo porównać, jak zmieniały się technologie budowy statków na przestrzeni wieków. Pięknie to wzbogaca zbiór map, ilustrujących rozwój handlu i podróży morskich. Dzięki nim możemy zobaczyć, jak w przeszłości rozumiano geograficzny układ świata.

Historia wojennych zmagań morskich Algierii jest również dobrze udokumentowana w muzeum. Ekspozycje zawierają broń, mundury, a także różnego rodzaju artefakty związane z walkami morskimi. Zbiory te pokazują, jak ważną rolę odgrywała Algieria w konfliktach morskich, zwłaszcza w czasach dominacji Osmanów w regionie. Część z tych artefaktów pochodzi również z czasów, gdy okolice Algierii były znane z piractwa na Morzu Śródziemnym.

Mimo że muzeum koncentruje się na historii morskiej, nie zapomniano o bioróżnorodności regionu. W salach znajdują się kolekcje muszli, ryb, a także innych organizmów morskich, które żyją w wodach wokół Algierii.

Kolejnym interesującym elementem są wystawy poświęcone współczesnym technologiom żeglarskim oraz wpływowi morskich podróży na handel i kulturę w regionie. Znajdują się tu liczne interaktywne instalacje, które pomagają zrozumieć, jak rozwój technologii wpłynął na przemiany w transporcie morskim.

Djamaʽa el Djedid

Na granicy Kasbah i dawnej dzielnicy europejskiej, stoi Djamaʽa el Djedid – jeden z najbardziej charakterystycznych i zarazem najstarszych czynnych meczetów Algieru. Mimo wszystko jest znany także jako… Nowy Meczet (La Nouvelle Mosquée).

Meczet został zbudowany w 1660 roku, w okresie panowania osmańskiego. Był to czas, gdy Algier pełnił rolę ważnego portu i garnizonu Imperium Osmańskiego na zachodnim wybrzeżu Afryki Północnej. Djamaʽa el Djedid powstał z inicjatywy osmańskiego gubernatora miasta, tak zwanego deya, chcącego wznieść reprezentacyjną budowlę sakralną. Pomysł był prosty – stworzyć meczet w stylu godnym portowego miasta, a jednocześnie wkomponowany w lokalną tkankę architektoniczną.

Na pierwszy plan wysuwa się kopuła – duża, owalna, biała, oparta na ośmiobocznym tamburze, widoczna z dużej odległości, zwłaszcza od strony zatoki. Towarzyszą jej cztery mniejsze kopuły boczne, które wspierają nawę główną. Cała konstrukcja została wpisana w zwarty, niemal kwadratowy plan, typowy dla architektury osmańskiej. Minaret jest ozdobiony arabeskowymi motywami, a jego prostokątna podstawa, odróżnia go od innych okrągłych minaretów.

Fasady meczetu są dość oszczędne w dekoracjach. Biała, wapienna elewacja, łuki w kształcie podkowy nad wejściami, drewniane okiennice i płytkie ganki – wszystko to składa się na obraz architektury, która nie ma dominować w przestrzeni, ale się z nią harmonizuje. Wnętrze również utrzymane jest w duchu umiaru. Główna sala modlitewna została nakryta drewnianym sufitem, wspartym na kolumnach o murowanych podstawach. 

Wśród dekoracji dominują geometryczne wzory, motywy roślinne w stiuku, a także ręcznie wykonana kaligrafia arabskiego pisma na ścianach i wokół mihrabu, czyli niszy modlitewnej. Mihrab oraz minbar, czyli ambona, wykonane zostały z ciemnego drewna i inkrustowane drobnymi ornamentami, co stanowi przykład wyrafinowanego rzemiosła z epoki osmańskiej.

Położenie Djamaʽa el Djedid jest kluczowe dla jego znaczenia. Znajduje się tuż obok portu – w czasach osmańskich wielu przybyszów, żeglarzy, kupców czy dyplomatów właśnie ten meczet widziało jako pierwszy. Był on nie tylko miejscem modlitwy, ale także punktem orientacyjnym i ośrodkiem życia społecznego.

Bezpośrednio przed meczetem rozciąga się Place des Martyrs – przestronny plac poświęcony tym co walczyli o wolność Algierii. Tuż pod jego powierzchnią znajduje się stanowisko archeologiczne, gdzie odkryto pozostałości rzymskich domów, bizantyjskich kaplic i arabskich konstrukcji z różnych epok. Z jednej strony historia rzymska i kolonialna, z drugiej trwająca obecność islamu reprezentowana przez Djamaʽa el Djedid. Ta warstwowość miasta widoczna jest tu wyjątkowo wyraźnie.

Sala modlitewna i Mihrab

Muzeum Papieru i Druku 

Samo muzeum zostało założone z myślą o zachowaniu i promowaniu tradycji papiernictwa oraz druku, mających głębokie korzenie w kulturze i historii Algierii. Papier ręcznie robiony tradycyjnymi technikami, był szeroko używany w kaligrafii, a Muzeum Papieru i Druku stanowi zatem pomnik tej wyjątkowej tradycji, a także dokumentuje rozwój przemysłu papierniczego w  regionie.

Główna część muzeum to różnorodne eksponaty, które dokumentują proces produkcji papieru oraz ewolucję sztuki druku na przestrzeni wieków. Od starych maszyn drukarskich, przez ręcznie robione kartki papieru, po unikalne dzieła drukowane na przestrzeni różnych epok – wszystko to tworzy niemałe wrażenie.

W muzeum zobaczymy też różne gatunki papieru, wykonane w tradycyjny sposób, a także narzędzia, które kiedyś służyły do ich produkcji. Są tu m.in. stare prasy, które wykorzystywano do tłoczenia papieru, narzędzia kaligraficzne, a także egzemplarze książek, które zostały wydrukowane przy użyciu dawno zapomnianych technik.

Bardzo ciekawym elementem muzeum jest również wystawa, która pokazuje, jak wyglądał proces produkcji papieru w dawnych czasach – od początkowego etapu, jakim było zbieranie surowców, przez ręczne formowanie arkuszy papieru, aż po gotowe produkty, które trafiały do druku. Warto zwrócić uwagę na to, jak wielką precyzję i cierpliwość wymagała praca wytwórców papieru i drukarzy w tamtych czasach.

.

Muzeum Narodowe Bardo

Położone nieco na uboczu gwarnego centrum, muzeum zaprasza nas na spotkanie z historią berberyjską i przedislamską. Dawna rezydencja należała do jednej z wpływowych rodzin osmańskiego Algieru, a w jej wnętrzach zachowały się liczne fragmenty oryginalnego wystroju. Jest to fantastyczne tło dla wystaw.

W jednej z sal natrafiamy na zbiór narzędzi krzemiennych, figurki, gliniane naczynia i amulety, wszystko z czasów prehistorycznych. Szczególnie warto zwrócić uwagę na eksponaty pochodzące z regionu płaskowyżu Tassili n’Ajjer, gdzie znajdują się jedne z najstarszych malowideł naskalnych na świecie. W muzeum obejrzymy ich kopie, starannie odwzorowane, ukazujące sylwetki ludzi, bydła, dzikich zwierząt i sceny rytualne. Zadziwia nie tylko ich wiek, ale i wyobraźnia, z jaką zostały wykonane. Na tych ziemiach kultura i sztuka rozwijały się w czasie, gdy inne części świata jeszcze spały w mroku epoki kamienia.

Kolejnym elementem ekspozycji są mozaiki pochodzące z czasów rzymskich, w tym z ruin starożytnego miasta Tipasa. Piękne kompozycje ukazują sceny z mitologii, życia codziennego czy polowań. 

Niektóre z nich zachowały się w bardzo dobrym stanie i bez problemu dostrzeżemy znajdujące się na nich kolory, detale ubioru, a nawet emocje osób. 

Jak już wspomniałem, nie brakuje tu również eksponatów związanych z kulturami berberyjskimi. Obejrzymy tradycyjne stroje, ozdoby, biżuterię i przedmioty codziennego użytku. W jednej z sal znajdziemy też inscenizacje tradycyjnych wnętrz domów berberyjskich.

Wystawy są przemyślane, dobrze opisane (również w języku francuskim i angielskim), a całość ekspozycji ułożona jest tak, byśmy mogli swobodnie zanurzyć się w danej epoce i zrozumieć kontekst. Dodatkowo, dziedziniec z fontanną i roślinnością to idealne miejsce, by na chwilę usiąść i przetrawić wrażenia.

Dziedziniec w Muzeum Bardo

Narodowe Muzeum Sztuk Pięknych (Musée National des Beaux-Arts)

Zlokalizowane na wzgórzu, tuż obok pięknego ogrodu botanicznego Jardin d’Essai, stanowi idealne połączenie sztuki i natury. Już sam widok z tarasów muzeum na zatokę algierską i miejskie dachy potrafi zatrzymać na chwilę. 

Ale wejdźmy do środka. Przechadzając się przez sale, natrafimy na klasyczne obrazy francuskich mistrzów, takich jak Eugène Delacroix, Gustave Courbet, Claude Monet czy Auguste Renoir. Ale najciekawsze zaczyna się, gdy dochodzimy się do sekcji poświęconej algierskim artystom. 

Tu sztuka nabiera innego rytmu. Osobiście polecam obejrzeć prace Mohameda Racima, twórcy nowoczesnej miniatury algierskiej, który mistrzowsko łączył algierskie tradycje z nowoczesną estetyką. Zachwycające są też dzieła Bayi Mahieddine, której intensywne, ekspresyjne obrazy opowiadają o świecie kobiet i przyrody w sposób pełen pasji i własnego języka malarskiego. Kolejną ikoną muzeum jest Bachir Yellès, jeden z najważniejszych artystów powojennej Algierii, który tworzył zarówno abstrakcyjne formy, jak i mocno zakorzenione w lokalnej kulturze prace figuratywne.

Każda sala zaprasza do zatrzymania się i spojrzenia z innej perspektywy. Dodatkowo, organizowane są wystawy czasowe o tak różnej tematyce, że ciężko przewidzieć co spotkamy. Retrospekcje, współczesne zagadnienia czy dialog międzykulturowy? Pewne jest tylko to, że będzie to ciekawe.

Muzeum znajduje się w jednym z najładniejszych punktów Algieru – dzielnicy El Hamma, znanej przede wszystkim z Jardin d’Essai, rozległego ogrodu botanicznego, który możemy zwiedzić tuż przed lub tuż po wizycie w muzeum. Ten zielony obszar, pełen palm, starych alei i egzotycznych roślin, doskonale komponuje się z rytmem zwiedzania Musée National des Beaux-Arts. Połączenie tych dwóch miejsc daje uczucie dobrze spędzonego dnia – pełnego zarówno estetycznych wrażeń, jak i odprężającego kontaktu z naturą.

.

Plaże Algiersu 

Większość plaż w regionie Algiersu rozciąga się po jego zachodniej i wschodniej stronie, z łatwym dostępem transportem publicznym. Najbardziej popularnymi plażami w zachodniej części miasta są Plage El Djamila oraz Plage Sablette. Obydwie plaże są  szerokie, czyste, z łagodnym zejściem do morza – idealna dla rodzin z dziećmi albo dla tych, którzy chcą po prostu spokojnie popływać. 

Jeśli jednak ktoś szuka nieco mniej „miejskiego” klimatu, wystarczy pojechać na wschodnią stronę Algiersu, do dzielnic takich jak Ain Taya, Bordj El Bahri czy Cap Matifou. Te regiony wciąż zachowują trochę z dawnego, lokalnego charakteru, więc i tamtejsze plaże są mniej komercyjne, a otoczenie bardziej naturalne – skały, dzikie zatoczki, roślinność śródziemnomorska i rybacy, którzy już od rana rozkładają sieci i przynoszą połowy prosto z wody. 

Przylądek Cap Matifou, wysunięty nieco dalej od miasta, to z kolei miejsce popularne wśród młodych surferów. Fale są tu większe, a wiatr bardziej przewidywalny, co przyciąga amatorów sportów wodnych. Na plażach nie ma zorganizowanej infrastruktury, ale nie będziemy mieli problemu z wypożyczeniem sprzętu na mieście.

Natomiast położona na zachodzie dzielnica Staouéli, to już inna historia. Widać tu wpływy resortowe – luksusowe hotele, prywatne plaże z ochroną, restauracje z widokiem na zatokę. Wciąż jednak spora część plaż pozostaje otwarta dla wszystkich. W sezonie możemy tu wypożyczyć sprzęt wodny, skorzystać z usług instruktorów pływania czy po prostu usiąść w nadmorskiej kawiarni i spróbować lokalnych dań z rybą, podawanych często z pikantnym sosem harissa i domowym chlebem.

Jednym z ciekawszych aspektów algierskich plaż jest to, że nie znajdziemy tu tłumu zagranicznych turystów – większość to miejscowi. Dzięki temu atmosfera jest bardzo lokalna. Jeśli chodzi o sezon, kąpielowy ruch zaczyna się tu już w maju, ale apogeum przypada na lipiec i sierpień – wtedy plaże są naprawdę pełne, a temperatura wody przyjemna. W czerwcu i wrześniu jest idealnie, jeśli ktoś woli spokojniejsze klimaty. Temperatury powietrza oscylują wokół 25-30°C, a wieczory są ciepłe, ale nie duszne. Co ważne – większość plaż ma ratowników w sezonie, a nawet te mniej uczęszczane zwykle bywają patrolowane.

Choć plaże Algiersu nie przypominają tych z pocztówek (bez palm ustawionych w rzędzie, kolorowych leżaków i drinków z parasolką) – mają coś innego: codzienność, rytm, prawdziwość. Są częścią miejskiego życia, a nie jego ucieczką. To miejsca, gdzie przyjeżdża się nie po pokazowe wakacje, ale po to, by poczuć kraj. I właśnie dlatego warto tu zajrzeć – nawet jeśli tylko na kilka godzin między spacerem po kasbie a wieczorną kawą w centrum.

.