Belgrad – Miasto w centrum Bałkanów

Twierdza Kalemegdan

Twierdza Kalemegdan składa się z dwóch głównych części: Górnego Miasta (Gornji Grad) i Dolnego Miasta (Donji Grad).

Górne miasto jest główną częścią twierdzy, z której rozpościera się panoramiczny widok na Dunaj, Sawę i Nowy Belgrad. Warte uwagi są:

-Wieża Zegarowa: Zbudowana przez Austriaków w XVIII wieku, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli twierdzy.

-Pomnik Pobednik: Stojący na szczycie Górnego Miasta, ten 14-metrowy pomnik, został zaprojektowany przez rzeźbiarza Ivana Meštrovića i symbolizuje zwycięstwo Serbii nad Turkami i Austriakami.

-Brama Karola VI: Zbudowana w XVIII wieku na cześć austriackiego cesarza Karola VI.

-Muzeum Wojskowe: Prezentuje kolekcję broni i artefaktów z różnych okresów historii Serbii.

Dolne Miasto było z kolei głównie zamieszkane przez ludność cywilną i pełniło funkcje obronne. Znajdują się tu:

-Pozostałości rzymskich term, które pokazują znaczenie Belgradu jako rzymskiej kolonii.

-Kościół św. Petki: Mała cerkiew prawosławna, popularna wśród mieszkańców i turystów.

-Kaplica św. Paraskiewy: Uważana za miejsce cudowne, przyciąga pielgrzymów i wiernych.

Zwiedzając twierdzę, nie zapomnijmy też o otaczającym ją parku. Park Kalemegdan jest największym i najważniejszym parkiem w Belgradzie, pełnym alejek spacerowych, rzeźb, fontann, a także miejsc rekreacyjnych. 

W parku znajduje się także Belgradzki Ogród Zoologiczny, gdzie zobaczymy wiele gatunków zwierząt z całego świata.

Jak każda stara twierdza, Kalemegdan ma swoje legendy i tajemnice. Jedna z nich mówi o ukrytych podziemnych tunelach i lochach, które miały służyć do ucieczki wrogów lub ukrywania skarbów. Inna legenda mówi o duchach dawnych obrońców twierdzy, które ponoć nawiedzają to miejsce po zmroku.

Wejście do twierdzy

Muzeum Wojskowe

Na obszarze Twierdzy Kalemegdan , co dodatkowo podkreśla jego znaczenie jako miejsca o ogromnej wartości historycznej i kulturalnej. 

Muzeum Wojskowe zostało założone w 1878 roku, na mocy dekretu księcia Milana Obrenovicia IV, po zakończeniu Wojny Serbsko-Tureckiej. Był to okres, kiedy Serbia umacniała swoją niepodległość, a utworzenie muzeum miało na celu zachowanie i upamiętnienie bohaterstwa serbskich żołnierzy oraz historii militarnej kraju. Początkowo muzeum mieściło się w Belgradzkim Ratuszu, ale w 1904 roku zostało przeniesione do Twierdzy Kalemegdan.

Kolekcja obejmuje mnóstwo eksponatów podzielonych na kilka głównych działów tematycznych, ukazujących historię wojskowości Serbii i regionu od czasów prehistorycznych do współczesnych. Oto główne sekcje muzeum:

-Prehistoria i Antyk: W tej części muzeum obejrzymy eksponaty związane z najwcześniejszymi formami wojskowości na terenie dzisiejszej Serbii, w tym broń z epoki kamienia, brązu i żelaza, a także inne elementy wyposażenia wojskowego z czasów rzymskich. 

-Średniowiecze: Ta sekcja prezentuje militarne dziedzictwo Serbii w okresie średniowiecza, kiedy państwo serbskie przeżywało swój rozkwit. Znajdują się tu zbroje rycerskie, miecze, tarcze, oraz inne przedmioty związane z serbskimi wojownikami i ich przeciwnikami, takimi jak Turcy Osmańscy. 

-Okres Turecki (XIV-XIX wiek): W tej części muzeum ukazano walkę Serbów przeciwko dominacji Imperium Osmańskiego, która trwała przez kilka wieków. Wystawa obejmuje broń palną, broń białą, umundurowanie oraz sztandary z tego okresu. Szczególnie interesujące są eksponaty związane z I i II powstaniem serbskim na początku XIX wieku, które miały kluczowe znaczenie dla odzyskania niepodległości przez Serbię.

-Wojny Bałkańskie i I Wojna Światowa: Muzeum posiada bogatą kolekcję poświęconą Wojnom Bałkańskim (1912-1913) oraz I wojnie światowej (1914-1918), w których Serbia odegrała kluczową rolę. Ekspozycja obejmuje mundury, broń, dokumenty wojskowe, medale oraz osobiste pamiątki żołnierzy. Polecam zwrócić uwagę na ekspozycję poświęconą bitwie pod Cerem (1914), która była pierwszym znaczącym zwycięstwem sił alianckich w czasie I wojny światowej.

-II Wojna Światowa: Sekcja poświęcona II wojnie światowej prezentuje walkę Jugosławii, w tym Serbii, przeciwko okupacji nazistowskiej. Znajdują się tu różnorodne eksponaty, takie jak broń, mundury, plakaty propagandowe, mapy oraz osobiste pamiątki członków ruchu oporu. Wystawa ukazuje także trudne życie ludności cywilnej podczas wojny.

-Okres Powojenny i Wojny Bałkańskie (1991-1995): Ta część muzeum skupia się na okresie powojennym, a zwłaszcza na trudnym okresie rozpadu Jugosławii w latach 90. XX wieku. Eksponaty obejmują broń, mundury, sprzęt wojskowy oraz dokumenty związane z konfliktami na terenie byłej Jugosławii, w tym Wojny w Chorwacji i Bośni.

Nie zapomnijmy też o ekspozycji na świeżym powietrzu. W tej części muzeum zobaczymy różnorodne pojazdy wojskowe, artylerię, czołgi, działa przeciwlotnicze, a nawet samoloty i łodzie wojenne. 

.Armaty z kolekcji muzeum

Ulica Knez Mihailova 

Zanim ulica stała się jedną z głównych arterii Belgradu, jej obszar był częścią rzymskiego Singidunum, na którym znajdowały się ważne budynki publiczne i wille rzymskich elit. Natomiast w średniowieczu teren ten nabrał strategicznego znaczenia, ponieważ łączył twierdzę Kalemegdan z centralnymi częściami miasta. Sama ulica w obecnym kształcie zaczęła nabierać aktualnego znaczenia dopiero w XIX wieku, po wyzwoleniu Serbii spod panowania osmańskiego. Sama nazwa pochodzi od księcia Mihaila Obrenovicia, który był władcą Serbii i odgrywał kluczową rolę w modernizacji kraju. 

W XIX wieku ulica zaczęła przekształcać się w główną promenadę Belgradu. Powstały tu eleganckie kamienice, rezydencje, hotele oraz sklepy, które przyciągały zamożnych mieszkańców i zagranicznych gości. Architektura ulicy jest typowym przykładem eklektyzmu, z elementami neorenesansu, neobaroku i secesji, co odzwierciedla wpływy różnych stylów architektonicznych popularnych w tamtym okresie.

Jednym z najbardziej znanych budynków przy tej ulicy jest Kamienica Stankovića, zbudowana w 1881 roku w stylu neorenesansowym. Kolejny godny uwagi budynek, to Kamienica Rihtmana, nosząca liczne elementy stylu secesji.

Wzdłuż ulicy Knez Mihailova znajduje się też kilka pomników i tablic pamiątkowych, które upamiętniają ważne postacie i wydarzenia z historii Serbii. Jednym z nich jest pomnik księcia Mihaila Obrenovicia, który znajduje się na Placu Republiki, na jednym z końców ulicy. 

Ulica Knez Mihailova oferuje również liczne opcje gastronomicznych. Znajdują się tu liczne kawiarnie, restauracje i bary, które serwują zarówno tradycyjną kuchnię serbską, jak i dania kuchni międzynarodowej. Ponadto deptak ten jest pełen życia, z ulicznymi artystami, muzykami i różnorodnymi występami, które razem tworzą wyjątkową atmosferę. 

.

Galeria SANU (Serbska Akademia Nauk i Sztuk) 

Co ciekawe, Galeria SANU nie posiada stałej kolekcji w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, ponieważ jej głównym celem jest organizowanie czasowych wystaw tematycznych. Każdego roku organizowane są tutaj liczne ekspozycje, które obejmują szerokie spektrum tematów – od sztuki współczesnej, przez historię, po naukę.

Niemniej jednak, SANU posiada bogate zbiory dzieł sztuki, rękopisów, dokumentów i artefaktów związanych z historią Serbii i regionu Bałkanów. Zbiory te są regularnie udostępniane publiczności w ramach specjalnych wystaw.

Jednym z kluczowych aspektów tych wystaw jest ich interdyscyplinarność. Galeria SANU stara się łączyć różne dziedziny sztuki i nauki, co sprawia, że każda wystawa jest nie tylko wizualnym doświadczeniem, ale także intelektualnym wyzwaniem dla odwiedzających. Wystawy często towarzyszą katalogi, publikacje oraz programy edukacyjne, które pozwalają na głębsze zrozumienie prezentowanych treści.

Wśród najważniejszych eksponatów, które zobaczymy podczas takich wystaw, znajdują się prace serbskich malarzy i rzeźbiarzy z XIX i XX wieku, unikalne manuskrypty oraz dokumenty historyczne o kluczowym znaczeniu dla serbskiej tożsamości narodowej. 

Galeria SANU pełni również ważną rolę edukacyjną, organizując różnorodne programy skierowane do uczniów, studentów oraz szerokiej publiczności. Celem tych programów jest nie tylko popularyzacja sztuki i nauki, ale także rozwijanie krytycznego myślenia oraz kreatywności.

W ramach tych programów organizowane są warsztaty artystyczne, wykłady, seminaria oraz dyskusje panelowe, w których uczestniczą wybitni artyści, naukowcy i intelektualiści. Dla młodzieży organizowane są specjalne zajęcia, które mają na celu przybliżenie im historii sztuki oraz zachęcenie do twórczej działalności. Galeria współpracuje również z uniwersytetami i szkołami artystycznymi, co pozwala na włączenie jej zasobów i wystaw do programów nauczania.

Jako część Serbskiej Akademii Nauk i Sztuk, Galeria SANU regularnie organizuje konferencje, sympozja oraz debaty, które skupiają się na aktualnych problemach z zakresu sztuki, nauki i kultury. Tematyka tych spotkań jest bardzo różnorodna – od dyskusji na temat ochrony dziedzictwa kulturowego, przez nowe technologie w sztuce, po analizy współczesnych trendów w nauce. Sympozja te często towarzyszą większym wystawom, stanowiąc intelektualne zaplecze dla prezentowanych prac i tematów.

.

Katedra św. Sawy (Hram Svetog Save) 

Znajdująca się na wzgórzu Vračar, katedra dominuje nad panoramą Belgradu, będąc widoczna z wielu punktów miasta.

Święty Sawa, urodzony jako Rastko Nemanjić w 1174 roku, był synem serbskiego władcy Stefana Nemanjy. W młodym wieku zrezygnował z książęcego życia, aby zostać mnichem, przyjmując imię Sawa. Wraz z ojcem założył klasztor na Górze Athos, a następnie wrócił do Serbii, gdzie odegrał kluczową rolę w ustanowieniu autokefalii Serbskiej Cerkwi Prawosławnej w 1219 roku. Jego działalność przyczyniła się do umocnienia wiary i tożsamości narodowej Serbów.

Decyzja o budowie katedry została podjęta w XIX wieku, po tym jak Serbowie odzyskali autonomię od Imperium Osmańskiego. Wybrano wzgórze Vračar, miejsce, gdzie według tradycji, w 1595 roku osmański wielki wezyr Sinan Pasza chciał spalić relikwie św. Sawy, próbując w ten sposób stłumić serbski opór. Lokalizacja miała zatem głębokie znaczenie symboliczne, będąc miejscem triumfu wiary nad uciskiem.

Świątynia została zaprojektowana w stylu neobizantyjskim, z centralną kopułą, która wznosi się na wysokość 79 metrów, czyniąc ją dominującym elementem panoramy Belgradu. Sama kopuła, o średnicy 30,5 metra, jest inspirowana Hagia Sophią w Stambule, a jej kształt symbolizuje niebo, co ma głębokie znaczenie duchowe.

Fasada jest wykonana z białego marmuru i granitu, co nadaje jej podniosły, a zarazem elegancki charakter. Liczne detale rzeźbiarskie i mozaiki nawiązują do serbskiej i bizantyjskiej tradycji. Świątynia posiada cztery dzwonnice, każda z nich wyposażona jest w liczne dzwony, z których największy waży 6,5 tony.

W środku uwagę zwracają mozaiki, które pokrywają ogromne powierzchnie ścian, sufitów i kopuły. Mozaiki przedstawiają sceny biblijne, postacie świętych oraz wydarzenia z historii Serbii. Największa z nich, w kopule głównej, przedstawia Chrystusa Pantokratora, otoczonego przez anioły i proroków. To wspaniałe dzieło zostało wykonane przez zespół artystów z Rosji i Serbii, a jego ukończenie było jednym z najważniejszych wydarzeń w historii świątyni.

Centralnym elementem wnętrza jest ikonostas, który oddziela nawę główną od sanktuarium. Wykonany z białego marmuru, jest ozdobiony licznymi ikonami przedstawiającymi Chrystusa, Maryję, świętych i apostołów. Ikonostas został wykonany w tradycyjnym stylu bizantyjskim, ale z nowoczesnymi akcentami, co nadaje mu unikalny charakter.

W świątyni znajdują się trzy ołtarze. Główny ołtarz jest poświęcony św. Sawie, a boczne ołtarze dedykowane są św. Mikołajowi i św. apostołowi Janowi Teologowi. Każdy z ołtarzy zawiera liczne malowidła nawiązujące do serbskiej tradycji ikonograficznej.

Pod główną nawą świątyni znajduje się krypta, która pełni rolę mauzoleum, a także miejsca pochówku ważnych postaci duchownych i narodowych. Jest to także miejsce, gdzie przechowywane są relikwie św. Sawy.

Katedra św. Sawy jest ważnym miejscem pielgrzymek, nie tylko dla Serbów, ale także dla prawosławnych chrześcijan z całego świata. Każdego roku tysiące wiernych odwiedza świątynię, aby oddać cześć św. Sawie i uczestniczyć w licznych uroczystościach religijnych.

.

Muzeum Narodowe w Belgradzie (Narodni Muzej u Beogradu) 

Zlokalizowane w centrum Belgradu, na Placu Republiki, muzeum szczyci się jedną z najbogatszych kolekcji w regionie, która obejmuje dzieła sztuki, zabytki archeologiczne, numizmaty, manuskrypty oraz inne cenne artefakty. Zbiory muzeum są podzielone na kilka głównych sekcji, z których każda oferuje unikalny wgląd w historię i kulturę Serbii oraz Europy:

Jednym z najważniejszych działów Muzeum Narodowego jest sekcja archeologiczna, która obejmuje eksponaty sięgające od prehistorii po średniowiecze. Wśród najcenniejszych artefaktów znajdują się:

-Wenus z Lepenski Vir: Jednym z najcenniejszych eksponatów muzeum jest rzeźba przedstawiająca tzw. Wenus z Lepenski Vir, datowana na około 7000 lat p.n.e. Jest to przykład jednej z najstarszych znanych cywilizacji w Europie, która rozwinęła się nad Dunajem.

-Rzeźby z Vinca: Kolekcja figurek z neolitycznej kultury Vinca, która istniała na terenie dzisiejszej Serbii około 5000 lat p.n.e. Figurki te, wykonane z gliny, przedstawiają ludzkie postaci i zwierzęta, a ich stylizacja i precyzja wykonania świadczą o wysokim poziomie artystycznym i kulturowym tej społeczności.

-Artefakty z Rzymu i Bizancjum: W muzeum znajduje się również bogata kolekcja artefaktów z okresu rzymskiego i bizantyjskiego, w tym mozaiki, rzeźby, ceramika oraz monety. Szczególną uwagę zwraca zbiór rzymskich mozaik, które pochodzą z wykopalisk na terenie antycznych miast Singidunum (dzisiejszy Belgrad) oraz Viminacium.

-Skarby Serbii średniowiecznej: Muzeum posiada także liczne artefakty z okresu średniowiecza, w tym insygnia królewskie, relikwiarze, krzyże oraz inne przedmioty sakralne, które odzwierciedlają bogactwo kultury i religijności średniowiecznej Serbii.

Muzeum Narodowe w Belgradzie szczyci się również jedną z najbogatszych kolekcji sztuki europejskiej na Bałkanach, obejmującą dzieła malarstwa, rzeźby oraz grafiki od czasów średniowiecza po współczesność. Wśród najbardziej znanych dzieł znajdują się:

-Giotto di Bondone: Muzeum posiada obraz przypisywany Giotto, jednemu z prekursorów renesansu. Dzieło to jest rzadkim przykładem wczesnego malarstwa włoskiego w regionie Bałkanów.

-Kolekcja Renesansowa: W zbiorach muzeum znajdują się również dzieła takich mistrzów renesansu jak Tintoretto, Paolo Veronese czy Palma il Giovane. Kolekcja ta obejmuje głównie malarstwo religijne i portretowe, które odzwierciedla bogactwo artystyczne i duchowe epoki renesansu.

-Flamandzka i Holenderska Sztuka Złotego Wieku: Ważną częścią kolekcji sztuki europejskiej jest zbiór dzieł flamandzkich i holenderskich mistrzów XVII wieku, takich jak Pieter Paul Rubens, Anthony van Dyck oraz Rembrandt van Rijn. Obrazy te prezentują zarówno sceny religijne, jak i portrety oraz pejzaże, ukazując różnorodność stylów i tematów charakterystycznych dla złotego wieku malarstwa w Niderlandach.

-Francuski Impresjonizm: Muzeum może poszczycić się także zbiorami sztuki francuskiej, w tym dziełami impresjonistów, takich jak Camille Pissarro, Paul Cézanne, Claude Monet oraz Edgar Degas. Kolekcja ta jest jednym z niewielu miejsc w Europie Środkowo-Wschodniej, gdzie można podziwiać oryginalne prace tego ruchu.

Muzeum Narodowe w Belgradzie posiada także bogatą kolekcję sztuki serbskiej, która obejmuje dzieła od średniowiecza po współczesność.

-Ikony Serbskie: Jednym z najważniejszych elementów kolekcji sztuki serbskiej są ikony, które odgrywają kluczową rolę w duchowości prawosławnej. Muzeum posiada zbiór ikon datowanych od XIV do XVIII wieku, pochodzących z różnych regionów Serbii i Bałkanów. Ikony te prezentują różnorodność stylów i szkół artystycznych, a także ukazują ewolucję religijnej sztuki serbskiej.

-Malarstwo XIX i XX wieku: Kolekcja obejmuje także dzieła czołowych serbskich artystów XIX i XX wieku, takich jak Đura Jakšić, Uroš Predić, Paja Jovanović czy Nadežda Petrović. Prace te odzwierciedlają rozwój serbskiego malarstwa, które przechodziło przez różne fazy, od realizmu i akademizmu po impresjonizm, symbolizm i modernizm.

-Sztuka Współczesna: W muzeum znajduje się także zbiór dzieł sztuki współczesnej, obejmujący prace serbskich artystów z drugiej połowy XX wieku oraz początku XXI wieku. Kolekcja ta ukazuje, jak współczesna sztuka serbska odnosi się do globalnych trendów, jednocześnie zachowując unikalny charakter i tożsamość narodową.

Sekcja numizmatyczna też zasługuje na uwagę. Zbiory obejmują monety, medale i banknoty z różnych okresów historycznych, począwszy od starożytności, poprzez średniowiecze, aż po czasy współczesne.

-Monety Antyczne: Muzeum posiada bogaty zbiór monet starożytnych, w tym greckich, rzymskich i bizantyjskich. W kolekcji znajdują się unikalne egzemplarze, takie jak monety z czasów Aleksandra Wielkiego czy cesarzy rzymskich.

-Monety Średniowieczne: W kolekcji znajdują się także monety średniowieczne, w tym denary serbskich władców, takie jak Stefan Dušan i Stefan Lazarević. 

-Medale i Odznaczenia: Muzeum posiada także zbiór medali i odznaczeń z różnych okresów historycznych, w tym z czasów nowożytnych, które dokumentują ważne wydarzenia historyczne i postacie zasłużone dla Serbii.

.Budynek Muzeum Narodowego – only_point_five*

Muzeum Nikoli Tesli 

Ta wyjątkowa instytucja jest poświęcona jednemu z najważniejszych wynalazców i naukowców w historii, Nikoli Tesli. Muzeum jest miejscem, gdzie nie tylko obejrzymy wynalazki i dokumenty genialnego wynalazcy, ale także centrum, które propaguje wiedzę o jego osiągnięciach, wpływie na współczesną technologię i naukę oraz o jego fascynującym życiu.

Muzeum zostało założone w 1952 roku, zaledwie kilka lat po śmierci Nikoli Tesli w 1943 roku. Zostało utworzone na podstawie testamentu samego Tesli, który swoje archiwa, książki, rysunki, korespondencję i osobiste przedmioty przekazał swojemu bratankowi Savi Kosanoviciowi. W wyniku starań Kosanovicia, cała spuścizna Tesli została przeniesiona do Belgradu z Nowego Jorku, gdzie Tesla spędził większość swojego życia. W ten sposób powstała jedna z najważniejszych kolekcji poświęconych temu geniuszowi.

Zbiory Muzeum Nikoli Tesli są niezwykle bogate i różnorodne. Obejmują one nie tylko oryginalne wynalazki i urządzenia stworzone przez Teslę, ale także jego osobiste przedmioty, dokumenty, korespondencję oraz prace naukowe. W muzeum zobaczymy wiele oryginalnych urządzeń zaprojektowanych przez Teslę, które zrewolucjonizowały naukę i technologię:

-Cewka Tesli: Jest to jedno z najbardziej znanych urządzeń stworzonych przez Teslę. Służy do wytwarzania wysokiego napięcia i jest kluczowym elementem wielu jego eksperymentów z elektrycznością. W muzeum znajduje się działająca cewka, którą możemy zobaczyć w akcji.

-Generator prądu przemiennego: Tesla był pionierem w dziedzinie prądu przemiennego (AC), który jest obecnie standardem w globalnych systemach energetycznych. W muzeum zobaczymy modele i prototypy generatorów oraz silników AC zaprojektowanych przez Teslę.

-Silnik indukcyjny: Jednym z kluczowych wynalazków Tesli jest silnik indukcyjny, który znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle. Eksponaty w muzeum pokazują, jak ten silnik działa i jakie ma znaczenie dla rozwoju technologii.

-Transmisja bezprzewodowa: Tesla był pionierem w dziedzinie bezprzewodowej transmisji energii i informacji. W muzeum znajdują się urządzenia i schematy jego eksperymentów związanych z bezprzewodowym przesyłem energii, które były podstawą dla dzisiejszych technologii, takich jak radio i telewizja.

Muzeum posiada też ogromną kolekcję dokumentów, które obejmują rękopisy, notatki, schematy, a także obszerną korespondencję Tesli z innymi naukowcami, przedsiębiorcami i członkami rodziny. Uzyskujemy tutaj unikalny wgląd w proces myślowy Tesli, jego codzienną pracę oraz relacje z innymi ludźmi.

-Patenty: W kolekcji znajdują się oryginalne patenty przyznane Tesli na jego wynalazki. Patenty te dokumentują przełomowe innowacje, które zmieniły świat.

-Listy: Korespondencja Tesli z wieloma wybitnymi postaciami jego czasów, w tym z Thomasem Edisonem, George’em Westinghouse’em, Markiem Twainem i innymi, jest niezwykle interesująca. Listy te nie tylko dokumentują dyskusje naukowe, ale także pokazują bardziej osobistą stronę Tesli.

W muzeum możemy również zobaczyć wiele osobistych przedmiotów należących do Tesli, które pomagają zrozumieć jego codzienne życie i zainteresowania:

-Ubrania i akcesoria: Muzeum posiada kolekcję ubrań, które należały do Tesli, w tym jego charakterystyczne garnitury, kapelusze i inne akcesoria. Te przedmioty pokazują jego elegancki styl i dbałość o wygląd.

-Medale i odznaczenia: Tesla otrzymał wiele medali i odznaczeń za swoje osiągnięcia naukowe, które są również wystawione w muzeum. Wśród nich znajduje się m.in. Medal Edisona przyznany przez Amerykański Instytut Inżynierów Elektryków.

-Pamiątki rodzinne: Wśród eksponatów znajdują się także przedmioty należące do rodziny Tesli, które przybliżają jego pochodzenie i relacje rodzinne.

Wystawa stała w muzeum jest zorganizowana w sposób chronologiczny, prowadząc zwiedzających przez kolejne etapy życia Tesli – od jego dzieciństwa w Smiljanie, przez lata nauki i pierwsze wynalazki, aż po jego największe osiągnięcia i ostatnie lata życia w Nowym Jorku.

-Młodość i Edukacja: Ta część wystawy przedstawia wczesne lata życia Tesli, jego rodzinę oraz pierwsze zainteresowania nauką i technologią. Znajdują się tu także informacje o jego studiach na politechnice w Grazie i na uniwersytecie w Pradze.

-Pionierstwo w Elektryczności: Kolejna część wystawy skupia się na wczesnych pracach Tesli w dziedzinie elektryczności, jego wynalazkach, takich jak silnik indukcyjny i transformator, oraz na współpracy z Edisonem i Westinghouse’em.

-Ostatnie Lata: Ostatnia część wystawy przedstawia życie Tesli po jego największych osiągnięciach, kiedy to pracował nad nowymi, często niedocenionymi wynalazkami i ideami, takimi jak darmowa energia i komunikacja bezprzewodowa.

.

Stary Pałac (Stari Dvor) 

Stary Pałac został zbudowany w latach 1881–1884 na polecenie króla Milana I Obrenovicia, który chciał stworzyć reprezentacyjną rezydencję królewską w sercu Belgradu. Projekt połączył elementy neorenesansu i klasycyzmu, co było typowe dla europejskich rezydencji królewskich tego okresu.

Fasada pałacu została wykonana z jasnego kamienia. Nad wejściem znajduje się balkon wsparty na kolumnach, który był używany podczas publicznych przemówień i ceremonii. Najciekawszymi pomieszczeniami w środku są:

-Sala Tronowa: Jest to najważniejsze pomieszczenie w pałacu, w którym odbywały się najważniejsze ceremonie i audiencje królewskie. Sala była bogato zdobiona złotem, marmurem i kryształowymi żyrandolami. Na ścianach znajdowały się portrety członków dynastii Obrenoviciów.

-Sala Bankietowa: Sala ta była miejscem uroczystych przyjęć i bankietów, które organizowano na cześć zagranicznych delegacji oraz podczas ważnych świąt. Wyróżnia się ona eleganckimi dekoracjami, w tym malowidłami na suficie oraz ozdobnymi stiukami.

-Apartamenty Królewskie: Apartamenty były prywatnymi pomieszczeniami króla i jego rodziny. Zostały urządzone w stylu odpowiednim do statusu rodziny królewskiej, z użyciem najlepszych materiałów i luksusowych mebli.

Pałac otoczony jest też pięknymi ogrodami, które były integralną częścią rezydencji. Ogrody zostały zaprojektowane w stylu francuskim, z symetrycznymi alejkami, fontannami i rzeźbami. Były one miejscem spacerów i wypoczynku dla rodziny królewskiej oraz ich gości. 

.

Nowy Pałac w Belgradzie (Novi Dvor)

Zbudowany na początku XX wieku, Nowy Pałac pełnił funkcję rezydencji królewskiej, a później siedziby prezydenta. Decyzja o budowie Nowego Pałacu została podjęta na początku XX wieku, kiedy to dynastia Karadjordjeviciów objęła tron po zamachu stanu w 1903 roku, który zakończył panowanie dynastii Obrenoviciów. Król Piotr I Karadjordjević uznał, że Stary Pałac, który wcześniej służył jako rezydencja królewska, nie spełnia już nowych wymagań i standardów monarchii. Z tego powodu postanowiono zbudować nowy pałac, który miał pełnić funkcję głównej rezydencji królewskiej.

Nowy Pałac w Belgradzie jest przykładem architektury neoklasycystycznej z silnymi wpływami barokowymi. Architektura pałacu odzwierciedla dążenie do pokazania potęgi i stabilności państwa, a jednocześnie nawiązuje do europejskich wzorców rezydencji królewskich z przełomu XIX i XX wieku.

Wygląd Nowego Pałacu jest podobny do poprzednika, choć charakteryzuje się większym rozmachem. Centralna część fasady jest podkreślona przez portyk z kolumnami, które wspierają balkon, nad którym znajduje się herb królewski. Dach pałacu jest mansardowy, co jest charakterystyczne dla architektury barokowej. Najważniejsze pomieszczenia, to:

-Sala Tronowa: Stanowi ona główne pomieszczenie w pałacu, w którym odbywały się uroczystości państwowe i audiencje królewskie. Sala Tronowa jest bogato zdobiona, z kryształowymi żyrandolami, złoceniami oraz marmurowymi kolumnami. Centralnym elementem jest tron, na którym zasiadał król podczas oficjalnych ceremonii.

-Sala Balowa: Przestronna sala używana do organizacji balów, bankietów i innych uroczystości. Wystrój nawiązuje do tradycji europejskich pałaców, z parkietem do tańca, lustrzanymi ścianami oraz eleganckimi meblami.

-Biblioteka: Pałacowa biblioteka zawiera bogaty zbiór książek i manuskryptów, które zgromadziła rodzina królewska. Wnętrze biblioteki zdobiły drewniane panele, regały oraz kominek, co tworzyło atmosferę sprzyjającą intelektualnym rozmowom i pracy.

-Apartamenty Królewskie: Prywatne apartamenty, które służyły jako miejsce zamieszkania dla króla i jego najbliższej rodziny. Apartamenty te były urządzone w stylu nawiązującym do europejskich rezydencji arystokratycznych, z użyciem najlepszych materiałów, takich jak jedwabie, brokaty oraz luksusowe meble.

Podobnie jak poprzednik, Nowy Pałac otoczony jest rozległymi ogrodami, które były zaprojektowane z myślą o reprezentacyjnych funkcjach rezydencji królewskiej. Ogrody te zostały zaprojektowane w stylu francuskim, z symetrycznymi alejami, fontannami i rzeźbami. 

.

Muzeum Sztuki Współczesnej (Muzej Savremene Umetnosti), 

Instytucja znajduje się na malowniczym terenie nad rzeką Sawą, w pobliżu zbiegu z Dunajem. Zbiory muzeum dokumentują rozwój sztuki współczesnej od początku XX wieku do czasów współczesnych.

Głównym elementem kolekcji jest sztuka jugosłowiańska i serbska z XX wieku. Obejmuje ona prace artystów, którzy odegrali kluczową rolę w rozwoju sztuki współczesnej na Bałkanach. Wśród najważniejszych artystów reprezentowanych w kolekcji muzeum znajdują się:

-Petar Lubarda: Jeden z najważniejszych malarzy jugosłowiańskich, którego prace charakteryzują się ekspresjonistycznym stylem i wyrazistym użyciem koloru. Jego obrazy często przedstawiają dramatyczne sceny inspirowane historią i mitologią.

-Ljuba Popović: Artysta surrealistyczny, którego prace łączą elementy fantastyki i mitologii z realistycznym stylem malarstwa. Popović jest znany ze swoich złożonych, symbolicznych kompozycji, które poruszają tematy egzystencjalne.

-Milorad Bata Mihailović: Jeden z czołowych przedstawicieli abstrakcji w sztuce jugosłowiańskiej. Jego prace, często oparte na dynamicznych formach i mocnych kontrastach kolorystycznych, są przykładem wpływów abstrakcyjnego ekspresjonizmu.

-Vladimir Veličković: Malarz i grafik, którego twórczość jest często związana z tematem przemocy, destrukcji i ludzkiego cierpienia. Veličković jest znany z dramatycznych, ekspresjonistycznych obrazów, które wywołują silne emocje.

-Marina Abramović: Choć obecnie znana na całym świecie, Marina Abramović, urodzona w Belgradzie, jest jedną z najważniejszych artystek performansu, której wczesne prace miały ogromny wpływ na rozwój tej formy sztuki w Jugosławii i na całym świecie. Jej prace często badają granice ciała i umysłu, wytrzymałość i relacje między artystą a publicznością.

Oprócz dzieł artystów byłej Jugosławii, Muzeum Sztuki Współczesnej w Belgradzie posiada również ciekawą kolekcję sztuki międzynarodowej, obejmującą prace artystów z całego świata, takich jak:

-Pablo Picasso: Choć głównie kojarzony z kubizmem, Picasso eksperymentował z wieloma stylami artystycznymi, a jego prace w kolekcji muzeum ukazują jego wszechstronność jako artysty.

-Andy Warhol: Ikona pop-artu, Warhol wprowadził do sztuki współczesnej temat konsumpcji masowej i kultury popularnej. W muzeum znajdują się jego ikoniczne prace, które odzwierciedlają jego fascynację powtarzalnością i ikonami kultury masowej.

-Joseph Beuys: Niemiecki artysta i teoretyk sztuki, który miał ogromny wpływ na rozwój sztuki konceptualnej. Jego prace w kolekcji muzeum często poruszają tematy związane z polityką, społeczeństwem i ekologią.

-Yves Klein: Francuski artysta, znany ze swojej serii monochromatycznych obrazów, zwłaszcza tych w charakterystycznym niebieskim odcieniu, który sam stworzył i nazwał „International Klein Blue”. Jego prace wpłynęły na rozwój minimalizmu i sztuki konceptualnej.

Muzeum Sztuki Współczesnej w Belgradzie jest także miejscem prezentacji nowoczesnych form sztuki, takich jak instalacje i sztuka wideo. W jego zbiorach znajdują się prace pionierów tych dziedzin, które często eksplorują granice tradycyjnych form sztuki i wprowadzają nowe sposoby interakcji z widzem.

-Nam June Paik: Uznawany za pioniera sztuki wideo, artystą jest słynny z wprowadzania najnowszych nowinek technologicznych do sztuki klasycznej.

-Bill Viola: Jeden z najważniejszych artystów wideo, którego prace często poruszają tematykę duchowości, natury i ludzkiej kondycji. 

-Olafur Eliasson: Duński artysta znany ze swoich instalacji, które często łączą sztukę z nauką i naturą. Jego prace, takie jak wielkoformatowe projekty świetlne zmieniają sposób, w jaki możemy spostrzec przestrzeń i czas.

.

Wieża Avala (Avala Tower) 

Wieża ta nie tylko pełni funkcję telewizyjnego i radiowego nadajnika, ale także jest popularną atrakcją turystyczną, z której rozciąga się piękny widok na całą okolicę. Historia, architektura i znaczenie tej wieży są głęboko zakorzenione w serbskiej kulturze i historii.

Pierwsza Wieża Avala została zbudowana w latach 1961-1965 i była wówczas najwyższą strukturą na Bałkanach, mierzącą 202,87 metra wysokości. Jej unikalny design, oparty na trójnogu, nawiązywał do tradycyjnych jugosłowiańskich wzorców, a sama wieża była uznawana za jedno z największych osiągnięć inżynierii w regionie. 

Niestety, podczas wojny w Kosowie w 1999 roku, wieża została zniszczona w wyniku nalotów NATO. Zburzenie wieży Avala było jednym z najbardziej symbolicznych aktów destrukcji tamtego okresu, ponieważ wieża była nie tylko strategicznym obiektem komunikacyjnym, ale również ważnym symbolem narodowej tożsamości i postępu technologicznego Serbii.

Już wkrótce po zakończeniu wojny, pojawiły się głosy nawołujące do odbudowy wieży, jako symbolu odrodzenia i nadziei. Inicjatywa ta spotkała się z szerokim poparciem zarówno ze strony rządu, jak i społeczeństwa, a także serbskiej diaspory. W 2002 roku oficjalnie rozpoczęto kampanię na rzecz odbudowy wieży, w ramach której zebrano znaczną część funduszy. Odbudowa była symbolicznym aktem przywrócenia serbskiej dumy narodowej, a także powrotem do normalności po latach konfliktu i destabilizacji. Odbudowa wieży stała się również projektem, który zjednoczył ludzi z różnych środowisk i regionów, pokazując siłę narodowej solidarności.

Odbudowa wieży rozpoczęła się w 2006 roku, a nowa wieża została oficjalnie otwarta 21 kwietnia 2010 roku. Nowa wieża jest wierną repliką oryginału, ale z pewnymi nowoczesnymi ulepszeniami, które poprawiają jej funkcjonalność i bezpieczeństwo. Obecna wysokość wieży wynosi 204,5 metra, co czyni ją jedną z najwyższych struktur w regionie.

Wieża Avala pełni również funkcję edukacyjną. W jej wnętrzu znajdują się wystawy poświęcone historii wieży, a także wydarzeniom, które doprowadziły do jej zniszczenia i odbudowy. Dowiemy się wiele o technicznych aspektach budowy wieży, a także o kontekście historycznym i społecznym dla serbskiej świadomości narodowej.

Obok wieży znajduje się kilka innych atrakcji, w tym Pomnik Nieznanego Żołnierza, który jest kolejnym ważnym symbolem narodowym Serbii. Cały kompleks na Avali oferuje liczne szlaki turystyczne, które prowadzą przez malownicze lasy i łąki.

.

Muzeum Etnograficzne

Muzeum dysponuje jednym z najbogatszych zbiorów etnograficznych na Bałkanach. Kolekcje te są podzielone na kilka głównych kategorii, które przedstawiają różne aspekty kultury ludowej i życia codziennego. Sam budynek muzeum zasługuje na uwagę, charakteryzuje się bogatą dekoracją secesyjną, w tym motywami roślinnymi i geometrycznymi. 

Zwiedzanie zaczynamy od kolekcji strojów ludowych. Znajdują się w niej tradycyjne ubrania z różnych regionów Serbii oraz innych krajów bałkańskich:

-Stroje świąteczne: Muzeum zawiera kolekcję strojów noszonych podczas ważnych świąt religijnych i świeckich. Są to ubrania zdobione haftami, koronkami i biżuterią, które odzwierciedlają lokalne tradycje i wierzenia.

-Odzież codzienna: W kolekcji znajdują się również ubrania noszone na co dzień przez ludność wiejską i miejską.

-Tekstylia domowe: Oprócz strojów, muzeum posiada również bogatą kolekcję tekstyliów domowych, takich jak obrusy, serwetki, zasłony i pościel. 

Kolekcja rzemiosła i sztuki ludowej obejmuje szeroki wachlarz przedmiotów, które ukazują umiejętności rzemieślników i artystów ludowych z różnych regionów Serbii i Bałkanów.

-Ceramika: Muzeum posiada znaczącą kolekcję ceramiki, w tym zarówno przedmioty użytkowe, jak i dekoracyjne. Znajdują się tu tradycyjne naczynia i figury ceramiczne, które odzwierciedlają lokalne tradycje artystyczne.

-Drewniane rzeźby: Kolekcja obejmuje również drewniane figurki, często o tematyce religijnej, które były popularne w wiejskich społecznościach. 

-Biżuteria i ozdoby: Muzeum posiada również zbiór tradycyjnej biżuterii, wykonanej z różnych materiałów. Poza funkcją ozdobną, biżuteria często pełniła funkcje symboliczne i rytualne.

Kolekcja mebli i wyposażenia wnętrz w Muzeum Etnograficznym daje wgląd w życie codzienne dawnych społeczności serbskich, ukazując zarówno bogato zdobione meble z domów zamożnych rodzin, jak i proste, funkcjonalne przedmioty z domostw wiejskich.

-Meble ekskluzywne: Zobaczymy tutaj pięknie ozdobione skrzynie, kredensy, stoły i krzesła, które były używane przez zamożniejsze warstwy społeczeństwa. 

-Proste meble wiejskie: Kolekcja obejmuje również prostsze, funkcjonalne meble, które były używane w wiejskich domostwach. Przedmioty te, choć mniej efektowne, mają dużą wartość etnograficzną, ponieważ ukazują, jak wyglądało codzienne życie na serbskiej wsi.

Kolekcja związana z rytuałami i obyczajami obejmuje eksponaty, które były używane podczas ważnych obrzędów religijnych, rodzinnych i społecznych. 

-Przedmioty rytualne: Obejrzymy tutaj kolekcję przedmiotów używanych w ceremoniach religijnych, związanych z prawosławnym obrzędem. Znajdują się tu także przedmioty związane z obrzędami ludowymi, takimi jak maski i kostiumy używane podczas karnawału.

-Przedmioty związane z cyklem życia: W tej kolekcji znajdują się przedmioty związane z różnymi etapami życia, takie jak kołyski, ozdoby weselne i przedmioty pogrzebowe. 

-Biżuteria i ozdoby: Muzeum posiada także piękną kolekcję tradycyjnej biżuterii, w tym naszyjników, bransolet, kolczyków i innych ozdób wykonanych z najróżniejszych materiałów.

Wystawa w muzeum – Sdjurovic**

Cerkiew św. Marka w Belgradzie (serb. Црква светог Марка, Crkva svetog Marka)

Położona w samym sercu Belgradu, w centralnym parku Tašmajdan, cerkiew ta jest nie tylko miejscem kultu religijnego, ale także ważnym punktem historycznym i architektonicznym. Została zbudowana w stylu serbsko-bizantyjskim, nawiązującym do tradycji średniowiecznej Serbii.

Budowa Cerkwi św. Marka w Belgradzie była odpowiedzią na rosnące potrzeby społeczności prawosławnej w stolicy Serbii w pierwszej połowie XX wieku. Przed budową nowej świątyni, na tym samym miejscu znajdowała się starsza, mniejsza cerkiew zbudowana w 1835 roku, która jednak nie była wystarczająca, aby sprostać potrzebom rosnącej liczby wiernych. W związku z tym, na początku XX wieku podjęto decyzję o budowie nowej, większej świątyni.

Budowa cerkwi trwała do 1940 roku, jednak w wyniku wybuchu II wojny światowej i bombardowania Belgradu przez Luftwaffe w 1941 roku, prace wykończeniowe zostały przerwane, a cerkiew nie została w pełni ukończona. Mimo to, cerkiew została oddana do użytku i stała się jednym z głównych miejsc kultu religijnego w Belgradzie. 

Po wojnie, w socjalistycznej Jugosławii, władze komunistyczne nie sprzyjały aktywnościom religijnym, co spowodowało, że prace wykończeniowe nad cerkwią nie zostały wznowione przez wiele lat. Dopiero w latach 60. i 70. XX wieku podjęto kroki mające na celu dokończenie budowy i dekoracji świątyni.

Dziś Cerkiew św. Marka pełni ważną rolę w życiu religijnym i kulturalnym Belgradu. Jako jedna z największych i najważniejszych cerkwi w Serbii, świątynia ta jest miejscem licznych uroczystości religijnych, a także ważnym punktem na mapie turystycznej miasta.

Cerkiew św. Marka została zaprojektowana w stylu serbsko-bizantyjskim, który jest charakterystyczny dla architektury sakralnej Serbii. Styl ten nawiązuje do tradycji średniowiecznej, łącząc elementy bizantyjskie z rodzimymi wpływami serbskimi. Cerkiew ma charakterystyczną fasadę zbudowaną z czerwonej cegły i kamienia, co nadaje jej monumentalny i surowy wygląd. Elewacje są udekorowane licznymi łukami, niszami oraz pilastrami, które nadają budowli lekkości i rytmu. Centralną częścią fasady jest wysoka wieża-dzwonnica, która dominuje nad całym kompleksem świątynnym.

Świątynia jest zwieńczona dużą kopułą, która nawiązuje do tradycyjnych kopuł w architekturze bizantyjskiej. Kopuła ta symbolizuje niebo i boskość, a jej obecność jest kluczowa dla serbsko-bizantyjskiego stylu architektonicznego. Kopuła wspiera się na bębnie, który jest ozdobiony oknami i ornamentami.

Wnętrza Cerkwi św. Marka jest nie mniej zachwycające swoją akustyką i dekoracjami, które nawiązują do bogatej tradycji prawosławnej. Nawa główna jest przestronna, z wysokimi ścianami i sklepieniami, które wznoszą się ku centralnej kopule. Na ścianach znajdują się liczne freski, przedstawiające sceny biblijne, świętych i wydarzenia z życia Chrystusa. Na końcu nawy znajduje się ikonostas, który oddziela prezbiterium od nawy głównej. Zawiera on liczne ikony przedstawiające Chrystusa, Matkę Bożą, świętych oraz apostołów. Jest to tradycyjny element cerkwi prawosławnej, symbolizujący granicę między światem doczesnym a boskim.

W cerkwi znajdują się też grobowce kilku ważnych postaci serbskiej historii, w tym króla Stefana Dušana, jednego z najpotężniejszych władców średniowiecznej Serbii. Relikwie i grobowce są ważnym elementem sakralnym świątyni, przyciągającym wiernych i pielgrzymów.

.Piękna fasada cerkwi

Ulica Strahinjića Bana 

Znajdująca się w dzielnicy Dorćol, ulica ta jest symbolem życia nocnego Belgradu, kultury miejskiej i rozrywki. Nazwę ulicy nadano na cześć Strahinjića Bana, legendarnej postaci serbskiego eposu rycerskiego, bohatera pieśni ludowej z czasów średniowiecza, co podkreśla jej związek z narodową tradycją Serbii. 

Ulica Strahinjića Bana, jak wiele innych ulic w historycznym Dorćolu, ma swoje korzenie sięgające czasów osmańskich i austro-węgierskich. Dorćol, jako jedna z najstarszych części Belgradu, od wieków był zamieszkany przez różnorodne grupy etniczne, co nadawało tej dzielnicy wyjątkowy, kosmopolityczny charakter.

Natomiast dziś ulica Strahinjića Bana jest synonimem życia nocnego i towarzyskiego w Belgradzie. Znajdują się tu liczne lokale gastronomiczne, które oferują kuchnię z różnych zakątków świata, jak i też tradycyjne serbskie smaki.

Wieczorami i w weekendy ulica tętni życiem, a jej chodniki zapełniają się ludźmi, którzy przychodzą tu na spotkania ze znajomymi, kolacje, czy po prostu, aby poczuć puls miasta. Wiele lokali ma także przestrzenie na świeżym powietrzu, co czyni ją atrakcyjną lokalizacją szczególnie w ciepłe, letnie wieczory.

.

Muzeum Afryki w Belgradzie (Muzej afričke umetnosti) 

Jest to instytucja, która skupia się na promowaniu i zachowaniu dziedzictwa kulturowego kontynentu afrykańskiego, stanowiąc jednocześnie pomost między Serbią a Afryką. Muzeum Afryki zostało założone w 1977 roku jako część szerszego projektu mającego na celu zbliżenie Jugosławii do krajów Trzeciego Świata, a zwłaszcza do państw afrykańskich, z którymi ówczesny kraj miał bliskie stosunki polityczne i gospodarcze. Inicjatorem powstania muzeum był Boris Rudoman, dyplomata i entuzjasta kultury afrykańskiej, który przez lata zbierał różnorodne artefakty podczas swoich misji w Afryce.

Kolekcja Muzeum Afryki obejmuje szeroki zakres eksponatów, które odzwierciedlają bogactwo i różnorodność kultur afrykańskich. Maski są szczególnie ważnym elementem zbiorów, ponieważ odgrywają kluczową rolę w ceremoniach religijnych i społecznych większości afrykańskich społeczności. Maski te, często wykonane z drewna i dekorowane skórą, włóknami roślinnymi czy metalem, reprezentują duchy przodków, zwierząt czy bóstw i są używane podczas licznych świąt czy rytuałów.

Rzeźby również stanowią dużą część kolekcji. Przedstawiają one zarówno postacie ludzkie, jak i zwierzęce, często z symbolicznym znaczeniem. Często również one odgrywały kluczową rolę w obrzędach religijnych.

Oprócz sztuki tradycyjnej, Muzeum Afryki posiada także zbiory sztuki współczesnej, które ukazują, jak afrykańscy artyści interpretują swoje dziedzictwo kulturowe w kontekście współczesnym. Współczesna sztuka afrykańska w kolekcji muzeum obejmuje obrazy, rzeźby i fotografie, które odzwierciedlają zarówno indywidualne, jak i zbiorowe doświadczenia artystów. 

Muzyka odgrywa kluczową rolę w kulturze afrykańskiej, stąd też Muzeum Afryki posiada bogatą kolekcję instrumentów muzycznych z różnych regionów Afryki. W kolekcji znajdują się bębny, kory, mbiry, harfy, flety i wiele innych tradycyjnych instrumentów. Każdy z tych instrumentów ma swoje unikalne brzmienie i symbolikę, które są nierozerwalnie związane z życiem społecznym i religijnym w Afryce. Dzięki wielu nagraniom możemy odsłuchać ich brzmienie.

.