Birmingham – drugie największe miasto UK, które wielu wciąż nie zna

Birmingham Museum and Art Gallery (BMAG) 

Wizyta w BMAG to prawdziwa podróż przez czas, idee i ludzką wyobraźnię. Muzeum znajduje się przy reprezentacyjnym Chamberlain Square, w pięknym gmachu z końca XIX wieku. 

Największym skarbem BMAG (i jego znakiem rozpoznawczym) jest kolekcja dzieł prerafaelitów, najbogatsza w całym kraju. Dzieła artystów takich jak Dante Gabriel Rossetti, Edward Burne-Jones, John Everett Millais czy William Holman Hunt są prezentowane z wielką dbałością o kontekst i detale. Ich obrazy, pełne symboliki, historycznych odniesień i intensywnych emocji, tworzą niezwykłą opowieść o XIX-wiecznej Anglii i artystycznym buncie przeciw akademickim konwencjom. To nie tylko uczta dla oka, ale też okazja, by zanurzyć się głębiej w idee i wartości, które kierowały ruchem prerafaelitów. 

Jednak BMAG nie ogranicza się do samego malarstwa. To również rozbudowane zbiory sztuki użytkowej, obejmujące rzemiosło i design w bardzo szerokim kontekście. Szczególne wrażenie robi kolekcja biżuterii – od drobnych, misternie wykonanych broszek po złożone, artystyczne formy z epoki edwardiańskiej czy art déco. W tych eksponatach nie chodzi tylko o piękno – one opowiadają historie, pokazują zmieniające się style, gusty i techniki produkcji. Obok tego znajdziemy ceramikę, meble, tkaniny oraz przedmioty codziennego użytku, które razem składają się na fascynującą opowieść o materialnej kulturze Wielkiej Brytanii na przestrzeni wieków.

Nie mniej ciekawa jest część poświęcona historii Birmingham. Zaaranżowana w sposób nowoczesny i przystępny, poprowadzi nas przez najważniejsze etapy rozwoju miasta – od czasów anglosaskich, przez epokę przemysłową, aż po czasy współczesne. Duży nacisk położono na społeczne i kulturowe przemiany, które ukształtowały dzisiejsze oblicze Birmingham jako miasta różnorodnego i wielokulturowego. Wystawy opowiadają o migracjach, robotniczych strajkach, rozwoju kolei i kanałów, jak i również o codziennym życiu mieszkańców w różnych epokach. 

Główna wystawa w muzeum

Ikon Gallery 

Zaraz po wizycie w Birmingham Museum and Art Gallery, warto kontynuować kulturalną trasę, kierując się kilka minut spacerem na zachód – do miejsca, które stanowi zupełnie inny wymiar kontaktu ze sztuką. Mowa o Ikon Gallery, skupiającej się na sztuce współczesnej i zaskakującej zarówno formą, jak i podejściem do odbiorcy.

Instytucja mieści się w przepięknie odrestaurowanym budynku dawnej szkoły w stylu neogotyckim przy Brindleyplace. Choć sam obiekt nawiązuje do historii, jego wnętrze to kwintesencja nowoczesności: jasne, otwarte przestrzenie, minimalistyczne aranżacje i ekspozycje, które często wychodzą poza tradycyjne ramy galerii sztuki.

To miejsce stawia na eksperyment, refleksję i dialog ze współczesnością. W przeciwieństwie do klasycznego muzeum, gdzie eksponaty zazwyczaj umieszczone są w kontekście historycznym, w Ikon każdy projekt to osobna opowieść – często aktualna, czasem prowokacyjna, ale zawsze przemyślana. Galerie są tu przestrzenią zmienną – co kilka tygodni pojawiają się nowe wystawy czasowe, które obejmują zarówno malarstwo, instalacje, dźwięk, rzeźbę, jak i wideo-art.

Ikon konsekwentnie promuje artystów z całego świata, a wystawy często poruszają tematy społeczne, polityczne, związane z tożsamością, środowiskiem czy technologią. Galeria stawia również na edukację i interakcję, regularnie organizując warsztaty, spotkania z artystami czy oprowadzania kuratorskie.

Ikon Gallery

The Barber Institute of Fine Arts

Po doświadczeniu współczesnych eksperymentów w Ikon Gallery, warto skierować się w stronę czegoś bardziej klasycznego, ale równie wartościowego – zarówno pod względem artystycznym, jak i edukacyjnym. 

The Barber Institute of Fine Arts mieści się na kampusie Uniwersytetu w Birmingham, w dzielnicy Edgbaston. Założony w latach 30. XX wieku, instytut powstał z inicjatywy Lady Barbary Barber i od początku miał jeden główny cel: udostępniać sztukę najwyższej jakości szerokiemu gronu odbiorców. 

Barber Institute to przede wszystkim malarstwo europejskie od XIV do XX wieku, z imponującym zestawem prac starych mistrzów. Znajdziemy tu dzieła takich artystów jak Botticelli, Bellini Rubens, Van Dyck, Turner, Monet czy Van Gogh. Jest to starannie zbudowana opowieść o ewolucji europejskiego malarstwa, w której każdy eksponat ma swoje znaczenie.

Na tym jednak nie kończy się oferta Barber Institute. Galeria posiada również bogatą kolekcję grafik, rysunków, monet oraz rzeźby, które razem uzupełniają obraz rozwoju sztuki w Europie. Na przykład kolekcja numizmatyczna obejmuje monety od czasów starożytnego Rzymu aż po epokę nowożytną. 

Kolejną ważną częścią działalności Barber Institute są koncerty muzyki klasycznej oraz wydarzenia edukacyjne. Budynek zaprojektowany został z myślą o połączeniu sztuk wizualnych z muzyką – stąd obecność eleganckiej sali koncertowej. Występy kameralne, recitale fortepianowe czy prezentacje studentów Akademii Muzycznej Uniwersytetu Birmingham to stały element programu kulturalnego.

Pełna eksponatów sala w muzeum

Home of Metal

Birmingham jest również miestem, gdzie narodziła się muzyka, która odmieniła świat – heavy metal. 

Projekt Home of Metal to hołd dla ludzi, którzy stworzyli ten gatunek i dla społeczności, która od pokoleń czuje z nim silną więź. Początkiem była seria wydarzeń, spotkań i rozmów o tym, jak metal wpłynął na kulturę, jaką rolę odegrali w tym mieszkańcy Birmingham i dlaczego właśnie tutaj narodził się dźwięk, który później zyskał globalny zasięg. Z czasem projekt przekształcił się w coś więcej – w ruch społeczno-kulturalny łączący fanów, artystów i mieszkańców w jednym przekazie: „To my jesteśmy domem metalu”.

W ramach Home of Metal regularnie powstają wystawy, archiwum cyfrowe, warsztaty i spotkania, które pokazują metal nie tylko jako muzykę, ale też jako zjawisko społeczne. Głośną odsłoną projektu była wystawa w znanym nam Birmingham Museum & Art Gallery, zatytułowana „Home of Metal: 40 years of Heavy Metal and its roots in Birmingham”. Znajdowały się tam oryginalne artefakty, instrumenty, fotografie, nagrania koncertowe i przedmioty związane z zespołami, które stworzyły historię metalu – Black Sabbath, Judas Priest, Napalm Death, Led Zeppelin czy Diamond Head.

Home of Metal to również bogate archiwum online, w którym znajdziemy tysiące wpisów, zdjęć i historii z całego świata. Dzięki temu projekt ma wymiar globalny, a jednocześnie wciąż mocno zakorzeniony w Birmingham. Zwiedzając Birmingham w duchu Home of Metal, polecam odwiedzić nie tylko muzeum, ale także inne miejsca związane z muzyką. W centrum miasta znajduje się pomnik i ławeczka poświęcona zespołowi Black Sabbath – to obowiązkowy punkt dla każdego fana metalu. Polecam też zajrzeć do pubów i klubów, w których kiedyś występowały pierwsze metalowe zespoły – wiele z nich wciąż działa. 

W praktyce warto przed przyjazdem sprawdzić stronę projektu (homeofmetal.com), bo Home of Metal to nie muzeum w tradycyjnym sensie – jego wystawy i wydarzenia pojawiają się w różnych miejscach i w różnych terminach. Jeśli akurat nie trafisz na ekspozycję, nadal możesz zanurzyć się w jego atmosferze – wystarczy spacer po mieście i wizyta w pubach z muzyką.

Metalowa wystawa w Birmingham Museum & Art Gallery

Museum of the Jewellery Quarter

Natomiast w tym muzeum odsłoni się przed nami fascynujący świat tradycyjnego rzemiosła jubilerskiego. Sama instytucja znajduje się w dzielnicy Jewellery Quarter,  od wieków będącej sercem przemysłu jubilerskiego Birmingham. To, co wyróżnia to muzeum, to przede wszystkim autentyczność – większość zgromadzonych przedmiotów pochodzi bezpośrednio z dawnej fabryki Smith & Pepper i jest związana z codzienną pracą jubilerów z początku XX wieku. Zwiedzając muzeum, możemy zobaczyć nie tylko gotowe wyroby, ale także narzędzia, maszyny i dokumenty, które razem tworzą pełen obraz życia i pracy rzemieślników.

Wśród najciekawszych eksponatów są oryginalne stanowiska pracy, które wyglądały tak, jakby ich właściciele właśnie na chwilę opuścili warsztat. Wśród nich znajdują się różnorodne młotki, pilniki, lutownice, lupy i inne precyzyjne narzędzia niezbędne do tworzenia biżuterii. Wszystkie te przedmioty pokazują, jak bardzo ręczna i wymagająca była praca złotnika. 

W muzeum wystawione są także różnorodne gotowe wyroby jubilerskie – zarówno najprostsze, jak i bardziej skomplikowane elementy. Nie brakuje tu także przykładów wyrobów na eksport, co podkreśla globalny charakter branży jubilerskiej w tym regionie. Dodatkowo muzeum posiada archiwalne dokumenty i fotografie, które opowiadają o historii firmy Smith & Pepper oraz o życiu i pracy ludzi związanych z tą fabryką. Ciekawym elementem ekspozycji są także modele i diagramy pokazujące techniki jubilerskie, takie jak odlewanie metalu, grawerowanie czy inkrustacja kamieni szlachetnych. Dzięki nim zwiedzający mogą lepiej zrozumieć, jak skomplikowany jest proces tworzenia biżuterii i jak dużo precyzji wymaga każdy etap produkcji.

Ponadto muzeum przestrzenią edukacyjną, gdzie organizowane są warsztaty i zajęcia praktyczne, w trakcie których możemy sami spróbować swoich sił w podstawowych technikach jubilerskich. Jest to nie tylko świetna zabawa, ale również szansa na lepsze zrozumienie, jak trudna i precyzyjna jest ta praca. Warto też podkreślić, że Museum of the Jewellery Quarter to żywa część dzielnicy, która do dziś tętni aktywnością. W okolicy znajdują się liczne pracownie jubilerskie, galerie sztuki oraz sklepy oferujące ręcznie wykonane wyroby, które kontynuują wieloletnią tradycję tworzenia biżuterii w Birmingham. 

Pracownia jubilerska z XIX wieku

Pen Museum 

Po odkryciu fascynującej historii rzemieślników i jubilerów w Museum of the Jewellery Quarter, warto kontynuować podróż przez przemysłowe dziedzictwo Birmingham i zajrzeć do kolejnego, równie nietuzinkowego miejsca – Pen Museum, czyli Muzeum Pióra. Znajduje się ono kilka minut spacerem od muzeum jubilerskiego, w zabytkowym budynku fabrycznym, gdzie niegdyś działała jedna z wielu firm zajmujących się produkcją piór i akcesoriów piśmienniczych. 

Choć dziś rzadko się o tym mówi, Birmingham było w XIX wieku światowym centrum produkcji stalówek. W czasach największego rozkwitu, z tutejszych fabryk pochodziło aż 75% wszystkich stalówek używanych na świecie! Dzięki masowej produkcji piór Birmingham odegrało ogromną rolę w demokratyzacji dostępu do edukacji i komunikacji pisemnej – coś, co dzisiaj wydaje się oczywiste, kiedyś było przywilejem, który dopiero stalówki uczyniły powszechnym.

Muzeum stanowi przede wszystkim opowieść o ludziach – o robotnicach, które pracowały przy ciężkich maszynach, wykonując monotonną, ale niezwykle precyzyjną pracę, często w trudnych warunkach i za niskie wynagrodzenie. Prześledzimy proces produkcji stalówki od samego początku – od cięcia cienkich arkuszy metalu, przez tłoczenie, formowanie, hartowanie i polerowanie. Na miejscu znajdują się oryginalne maszyny przemysłowe, które wciąż działają. Możemy zobaczyć pokaz ich pracy, a nawet samodzielnie wytłoczyć własną stalówkę. 

Muzeum posiada również bogatą kolekcję historycznych stalówek, piór, kałamarzy, atramentów i zestawów piśmienniczych, zarówno tych użytkowych, jak i bardziej dekoracyjnych. Nie brakuje tu również przykładów wspaniale zdobionych piór, które stanowiły kiedyś symbol prestiżu, pozycji społecznej czy wykształcenia. Część ekspozycji poświęcona jest także kaligrafii i różnym stylom pisma odręcznego.

Właśnie temat pisma odręcznego stanowi ważne przesłanie muzeum. W czasach, gdy większość naszej komunikacji odbywa się za pomocą klawiatur i ekranów dotykowych, Pen Museum przypomina, jak wielkie znaczenie miało i wciąż może mieć ręczne pisanie. Polecam wziąć udział w warsztatach kaligrafii, podczas których poznamy podstawy estetycznego pisania piórem i stalówką. 

Budynek muzeum

Cadbury World

Na terenie dzielnicy Bournville znajduje się miejsce, które dla wielu turystów oznacza pełnię dzieciństwa, przyjemności i aromatu kakao – fabryka czekolady Cadbury World.

Muzeum pozwala spojrzeć na historię marki Cadbury z różnych perspektyw. Poznamy początki rodzinnej firmy, pierwsze receptury i skromne początki produkcji czekolady pitnej w niewielkiej fabryce aptecznej. Ekspozycja dalej prowadzi przez kolejne dekady, pokazując rozwój technologii, linii produkcyjnych i marketingu, który z czasem uczynił Cadbury najważniejszą marką w brytyjskim sektorze spożywczym. Co ciekawe, wiele innowacji w dziedzinie produkcji i pakowania czekolady miało miejsce właśnie tutaj i to na długo przed erą globalnych korporacji.

Choć dziś Cadbury stanowi część międzynarodowego koncernu, wizyta w fabryce nadal mocno zakorzeniona jest w lokalnym kontekście. W trakcie zwiedzania obejrzymy fragmenty oryginalnych linii produkcyjnych, zapoznamy się z dawnymi maszynami i procesami ręcznego formowania tabliczek, a także poznamy unikalne podejście firmy do jakości i etyki w pozyskiwaniu kakao. W jednej z części wystawy przedstawiono również rozwój opakowań – od prostych, papierowych etykiet po kultowe dziś kartoniki znane z brytyjskich sklepów.

Ważnym elementem wizyty jest także odniesienie do społecznej misji Cadbury. Bracia Cadbury byli kwakrami, a co za tym idzie – wierzyli w odpowiedzialność wobec swoich pracowników i społeczeństwa. Bournville miało być miejscem, gdzie robotnicy mogą żyć godnie, zdrowo i w harmonii z pracą. W trakcie zwiedzania będziemy mieli okazję poznać założenia tego eksperymentu społecznego, zobaczyć archiwalne zdjęcia osiedla i przeczytać o standardach, które w tamtych czasach były wręcz rewolucyjne – między innymi o krótszym czasie pracy, urlopach, edukacji czy dostępie do zieleni.

W sklepie Cadbury

LEGOLAND Discovery Centre 

Choć to miejsce jest skierowane przede wszystkim do rodzin z dziećmi, to również dorośli, którzy dorastali z klockami LEGO, znajdą tu coś dla siebie. Centrum położone jest w samym sercu Birmingham, w kompleksie centrów handlowo-rozrywkowych.

Od samego wejścia do LEGOLAND Discovery Centre możemy poczuć klimat miniaturowego świata zbudowanego z milionów kolorowych elementów. Pierwszym punktem zwiedzania jest „Factory Tour” – krótka, ale ciekawa prezentacja, jak powstają klocki LEGO. To edukacyjny wstęp, który z pewnością zainteresuje zarówno dzieci, jak i dorosłych. 

Po tym etapie zaczyna się właściwa przygoda – trafiamy bowiem do ogromnej strefy zabawy, gdzie czekają różne tematyczne atrakcje. Na szczególną uwagę zasługuje MINILAND – makieta przedstawiająca znane miejsca z Birmingham i okolic, zbudowana z ponad miliona klocków. Z niezwykłą precyzją odwzorowano tutaj lokalne zabytki, budynki i elementy miejskiego krajobrazu, które poruszają się i świecą.

Dalej zaczyna się strefa „Kingdom Quest” – miniaturowa przejażdżka, w której uczestnicy wsiadają do wózków i za pomocą laserów walczą z wirtualnymi stworami, zbierając punkty i próbując uratować księżniczkę. To połączenie przejażdżki i gry, wciągające odpierwszych sekund. Obok znajduje się „LEGO 4D Cinema” – niewielka sala kinowa, w której wyświetlane są krótkie filmy animowane z popularnymi postaciami LEGO. Trójwymiarowy obraz uzupełniony o efekty specjalne, takie jak podmuchy wiatru czy drobne krople wody.

Nie brakuje też przestrzeni do kreatywnej zabawy. „Build & Test Zone” to miejsce, gdzie dzieci mogą same budować pojazdy z klocków LEGO, a potem testować je na specjalnych torach zjazdowych. Natomiast dla najmłodszych przygotowano strefę „DUPLO Farm”, pełną miękkich, większych klocków i kolorowych konstrukcji dostosowanych do potrzeb dzieci w wieku przedszkolnym.

Warto również wspomnieć o sklepie LEGO, który znajduje się przy wyjściu. Jest to pełnowymiarowy sklep oferujący szeroki wybór zestawów – zarówno tych popularnych, jak i bardziej unikatowych. 

Legoland

Thinktank Birmingham Science Museum 

To miejsce udowadnia, że nauka nie musi być nudna – wręcz przeciwnie, może być fascynującą przygodą dla całej rodziny. Położone w centrum Birmingham, w nowoczesnym kompleksie Millennium Point, muzeum oferuje interaktywną podróż przez świat technologii, inżynierii, historii przemysłu, medycyny, kosmosu i wielu innych dziedzin. To przestrzeń, w której można dotykać, testować, odkrywać i uczyć się przez zabawę – niezależnie od wieku.

Thinktank stawia na doświadczenie. Każda z galerii została zaprojektowana w taki sposób, aby zwiedzający mogli brać aktywny udział w poznawaniu prezentowanych treści. Na początku warto odwiedzić galerię „Power Up”, gdzie prezentowane są najważniejsze wynalazki i urządzenia, które wpłynęły na rozwój przemysłu – od maszyn parowych po silniki odrzutowe. To nie tylko imponujące eksponaty, ale również opowieść o przeszłości Birmingham jako przemysłowego serca Wielkiej Brytanii. Stare lokomotywy, maszyny fabryczne i silniki są tu pokazane w nowoczesny sposób, pozwalający łatwiej zrozumieć rewolucję przemysłową i jej wpływ na nasze życie.

Kolejnym ważnym punktem na trasie zwiedzania jest galeria „Things About Me” – przestrzeń poświęcona ludzkiemu ciału, zdrowiu, biologii i medycynie. Znajdują się tu interaktywne stanowiska, które pozwalają sprawdzić, jak działa nasz układ trawienny, jak wygląda struktura skóry czy jak zmienia się bicie serca w zależności od aktywności. 

Wciąż działająca maszyneria

Z kolei dla miłośników technologii przygotowano przestrzeń „Future Zone”, gdzie można zobaczyć, jak nowoczesne rozwiązania – takie jak sztuczna inteligencja, robotyka czy energia odnawialna – kształtują naszą przyszłość. Nie brakuje też gier edukacyjnych i stanowisk VR pozwalających na jeszcze głębsze zanurzenie się w świecie nauki.

Ważną częścią Thinktank jest też Planetarium z seansami o tematyce astronomicznej. Można tu zobaczyć niebo w niezwykłym zbliżeniu, poznać planety, galaktyki i zjawiska kosmiczne w sposób, jaki trudno osiągnąć w tradycyjnych warunkach. 

Natomiast dla najmłodszych odwiedzających przygotowano „MiniBrum” – miniaturowe miasto zaprojektowane specjalnie z myślą o dzieciach poniżej ósmego roku życia. Znajdują się tu miniatury domów, sklepów, warsztatów, biur czy placów budowy – wszystko dostosowane do dziecięcego wzrostu i potrzeb. 

W sezonie letnim działa również Science Garden – przestrzeń na zewnątrz, w której możemy poeksperymentować z siłą wiatru, wodą i ruchem. Znajdują się tu ogromne koła wodne, pompy, dźwignie i inne urządzenia, pozwalające dzieciom zrozumieć podstawy fizyki bez skomplikowanych wzorów i wykresów. 

Zabytkowy tramwaj

Katedra św. Filipa w Birmingham (St. Philip’s Cathedral)

W samym sercu miasta, pośród biurowców, kawiarni i zgiełku codzienności, znajduje się St. Philip’s Cathedral – katedra, która może zaskoczyć tych, którzy przywykli kojarzyć angielskie katedry z gotyckimi kolosami. Ta jest zupełnie inna. I właśnie dlatego warto ją odwiedzić.

St. Philip’s to jedna z najmniejszych katedr w Anglii, zarówno pod względem rozmiaru, jak i skali architektonicznej. Została zbudowana na początku XVIII wieku, początkowo jako parafialny kościół anglikański, a dopiero w 1905 roku podniesiono ją do rangi katedry. Bryła jest prosta, z charakterystyczną wieżą, która wyrasta centralnie z krótszego końca prostokątnej nawy. 

Z kolei wnętrze katedry to zupełnie inna opowieść. Choć przestrzeń nie jest ogromna, to zachwyca harmonią proporcji i detalami. Największym skarbem tej świątyni są bez wątpienia witraże autorstwa Edwarda Burne-Jonesa, pre-Raphaelite’a urodzonego właśnie w Birmingham. Witraże te (umieszczone w prezbiterium oraz po bokach) należą do jego najbardziej dojrzałych dzieł i są jednym z najważniejszych przykładów sztuki sakralnej z końca XIX wieku w Wielkiej Brytanii. Łączą one symbolikę chrześcijańską z subtelną, niemal poetycką stylizacją typową dla szkoły prerafaelitów. Kolory są głębokie, sylwetki pełne wyrazu, a kompozycje – nasycone emocjami i refleksją. 

Ciekawym elementem zwiedzania świątyni jest również jej związanie z historią miasta. St. Philip’s to nie tylko miejsce kultu, ale także świadek wielu ważnych momentów w historii Birmingham – od epoki wiktoriańskiej, przez II wojnę światową, aż po współczesność. W kryptach i na tablicach pamiątkowych możemy znaleźć nazwiska lokalnych postaci, które odgrywały rolę w kształtowaniu tożsamości miasta. Sama katedra przetrwała bombardowania podczas wojny – zniszczenia dotknęły jej strukturę, ale witraże zostały wcześniej zdjęte i zabezpieczone, co uratowało je. Ten fakt dobitnie pokazuje, jak ważne było to miejsce dla mieszkańców.

Katedra św. Filipa to doskonały przystanek na trasie zwiedzania Birmingham. Łączy w sobie elegancję XVIII-wiecznej architektury, bogactwo sztuki sakralnej z przełomu wieków i bardzo współczesne podejście do roli miejsca kultu w centrum dużego miasta. 

Charakterystyczny ołtarz w katedrze

St. Martin in the Bull Ring

Po opuszczeniu spokojnej przestrzeni wokół St. Philip’s Cathedral i krótkim spacerze w kierunku bardziej handlowej części centrum Birmingham, trudno nie zauważyć gwałtownej zmiany rytmu miasta. Wchodzimy w okolice Bull Ring – nowoczesnej dzielnicy zakupowej, pełnej szkła, metalu i dynamicznego zgiełku. I właśnie tutaj, pośród futurystycznej architektury, neonów, sklepów i przystanków tramwajowych, wyrasta coś zupełnie innego – St. Martin in the Bull Ring, czyli kościół, który w tym kontrastowym otoczeniu robi jeszcze większe wrażenie.

Wbrew pozorom to jeden z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych budynków sakralnych w Birmingham. Stoi na swoim miejscu od XIII wieku, choć jego dzisiejsza forma to przede wszystkim efekt gruntownej przebudowy z XIX wieku, wykonanej przez Alfreda Chatersa, z zachowaniem średniowiecznego układu. W miejscu, gdzie dziś króluje nowoczesna przestrzeń handlowa, St. Martin przypomina, że Birmingham ma znacznie dłuższą historię niż tylko ta związana z rewolucją przemysłową czy architekturą współczesną.

Kościół St. Martin in the Bull Ring działa jak pomost między tym, co stare, a tym, co nowe. Z jednej strony mamy tu gotycki detal, charakterystyczną, strzelistą wieżę i tradycyjne łuki. Z drugiej – za plecami świątyni wznosi się obła bryła futurystycznego budynku Selfridges, pokryta aluminiowymi dyskami.

Wewnątrz kościoła panuje zupełnie inna atmosfera niż na zewnątrz. Warto zwrócić uwagę na witraże, z których część pochodzi z warsztatu Williama Morrisa i Edwarda Burne-Jonesa – tego samego artysty, którego prace możemy podziwiać w St. Philip’s Cathedral. To znów mocny lokalny akcent, ponieważ Burne-Jones był związany z Birmingham i jego sztuka pojawia się w wielu kluczowych punktach miasta.

Dla kogoś, kto odwiedza Birmingham po raz pierwszy, St. Martin in the Bull Ring może być zaskoczeniem – bo mało kto spodziewa się takiego kościoła w środku strefy handlowej. 

Fasada świątyni

Aston Hall

Choć ta willa może nie przyciąga takiej uwagi jak inne ikoniczne zabytki w mieście, to jej historia i unikalna atmosfera sprawiają, że jest to miejsce warte odwiedzenia. 

Aston Hall powstał w latach 1618-1635 z inicjatywy Richarda Haldane’a, zamożnego kupca i właściciela ziemskiego, który chciał stworzyć imponującą rezydencję na miarę swojego statusu. Z biegiem historii pałac przetrwał niejedną zmianę właściciela, aż w końcu trafił w ręce miasta Birmingham.

Aston Hall to przykład tak zwanego stylu Jacobean – angielskiej odmiany renesansu, charakteryzującego się dużą symetrią, ozdobnymi heraldycznymi symbolami oraz dużą przestronnością wnętrz. Z zewnątrz budynek wyróżnia się solidną konstrukcją, wysokimi dachami i czterema wieżami, dumnie wznoszącymi się ku niebu. Zastosowanie cegły w połączeniu z detalami z drewna i kamienia sprawia, że pałac wygląda zarówno elegancko, jak i solidnie. 

Wnętrza Aston Hall również robią ogromne wrażenie. Wejście do budynku prowadzi przez klatkę schodową, która zdaniem wielu jest najpiękniejszym miejscem w budynku. Jej zdobienia i detale wykończenia przyciągają wzrok, a sama struktura stanowi arcydzieło architektury renesansowej, zachwycające każdego zwiedzającego.

Idąc dalej, na każdym kroku możemy dostrzec dbałość o detale, które miały na celu nie tylko ozdobienie wnętrza, ale i ukazanie bogactwa rodziny Haldane. Wnętrza pałacu zostały zaprojektowane w sposób umożliwiający komfortowe życie arystokracji XVII wieku. Sala Główna jest  przestronna, ozdobiona rzeźbami, obrazami i finezyjnym sufitem sala oraz gości wystawę historycznych artefaktów z czasów świetności rodziny Haldane.

Na uwagę zasługuje również znajdujący się na pierwszym piętrze pałacu, Pokój Etykiety. W tym pomieszczeniu zgromadzono przedmioty codziennego użytku, takie jak naczynia, sztućce, czy elementy odzieży, które ukazują, jak wyglądała kultura towarzyska i etykieta w tamtych czasach.

Aston Hall ma również swoje miejsce w historii Anglii, zwłaszcza w kontekście wojny domowej. W 1643 roku pałac został zajęty przez armię królewską, która przekształciła go w bazę wojskową. Przez kilka miesięcy budynek pełnił rolę centrum dowodzenia, a jego wnętrza zapełniły się żołnierzami. Z tego okresu zachowały się w pałacu różne obiekty umieszczone na wystawach poświęconych wojnie domowej.

Aston Hall

Kanały Birmingham 

Po intensywnym zwiedzaniu centralnych punktów Birmingham, warto zwolnić tempo i zejść na niższy poziom. Dosłownie. Kanały Birmingham, rozciągające się na  ponad 60 kilometrów, tworzą labirynt spokojnych, brukowanych ścieżek, mostów, śluz i ceglanych tuneli. To mniej oczywista część miasta, która jednak bardzo skutecznie pokazuje jego przemysłowe dziedzictwo i współczesną przemianę.

Chociaż mieszkańcy Birmingham lubią wspominać, że ich miasto ma więcej kanałów niż Wenecja, nie chodzi tutaj o romantyczne gondole czy klimatyczne zaułki. Tutejsze kanały były krwiobiegiem rewolucji przemysłowej. Służyły do transportu węgla, rud żelaza, towarów z fabryk i wszelkiego rodzaju materiałów, bez których ten region nie stałby się jednym z najważniejszych centrów przemysłowych Europy.

Spacerując dzisiaj wzdłuż tych wodnych arterii, trudno uwierzyć, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu były niemal zapomniane. Zaniedbane, zamulone i omijane szerokim łukiem. Rewitalizacja i odbudowa przekształciły je w tereny spacerowe, miejsce do rekreacji i alternatywną drogę poznawania miasta.

Birmingham ma ponad 35 mil kanałów!

Dobrym punktem wyjścia na eksplorację kanałów jest Gas Street Basin, gdzie krzyżują się różne odnogi sieci wodnej. Ceglane budynki stoją obok nowoczesnych loftów i biur, a łodzie mieszkalne (narrowboats) nadają temu miejscu unikalny klimat. Znajdziemy tutaj zarówno klasyczne puby z lokalnym piwem, jak i bardziej nowoczesne lokale z kuchnią fusion. 

Kanały możemy poznawać na wiele sposobów. Najpopularniejszy to spacer, ale popularne są też przejażdżki rowerowe czy rejsy łodziami wycieczkowymi. Jedna z ciekawszych tras wiedzie w stronę dzielnicy Edgbaston, gdzie wzdłuż wody natkniemy się na pozostałości industrialnej architektury – stare mosty, tory kolejowe przecinające kanał i nieczynne już śluzy.

Inna trasa prowadzi w kierunku dzielnicy Jewellery Quarter – tutaj kanał przechodzi przez mniej turystyczne rejony, ale za to oferuje surowy, autentyczny obraz Birmingham poza głównym nurtem zwiedzania. Im dalej od centrum, tym ciszej i mniej ludzi, więc to świetna opcja, aby uciec od miejskiego zgiełku bez konieczności wyjeżdżania poza miasto.

Jak już nadmieniłem, kanały to również miejsce gdzie mieszkają ludzie. Ich łodzie to nie atrakcje dla zwiedzających, tylko realne domy – kolorowe, zadbane, często z niewielkimi ogrodami na dachu i rowerami przypiętymi do relingów. Życie na wodzie to osobny świat, który (choć częściowo otwarty dla odwiedzających) funkcjonuje na własnych zasadach. 

Brindleyplace

Bear Grylls Adventure

Po spacerze wzdłuż spokojnych kanałów Birmingham czas na coś zupełnie z innej bajki. Bear Grylls Adventure, położone przy NEC (National Exhibition Centre), to miejsce stworzone dla tych, którzy mają ochotę na wyjście ze strefy komfortu – ale bez potrzeby pakowania plecaka, kupowania biletu do dżungli czy wspinania się na Mount Everest.

Popularną atrakcją jest tunel aerodynamiczny, który symuluje swobodne spadanie. Nie trzeba mieć żadnego doświadczenia – przed startem odbywa się krótkie szkolenie, a w trakcie lotu jesteśmy pod stałą kontrolą instruktora. Samo unoszenie się w powietrzu trwa tylko chwilę, ale wystarczy, żeby zrozumieć, dlaczego skoczkowie mówią o tym uczuciu jako o uzależniającej przyjemności. Całość robi wrażenie, zwłaszcza jeśli wcześniej nie miało się kontaktu z żadną formą skydivingu.

Kolejny etap to ściany wspinaczkowe. Inspiracją dla nich były realne formacje skalne z różnych stron świata – znajdziemy tu między innymi odwzorowanie El Capitan. Dobrze zaprojektowana przestrzeń daje szansę zarówno nowicjuszom, jak i tym, którzy wiedzą, jak zapinać uprząż. Nie chodzi o bicie rekordów wysokości, ale raczej o próbę własnych możliwości. Na tym samym poziomie znajduje się również Basecamp – coś w rodzaju „rozgrzewki mentalno-fizycznej”. Obejmuje on tor przeszkód, testy zręcznościowe i labirynty z laserami. Zabawa tutaj wymaga skupienia, szybkiego reagowania i czasem współpracy, jeśli jesteśmy w grupie.

Największe wrażenie na odwiedzających robi często nurkowanie w akwarium z rekinami. Nie musimy mieć certyfikatu – cały sprzęt i szkolenie są na miejscu. Po wejściu do zbiornika będziemy pływać wśród różnych gatunków ryb, w tym rekinów rafowych. Wszystko odbywa się pod ścisłą kontrolą i w bezpiecznych warunkach, a kontakt z dużymi rybami na tak małym dystansie działa na wyobraźnię. Warto zaznaczyć, że ta atrakcja wymaga wcześniejszej rezerwacji, a czas przygotowania i samego nurkowania jest dłuższy niż pozostałe aktywności – dobrze więc zaplanować to jako główny punkt dnia.

Z kolei dla osób, które wolą mniej mokre i mniej wysokie wrażenia, Bear Grylls Adventure oferuje też strzelnicę (z bronią pneumatyczną), zajęcia z łucznictwa i escape roomy w klimacie przetrwania. Wszystko jest utrzymane w stylistyce wyzwania i przygody, z zachowaniem miejskiego charakteru.

Warto zarezerwować bilety online z wyprzedzeniem, szczególnie jeśli zależy nam na konkretnych godzinach lub planujemy więcej niż jedną atrakcję. Każda aktywność jest liczona osobno, ale są dostępne pakiety – wychodzi wtedy znacznie taniej.

National Exhibition Centre

Maxstoke Castle

Po zwiedzeniu tętniącego życiem Birmingham, warto zrobić sobie małą przerwę od miejskiego zgiełku i ruszyć w stronę angielskiej wsi. Trzydzieści minut jazdy na wschód od miasta znajduje się Maxstoke Castle – miejsce o zupełnie innym rytmie, przypominające o dawnej świetności średniowiecznej Anglii. 

Zamek powstał w XIV wieku, dokładnie w 1345 roku, z inicjatywy Sir Williama de Clinton, pierwszego hrabiego Huntingdon. W przeciwieństwie do wielu innych średniowiecznych twierdz, Maxstoke nigdy nie został zniszczony ani porzucony. Od momentu powstania pozostaje w rękach prywatnych właścicieli – rodu Newdegate’ów. Ten fakt sprawia, że miejsce ma zupełnie inny charakter niż typowe atrakcje turystyczne. Jest to prawdziwy dom z wielowiekową historią, w którym życie płynie w rytmie tradycji i rodzinnych wspomnień.

Maxstoke Castle otoczony jest szeroką fosą, nad którą przerzucono most zwodzony – wciąż działający. Dziedziniec jest niewielki, otoczony budynkami o grubych murach, z charakterystycznymi wieżami narożnymi i wąskimi oknami. Wnętrza zamku są udostępniane do zwiedzania podczas specjalnych wydarzeń charytatywnych – zobaczymy w nich starodawne meble, rodzinne portrety i zbroje.

Zamek nie jest dostępny dla zwiedzających na co dzień, dlatego planując wizytę, warto wcześniej sprawdzić kalendarz wydarzeń. Zazwyczaj kilka razy w roku odbywają się tu dni otwarte, podczas których będziemy mogli zwiedzić wnętrza, posłuchać opowieści o dawnych mieszkańcach i o roli zamku w historii Warwickshire. 

Zamek Maxstoke