Korfu nie tylko dla plażowiczów – inne oblicze wyspy

Stare Miasto (Kerkyra) i Plac Spianada 

Zwiedzanie Korfu polecam rozpocząć od miejsca, które najlepiej oddaje charakter wyspy – Starego Miasta, czyli Kerkyry. Na sam początek w oczy rzuca się układ ulic – wąskie, nieregularne zaułki wijące się między budynkami z epoki weneckiej. Wędrując bez planu, przechodzi się przez placyki, ukryte kawiarnie, obok kaplic, aż w końcu trafia się na plac Spianada – największy tego typu w Grecji i jeden z większych w Europie. 

Po jednej stronie placu rozciąga się Liston – elegancka arkadowa galeria w stylu francuskim, gdzie możemy przysiąść przy kawie i poobserwować rytm miasta. Choć ceny są tu wyższe niż w bocznych uliczkach, warto się zatrzymać choćby na chwilę – dla atmosfery i detali architektury.

Sama nazwa pochodzi z włoskiego słowa „spianata”, oznaczającego równinę lub otwarty, wyrównany teren – co idealnie oddaje jej charakter. Włoska etymologia nie jest przypadkowa, gdyż wyspa przez wieki znajdowała się pod panowaniem Wenecjan, którzy nie tylko ufortyfikowali miasto, ale też zaplanowali otwartą przestrzeń przed fortyfikacjami jako strefę ochronną. W praktyce oznaczało to, że teren ten musiał pozostać niezabudowany. Z czasem, gdy zagrożenie militarne malało, a wpływy się zmieniały, Spianada zaczęła nabierać cech placu miejskiego w zachodnioeuropejskim stylu.

Swoją dzisiejszą formę Spianada zawdzięcza głównie okresowi napoleońskiemu. Wtedy to, pod panowaniem Francuzów, przestrzeń została uporządkowana, dodano aleje spacerowe, drzewa i geometryczne układy roślinności, wzorowane na francuskich ogrodach. Taki układ od razu rzuca się w oczy – wszystko jest tu symetryczne, zaplanowane i wyważone. 

Nieco później, już pod panowaniem Brytyjczyków, do placu dodano kolejne charakterystyczne elementy: pałac św. Michała i Jerzego (który dziś mieści Muzeum Sztuki Azjatyckiej) oraz… boisko do krykieta. Tak – na greckiej wyspie, pod palemkami i wśród budynków z kolumnadą, możemy obejrzeć mecz krykieta rozgrywany na zielonej murawie. Tradycja ta zachowała się do dziś, choć rozgrywki są raczej symboliczne niż sportowo emocjonujące.

Natomiast najbardziej reprezentacyjną częścią placu jest Liston – elegancki ciąg arkad po zachodniej stronie placu. Został wybudowany na wzór Rue de Rivoli w Paryżu – czyli regularne łuki, neoklasyczne kolumny, równe rytmy okien i balkonów. Przez dziesięciolecia był to adres zarezerwowany dla najbardziej wpływowych rodzin Korfu – prawo spacerowania pod arkadami przysługiwało wyłącznie przedstawicielom wyższych warstw społecznych. 

To nie żart z tym boiskiem

Pałac św. Michała i św. Jerzego.

Jak już wspomniałem, kilka kroków od zielonych alei placu Spianada, po wschodniej stronie Esplanady, wyłania się jedna z najbardziej reprezentacyjnych budowli Korfu – pałac św. Michała i św. Jerzego. Ten neoklasycystyczny gmach, wykonany z lokalnego wapienia, od razu przykuwa uwagę swoją symetrią, arkadami oraz rzędami kolumn, które nadają mu monumentalnego, ale nieprzytłaczającego charakteru. 

Pałac powstał na początku XIX wieku, w czasach brytyjskiego protektoratu nad Wyspami Jońskimi. Został zaprojektowany przez angielskiego architekta George’a Whitmore’a i pełnił funkcję siedziby wysokiego komisarza oraz mieścił Order św. Michała i św. Jerzego, ustanowiony przez Jerzego IV jako odznaczenie dla zasłużonych na terenie kolonii. Sama nazwa pałacu (choć brzmi dziś dość enigmatycznie) odwołuje się właśnie do tej odznaki honorowej. W późniejszych latach budynek był także rezydencją greckiej rodziny królewskiej podczas ich wizyt na wyspie, a dziś mieści Muzeum Sztuki Azjatyckiej i Galerię Miejską.

Mimo wielokrotnych zmian w funkcjonowaniu, sale, które pełniły funkcje reprezentacyjne lub urzędowe podczas brytyjskiego protektoratu oraz później, zachowały oryginalne umeblowanie, ornamenty, dekoracje, salę tronową, salę bankietową, jadalnię, i sale obrad senatu Jońskich Wysp. Szczególnie efektowna jest Sala Tronowa z oryginalnymi dekoracjami, świadczącymi o prestiżu tego miejsca.

Budynek pałacu

Muzeum Sztuki Azjatyckiej

Zagłębmy się bardziej w temat Muzeum Sztuki Azjatyckiej, które jak już wiemy, mieści się we wnętrzach pałacu. Kolekcja chińska liczy tysiące przedmiotów, w tym ceramikę, rzeźby, wyroby z brązu i oczywiście porcelanę. Dzieła pochodzą zarówno z epok bardzo dawnych, jak i późniejszych dynastii. 

Kolekcja japońska jest jeszcze bogatsza i również obejmuje z okresów od starożytności do czasów nam współczesnych: malarstwo, druki ukiyo-e, maski tradycyjnego teatru (na przykład Noh), elementy zbroi samurajskiej czy ekrany składane (byōbu). 

Zbiory obejmują również eksponaty z Azji Południowo‑Wschodniej i szeroko rozumianych Indii oraz sztukę nomadów z Azji Środkowej. Ta kolekcja jest mniejsza, ale nie mniej unikalna. Ofertę wzbogacają wystawy czasowe / tematyczne, na poświęcone malarstwu zen czy podróży przez kulturę nomadów środkowoazjatyckich. 

Wszystkie te ekspozycje zawsze są zaaranżowane z dużą dbałością o kontekst kulturowy, więc będzie nam łatwiej zanurzyć się w narrację i zrozumieć znaczenie poszczególnych obiektów. Marmurowe posadzki rzeźbione schody i eleganckie krużganki stanowią idealne tło dla prezentowanej sztuki, a jednocześnie przypominają o dawnych funkcjach pałacu. Przemieszczanie się pomiędzy kolekcjami Azji, a jednocześnie przez przestrzenie historyczne, nadaje każdej wystawie dodatkowy wymiar dialogu kulturowego. 

Piękne pomieszczenie w muzeum

Galeria Miejska Korfu (Municipal Gallery of Corfu)

Natomiast Galeria Miejska mieści się w skrzydle wschodnim Pałacu Św. Michała i Św. Jerzego i koncentruje się zwłaszcza na lokalnej sztuce – artystach związanych z Korfu i Wyspami Jońskimi. Choć często pozostaje w cieniu przed chwilą poznanego Muzeum Sztuki Azjatyckiej, to  oferuje równie interesujące doświadczenie – skupione na malarstwie, rzeźbie i sztuce nowoczesnej, ściśle związanej z grecką i regionalną tradycją.

Przestrzeń ekspozycyjna zajmuje kilka sal o klasycystycznym wystroju, z dużymi oknami wychodzącymi na park Spianada i Stare Miasto Korfu. Główną kolekcję galerii stanowią obrazy malarzy z XIX i XX wieku, reprezentujących tak zwaną Szkołę Jońską – nurt w sztuce nowogreckiej silnie inspirowany akademizmem, malarstwem włoskim (zwłaszcza weneckim) oraz europejskim romantyzmem.

Wśród najważniejszych dzieł w stałej ekspozycji znajdują się obrazy takich artystów jak Haralambos Pachis, przedstawiciel realistycznego malarstwa historycznego, znany z dzieła „Zamach na Kapodistriasa”, oraz Angelos Giallinas – akwarelista, który dokumentował architekturę i pejzaż Korfu z fotograficzną precyzją. 

Sztuka nowoczesna w muzeum

Polecam zwrócić również uwagę na prace Spyridona Scarvelisa („Sfinks”), Pavlosa Prosalendisa („Wojownik z 1821”), czy Filipposa Makotsisa i jego uczniów. Zgromadzone dzieła ukazują nie tylko walory estetyczne, ale też społeczne i historyczne aspekty życia na Korfu – od wizerunków mieszkańców po sceny z życia codziennego i momenty istotne dla greckiej tożsamości narodowej.

Szczególną pozycję w zbiorach zajmują też dzieła Aglaïi Papa – jednej z pierwszych uznanych artystek greckich, której autoportret oraz pejzaże stanowią ważny element stałej kolekcji. Jej twórczość, łącząca wpływy francuskiego impresjonizmu z wrażliwością śródziemnomorską, wykracza poza lokalny kontekst, wpisując się w szerszy nurt europejskiej sztuki kobiecej XX wieku.

Ponadto Galeria Miejska organizuje wystawy czasowe – retrospektywne, tematyczne oraz prezentujące dorobek artystów współczesnych. Jedną z ciekawszych była wystawa poświęcona Nikosowi Ventourasowi, łącząca grafikę z fotografią i eksperymentami w technice druku. Inną była ekspozycja „Lord Guilford and the Ionian Academy”, przybliżająca losy pierwszego nowożytnego uniwersytetu greckiego, założonego na Korfu w XIX wieku. Wystawy te nie tylko dokumentują życie artystyczne wyspy, ale też budują pomost między dziedzictwem a teraźniejszością, ukazując wpływ historii politycznej i kulturalnej na rozwój sztuki.

W parku przed pałacem

Stara Forteca 

Po opuszczeniu Pałacu św. Michała i św. Jerzego, warto przejść kilka minut pieszo w stronę wschodniego krańca miasta, by natknąć się na monumentalną konstrukcję, której nie sposób przeoczyć – Starą Fortecę. Wyrasta ona z kamiennej skały i zdaje się wciąż czuwać nad wyspą. W odróżnieniu od wielu muzealnych fortyfikacji Europy, nie została ugrzeczniona, odmalowana ani zbyt gładko opisana. Ma w sobie szorstkość, ciężar i autentyczność, która nie potrzebuje nadmiaru narracji.

Stara Forteca oddzielona jest od miasta sztucznym kanałem Contrafossa, pełniącym niegdyś funkcję fosy. Do dzisiaj tworzy wrażenie odcięcia twierdzy od reszty miasta, jakby nadal obowiązywały tu inne reguły. Obecnie przez fosę prowadzi solidny betonowy most, ale dawniej był to most zwodzony – przekraczając go, wchodziło się w przestrzeń obrony, wojny, przetrwania.

Fortecę w obecnym kształcie zaczęli wznosić Wenecjanie w XV wieku na bazie starszych, bizantyjskich umocnień. Położenie strategiczne wyspy Korfu (pomiędzy Adriatykiem a Morzem Jońskim) sprawiło, że przez stulecia była celem ataków różnych flot i armii. Forteca miała chronić miasto nie tylko przed Turkami Osmańskimi, ale też przed wszelkimi innymi zagrożeniami płynącymi z morza i lądu. 

Jej konstrukcja wykorzystuje naturalne ukształtowanie terenu – dwa wzgórza, od których wyspa bierze swoją nazwę (z greckiego „Koryfo” – „dwa szczyty”), połączone linią murów, bastionów i kazamat. Dziś cały ten układ możemy przemierzyć pieszo, zbaczając ze ścieżek, zaglądając w przejścia i wspinając się po kamiennych schodach.

Mury Starej Fortecy

Pierwsze, co przyciąga uwagę po wejściu, to surowość konstrukcji. Nie ma tu elementów dekoracyjnych, uroczych dziedzińców ani rzeźbionych portali. Wszystko jest podporządkowane funkcji militarnej – szerokie rampy dla armat, grube mury i punkty obserwacyjne oraz dawne arsenały. Dlatego bardzo łatwo możemy zrekonstruować sobie w głowie, jak przebiegała linia obrony, gdzie stacjonowali żołnierze czy też którędy transportowano broń. 

Wrażenie potęgują pozostałości XIX-wiecznych adaptacji dokonanych przez Brytyjczyków, którzy po wycofaniu się Wenecjan również wykorzystali fortecę jako garnizon i punkt strategiczny. Ważnym przykładem epoki jest neoklasycystyczny kościół św. Jerzego – z kolumnowym portykiem, bardziej przypominający angielską świątynię niż grecką cerkiew. Świątynia stoi samotnie na tle murów i wydaje się niemal zagubiona w tej przestrzeni, ale jednocześnie przyciąga wzrok jako znak obecności innego rozdziału historii wyspy.

Największą atrakcją, choć też wymagającą nieco wysiłku, jest wejście na najwyższy punkt fortecy – wschodni szczyt, na którym znajduje się dawna wieża strażnicza oraz latarnia morska z czasów brytyjskich. Droga prowadzi po stromych, kamiennych schodach, przez kolejne poziomy umocnień, aż na samą górę. Po drodze możemy zajrzeć do wnętrz dawnych magazynów, przejść przez zwężające się korytarze, minąć punkty obserwacyjne. 

Na szczycie rozciąga się rozległy widok na miasto Korfu, port, Nową Fortecę i dalej – w stronę Albanii. To miejsce pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego wyspa była tak strategicznie ważna – z tej wysokości widać każdy ruch na wodzie i każdy statek wpływający do zatoki. Sama latarnia nie jest udostępniona do zwiedzania, ale nawet bez niej, to jeden z najbardziej charakterystycznych punktów fortecy.

Na terenie fortecy znajdziemy również niewielkie muzeum oraz przestrzenie wykorzystywane przez Uniwersytet Joński. Nie jest to jednak klasyczne muzeum z gablotami, a raczej miejsce dokumentujące przemiany architektury militarnej i obecność różnych mocarstw na Korfu. Praktycznym udogodnieniem jest też mała kawiarenka na niższym poziomie – bardzo klimatyczna.

Stara Forteca to nie tylko świadek przeszłości Korfu, ale też punkt odniesienia dla całej wyspy. Przez stulecia jej mury broniły miasta przed najazdami, a dziś daje możliwość zetknięcia się z warstwami czasu, który wciąż żyje w architekturze.

Kościół Świętego Jerzego

Nowa Forteca 

Po zejściu ze wzgórz Starej Fortecy i powrocie do zabudowań miejskich, nie trzeba długo szukać kolejnego śladu wojennej przeszłości Korfu. Właściwie wystarczy odwrócić się w stronę portu i przejść kilkanaście minut na północny zachód, by stanąć u podnóża drugiej potężnej fortyfikacji – tak zwanej Nowej Fortecy. Jej nazwa bywa nieco myląca, bo choć jest „nowa” w stosunku do swojej starszej poprzedniczki, to wciąż mówimy o konstrukcji z XVI wieku. Wenecka, surowa, masywna – stanowi dalszy ciąg opowieści o tym, jak Korfu przez stulecia funkcjonowało na styku wpływów, interesów i zagrożeń.

Nowa Forteca powstała jako odpowiedź na postępujący rozwój artylerii i związane z tym potrzeby unowocześnienia systemu obronnego miasta. Wenecka Republika doskonale zdawała sobie sprawę, że Stara Forteca, mimo swojej solidności, nie wystarczy, by zabezpieczyć całe miasto, zwłaszcza wobec coraz częstszych i lepiej zorganizowanych ataków od strony lądu. Nowa Forteca miała bronić północno-zachodniego dostępu do miasta – rejonu portowego i terenu, który z czasem stał się jednym z ważniejszych obszarów miejskich.

Wejście do twierdzy znajduje się dziś tuż obok portu pasażerskiego. Z zewnątrz nie zdradza zbyt wiele – raczej przypomina porośnięte roślinnością wzgórze z fragmentami murów niż klasyczną warownię. Dopiero po przekroczeniu bramy widać, z jaką skalą mamy do czynienia. Całość to system bastionów, tuneli, ramp i ukrytych przejść, rozciągający się na dwóch głównych poziomach. W przeciwieństwie do Starej Fortecy, tutaj widać bardziej wyraźne wpływy późniejszych adaptacji – zwłaszcza brytyjskich, które nadały przestrzeni charakter bardziej praktyczny niż obronny.

Nowa Forteca

Podobnie jak Stara, Nowa Forteca pozostaje miejscem w dużej mierze nienaznaczonym przez masową turystykę. Dzięki temu możemy tu eksplorować przestrzenie, które zachowały swój oryginalny charakter: puste hale, surowe wnętrza dawnych magazynów, długie rampy transportowe, nisze i punkty obserwacyjne. Wszystko to jest bez sztucznej inscenizacji czy zbędnej stylizacji. Jest to jeden z niewielu takich obiektów, gdzie można niemal fizycznie poczuć, czym była nowoczesna forteca epoki renesansu i baroku.

Warto poświęcić chwilę na przejście przez wąskie tunele wykute w skale – niektóre z nich prowadzą do punktów obserwacyjnych wychodzących na morze, inne kończą się nagle, pozostawiając przestrzeń domysłom. Forteca zaprojektowana była z myślą o systemie wzajemnie kontrolujących się bastionów – każdy punkt mógł bronić innego, co tworzyło trudną do przełamania sieć ognia i obserwacji. Do dziś ten układ robi duże wrażenie – nawet bez broni, ludzkiej załogi i huku armat.

Na wyższy poziom prowadzą kręte ścieżki i strome schody. Wspinaczka nie jest szczególnie trudna, ale warto mieć odpowiednie obuwie – podobnie jak w Starej Fortecy, tu również dominują kamienne nawierzchnie, miejscami zużyte i nierówne. Gdy już osiągniemy górną platformę, otwiera się przed nami widok na port, miasto i otaczające zatokę wzgórza. To nie tylko przestrzeń widokowa – dawniej było to główne stanowisko artyleryjskie. Dziś stoją tam maszty i anteny, ale zachowały się także elementy dawnych umocnień, mury ochronne i pozostałości działobitni.

W przeciwieństwie do Starej Fortecy, Nowa Forteca wydaje się bardziej zamknięta i intrygująca. Jeśli spojrzeć na mapę Korfu, widać, że obie fortyfikacje – Stara i Nowa Forteca – tworzą coś w rodzaju miejskiej klamry. Być może dlatego mieszkańcy tak chętnie mówią o swoim mieście jako o przestrzeni pomiędzy dwiema twierdzami. 

Nowa Forteca z innego spojrzenia

Muzeum Archeologiczne

Po intensywnym zwiedzaniu miasta Korfu warto skierować kroki nieco na ubocze, do miejsca, które nie znajduje się na czołówkach folderów turystycznych, ale oferuje wyjątkowo solidną lekcję historii – Muzeum Archeologicznego. Mieści się ono przy ulicy Vraila Armeni, w spokojniejszej części miasta, niedaleko ogrodów Garitsa, z dala od głównych deptaków i hałasu. 

Najważniejszym i najbardziej rozpoznawalnym eksponatem muzeum jest fronton ze świątyni Artemidy z około 580 roku p.n.e. To unikalny przykład wczesnej architektury sakralnej w kamieniu, uznawany za jeden z najstarszych zachowanych kamiennych frontonów w historii greckiej sztuki. Centralną postacią tej ogromnej rzeźby jest Gorgona Meduza – ukazana w charakterystycznej, archaicznej pozie, z wysuniętym językiem i szeroko rozstawionymi kończynami. Flankują ją dwa lwy, a w bocznych częściach frontonu umieszczono inne sceny mitologiczne. 

Kompozycja ta nie tylko przedstawia elementy wierzeń starożytnych Greków, ale stanowi także świadectwo rozwoju rzeźby monumentalnej w epoce archaicznej. Znaleziona została na terenie ruin świątyni w rejonie Kanoni – miejscu, które dziś kojarzy się bardziej z punktami widokowymi i kawiarniami niż ze starożytną religią.

Poza frontonem ze świątyni Artemidy muzeum prezentuje również wiele innych zabytków, które odkryto na terenie wyspy. Jednym z najbardziej charakterystycznych jest monumentalna rzeźba lwa z grobowca Menecratesa, datowana na VI wiek p.n.e. Stanowi ona przykład wczesnogreckiej sztuki sepulkralnej – surowej w formie, ale pełnej ekspresji. Lew ten prawdopodobnie pełnił funkcję strażnika grobowca i miał symbolizować siłę oraz czujność.

W kolejnych salach zapoznamy się z szeroką kolekcją ceramiki, począwszy od naczyń codziennego użytku, aż po przedmioty rytualne i dekoracyjne. Eksponaty pochodzą z różnych okresów – od czasów mykeńskich, przez archaiczny i klasyczny, aż po epokę hellenistyczną i rzymską. Wyróżniają się zwłaszcza amfory zdobione scenami mitologicznymi oraz fragmenty pitosów i czarek z geometrycznymi wzorami.

Szczególną uwagę przyciągają również przedmioty związane z kultem religijnym: gliniane figurki bogów i bogiń, ofiary wotywne, lampki oliwne, a także przedmioty wykorzystywane w obrzędach domowych. Znajdują się tu także ozdoby i elementy biżuterii – bransolety, naszyjniki i pierścienie, często wykonane z brązu lub złota, pochodzące z grobów i sanktuariów. Ich forma oraz wykonanie świadczą o wysokim poziomie kunsztu dawnych rzemieślników oraz o zamożności niektórych mieszkańców wyspy.

Ciekawym elementem ekspozycji są również inskrypcje oraz fragmenty architektury, w tym kolumny, kapitele i elementy dekoracyjne. Pokazują one, jak wyglądały budowle użyteczności publicznej w starożytnym Korkyra, czyli dawnej nazwie Korfu. Dodatkowo, muzeum zawiera sekcję poświęconą rzymskiej obecności na wyspie, prezentując m.in. mozaiki, portrety marmurowe oraz przedmioty codziennego użytku.

Kaplica św. Spirydona (Agios Spyridon)

Po dniu spędzonym na zwiedzaniu głównego rynku oraz obu twierdz, przyszła pora, by na moment odetchnąć od monumentalnych murów i bardziej widowiskowych atrakcji. Wystarczy skręcić w jedną z bocznych uliczek starego miasta, żeby trafić do miejsca zupełnie innego w charakterze i znacznie głębszego w warstwie kulturowej i duchowej. Mowa o Kaplicy św. Spirydona – patrona wyspy i jednego z najważniejszych świętych w greckim prawosławiu.

Kaplica, a właściwie cerkiew, znajduje się tuż przy jednej z głównych uliczek starego miasta, niedaleko od zgiełku turystycznego centrum. Święty Spirydon, którego relikwie spoczywają w tej świątyni, to postać wyjątkowa dla mieszkańców Korfu. Według tradycji czterokrotnie ocalił wyspę przed zagładą – od głodu, zarazy, najazdów i klęsk żywiołowych. 

Uchodzi on za opiekuna nie tylko Korfu, ale także ludzi chorych, ubogich i podróżujących. Ciekawym zwyczajem jest składanie srebrnych miniaturowych butów – w podzięce za pomoc lub jako prośba. Mieszkańcy wierzą bowiem, że święty „wędruje” nocą po wyspie, niosąc pomoc potrzebującym. Legenda głosi, że buty relikwii rzeczywiście się zużywają i co jakiś czas trzeba je wymieniać.

Choć fasada świątyni jest stosunkowo prosta, to jej dzwonnica z charakterystyczną czerwoną kopułą jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych punktów orientacyjnych w Kerkirze. Wieża ta góruje nad starówką i widoczna jest z wielu miejsc w mieście. Natomiast w środku cerkwi uwagę przyciąga ikonostas – bogato zdobiony, ale nie przesadzony. Złoto, czerń i świece tworzą atmosferę skupienia i kontemplacji.

Warto też wiedzieć, że kaplica bywa centrum ważnych wydarzeń w życiu Kerkiry. Podczas świąt odbywają się tu procesje z udziałem relikwii, które wynoszone są na ulice miasta. Miejscowi mówią, że to jedyne dni w roku, gdy całe miasto milknie i słucha jednego głosu – tego, który niósł Spirydon przez wieki.

Dzwonnica Cerkwi św. Spirydona

Punkt widokowy Kanoni i klasztor Vlacherna 

Po opuszczeniu zacienionych alejek Mon Repos, polecam nieco wydłużyć spacer i pójść dalej w stronę dzielnicy Kanoni. Droga prowadzi w kierunku jednego z najbardziej charakterystycznych widoków na Korfu, często wykorzystywanego na pocztówkach i folderach reklamowych.

Kanoni to dziś spokojna, rezydencjalna dzielnica położona na południe od centrum miasta. Swoją nazwę zawdzięcza starym fortyfikacjom i działom artyleryjskim, które niegdyś broniły wejścia do portu. Do dziś pozostało po nich jedno, symboliczne działo ustawione na tarasie widokowym. Właśnie stąd roztacza się znany widok na maleńką wysepkę Vlacherna, połączoną z lądem wąskim betonowym groblą, oraz na jeszcze mniejszą wysepkę Pontikonisi – z charakterystycznym klasztorem i bujną zielenią w tle.

Mimo że to miejsce często jest obecne w przewodnikach, to nie jest wcale zatłoczone, szczególnie jeśli trafi się tu poza szczytem sezonu lub w godzinach popołudniowych. Charakterystyczne są tutaj głośne przeloty samolotów nad głowami, bo pas startowy lotniska znajduje się dosłownie kilka kroków dalej. Z punktu widokowego warto zejść w dół wąską ścieżką i przejść groblą prowadzącą do klasztoru Vlacherna. To niewielki budynek na kamiennej wysepce, z niewysoką dzwonnicą i stadem kotów, które traktują to miejsce jak swój dom. 

Tuż obok klasztoru znajduje się przystań, z której możemy wsiąść na małą łódkę i popłynąć na wyspę Pontikonisi – zwaną potocznie Mysią Wyspą. Rejs trwa zaledwie kilka minut, ale samo miejsce ma zupełnie inny klimat. Tam nie ma już niczego poza gęstą zielenią, ciszą i niewielką kapliczką ukrytą wśród drzew. To miejsce z legendą – według jednej z wersji, Pontikonisi to zaklęty statek Odyseusza, zamieniony w wyspę przez Posejdona. 

Klasztor Vlacherna i Mysia Wyspa w oddali

Muzeum Kapodistriasa

Zwiedzając Korfu, dobrze jest zrobić krok w bok. Nie chodzi tu jednak o ucieczkę, ale o coś w rodzaju dopowiedzenia, które pozwala lepiej zrozumieć, gdzie się właściwie było. Taki właśnie charakter ma wizyta w Muzeum Kapodistriasa w miejscowości Evropouli – kilka kilometrów od głównego miasta na wyspie.

To muzeum nie jest obleganym punktem na mapie wycieczek, ale dla każdego, kto je odwiedzi, okazuje się być jednym z najciekawszych miejsc na wyspie. Mieści się w dawnym majątku ziemskim rodu Kapodistriasów, znanym jako Koukouritsa. Nazwa brzmi sielsko i nie bez powodu – to dawna wiejska rezydencja z ogrodem, wzniesiona na łagodnym wzgórzu, z którego rozciąga się panorama w stronę zachodniego wybrzeża wyspy. Dzisiaj jest to jednak przestrzeń pamięci o człowieku, który znacząco wpłynął na losy całej Grecji.

Na początek warto dopowiedzieć, kim był Ioannis Kapodistrias. W krótkich słowach: był to pierwszy gubernator niepodległej Grecji, wybitny dyplomata i człowiek, który złączył korficką edukację, zachodnioeuropejską ogładę i głębokie zaangażowanie polityczne. Urodził się w 1776 roku w Korfu, w czasie gdy wyspa znajdowała się pod władzą Republiki Weneckiej. Po ogłoszeniu niepodległości Grecji w 1828 roku objął funkcję pierwszego gubernatora kraju. Jego reformy, choć nowoczesne i potrzebne, nie podobały się wszystkim – został zamordowany w 1831 roku w Nauplionie.

Zwiedzanie ekspozycji rozpoczyna się od wystaw w odrestaurowanym budynku dawnej rezydencji. Wnętrze nie jest rekonstrukcją w stylu „jak wyglądało w 1800 roku”, ale raczej eleganckim archiwum wspomnień. Znajdują się tam portrety, osobiste przedmioty, medale, manuskrypty, fragmenty korespondencji i mapy.

Na uwagę zasługuje fakt, że muzeum powstało z prywatnej inicjatywy Marii Kapodistria‑Desylli, potomkini rodu i (co ciekawe) pierwszej kobiety-burmistrza w historii Grecji. Po jej śmierci rezydencja została przekazana trzem korfickim instytucjom kultury, które wspólnie prowadzą muzeum do dziś. 

Po obejrzeniu wnętrza, polecam zejść na dół, do ogrodu. Muzeum przygotowało tam niewielką trasę spacerową – możemy zatrzymać się przy oznakowanych punktach, przeczytać o dawnym przeznaczeniu danej części majątku lub o losach rodziny. Ścieżki są kameralne, a z wielu miejsc rozpościerają się widoki na okoliczne wzgórza i morze w oddali. To zupełnie inne tempo zwiedzania, niż w centrum miasta Korfu.

Pomnik Kapodistriasa, nieopodal Starej Fortecy

Pałac Achilleion 

Po kilku dniach spędzonych w Kerkirze, warto wyjść poza ramy historycznego centrum i poszukać innego rodzaju doświadczenia. Kierując się na południe, przez pagórkowatą, zieloną część wyspy, trafiamy do miejsca, które przez ponad sto lat pozostawało symboliczną enklawą nostalgii, ucieczki i osobistej mitologii. Achilleion, bo o nim mowa, to pałac zbudowany przez cesarzową Elżbietę Bawarską (znaną szerzej jako Sisi) i stanowi zaskakująco osobisty wyraz jej wewnętrznego świata.

Pałac położony jest w niewielkiej miejscowości Gastouri, która z pozoru nie różni się od wielu korfiańskich wiosek – spokojna, nieco odcięta od głównego turystycznego nurtu, o rytmie życia niezmienionym przez dekady. Ale to właśnie tutaj, pod koniec XIX wieku, cesarzowa Austro-Węgier postanowiła zrealizować swój projekt – nie polityczny czy reprezentacyjny, ale całkowicie prywatny. Budowla miała być miejscem ucieczki od obowiązków dworu, od śmierci syna Rudolfa i od duszącego świata wiedeńskiej etykiety.

Już samo wejście na teren pałacu pozwala zrozumieć, że nie mamy do czynienia z klasyczną rezydencją władcy. Achilleion to przede wszystkim manifestacja fascynacji mitologią grecką – z naciskiem na jedną, konkretną postać: Achillesa. Bohater „Iliady” to tu nie tylko symbol siły czy chwały. Dla Sisi był figurą tragicznej samotności, wewnętrznego konfliktu, a może i pragnienia śmierci. I to właśnie Achillesa (w różnych odsłonach) spotykamy tu na każdym kroku.

W pałacowych ogrodach stoi słynna rzeźba „Umierającego Achillesa” – postać ukazana nie w chwili triumfu, ale w momencie klęski, z włócznią w pięcie i wyrazem bólu na twarzy. Rzeźba nie jest dekoracją – to klucz do zrozumienia pałacu. We wnętrzach, pełnych klasycznych kolumn, marmurów i symboliki antycznej, przebija nuta melancholii i intymności. Nie jest to miejsce „władcze” w stylu Schönbrunnu czy Hofburga. Wręcz przeciwnie – brak tu monumentalizmu, dominuje raczej potrzeba kontroli nad własną przestrzenią, odcięcia się od reszty świata.

Umierający Achilles

Zwiedzając komnaty, łatwo zauważyć, że Achilleion był próbą stworzenia prywatnego azylu. Pomieszczenia są eleganckie, ale nie przytłaczające. Wiele z nich urządzono z myślą o samotnym spędzaniu czasu – w refleksji, lekturze czy też w medytacyjnej ciszy. Portrety greckich filozofów, antyczne rzeźby, freski przedstawiające sceny z mitologii – wszystko to buduje atmosferę osobistego sanktuarium. Sisi nie przyjeżdżała tu z orszakiem, a wręcz przeciwnie, często przebywała w pałacu sama lub z zaufanymi osobami. Korfu było dla niej nie miejscem wakacyjnym, ale terapeutycznym.

Co ciekawe, po tragicznej śmierci cesarzowej z rąk zamachowca w Genewie, pałac przeszedł w ręce kolejnych właścicieli – między innymi cesarza Wilhelma II, który nadał miejscu bardziej „państwowy” charakter. To on zlecił wykonanie drugiej, kontrastującej rzeźby – „Triumfującego Achillesa”, która miała symbolizować siłę i zwycięstwo. Rzeźba ta wciąż stoi w ogrodach – monumentalna i pełna dynamiki. Widać w tym wyraźnie, jak różni właściciele wpisywali w pałac własne narracje i potrzeby.

Dziś Achilleion jest otwarty dla zwiedzających, a przez jakiś czas mieściło się tu nawet kasyno. Spacerując po ogrodach, zaglądając do komnat, czytając zapisy listów Sisi, łatwo zrozumieć, że pałac ten nie powstał z potrzeby reprezentacji, ale z głęboko ludzkiego pragnienia – potrzeby znalezienia miejsca, w którym można być po prostu sobą.

Klatka schodowa na terenie pałacu

Park Krajobrazowy Korission Lagoon

Po czasie spędzonym w pałacu Achillion, warto ruszyć jeszcze dalej na południe wyspy, w kierunku Laguny Korission – miejsca, o którym niewiele mówi się w folderach reklamowych, ale które zdecydowanie zasługuje na swoją chwilę. Droga z Achillion do laguny zajmuje około godziny. Po drodze widać, jak Korfu zmienia twarz na bardziej lokalną, gdzie ostatni odcinek prowadzi przez piaszczyste drogi i śródziemnomorskie wydmy.

Korission Lagoon to rozległa laguna otoczona wydmami, sosnami i trzcinami. Laguna ma około sześciu kilometrów kwadratowych powierzchni i oddzielona jest od Morza Jońskiego wąskim pasem piasku zwanym Plażą Issos (Issos Beach). Ta długa, szeroka plaża o miękkim piasku i naturalnych wydmach tworzy niezwykły kontrast – z jednej strony rozległa tafla słonawej wody laguny, a z drugiej otwarte morze z delikatnymi falami i krystalicznie czystą wodą. 

Wokół laguny rozciągają się trzcinowiska i zarośla, wśród których żyje wiele gatunków ptaków, owadów i małych zwierząt. Korission Lagoon objęta jest ochroną w ramach sieci Natura 2000, ponieważ stanowi najważniejsze siedlisko ptactwa wodnego na całym Korfu. W zależności od pory roku możemy tu obserwować flamingi, czaple, kormorany, ibisy, a czasem nawet ptaki drapieżne. Dla miłośników natury i fotografii to prawdziwa oaza – wystarczy odrobina cierpliwości i spokoju, by dostrzec życie toczące się tuż przed oczami, wśród traw i lustrzanych odbić w wodzie. 

Miejsce to ma w sobie niezwykłą harmonię – wszystko wydaje się tu zrównoważone i spokojne. W okolicy laguny nie ma dużych hoteli ani głośnych barów, tylko kilka skromnych tawern i małych pensjonatów w pobliskich wioskach. Polecam wejść do jednej z lokalnych tawern i usiąść z talerzem świeżo złowionych ryb, spróbować oliwek, chleba i domowego wina, a przy tym obserwować, jak słońce powoli chowa się za linią wydm. 

W godzinach popołudniowych laguna nabiera wyjątkowego uroku – światło staje się miękkie, woda przybiera pastelowe odcienie, a powietrze wypełnia się dźwiękami natury. Wieczorem, gdy większość odwiedzających wraca do swoich hoteli, miejsce to staje się niemal całkowicie ciche, a jedynym towarzystwem są ptaki i szum wiatru w trzcinach. Ta przestrzeń pozwala na odpoczynek w najprostszej formie.

Laguna z lotu ptaka

Mon Repos 

Położony dwa kilometry od centrum miasta, w dzielnicy Kanoni, kompleks Mon Repos jest czymś pomiędzy parkiem, pałacem, stanowiskiem archeologicznym i miejscem odpoczynku z odrobiną atmosfery tajemnicy. 

Sam pałac Mon Repos został wzniesiony w 1831 roku jako letnia rezydencja brytyjskiego wysokiego komisarza wysp jońskich – Frederica Adama. W czasach późniejszych należał do greckiej rodziny królewskiej i to właśnie tutaj, w 1921 roku, urodził się książę Filip – przyszły mąż królowej Elżbiety II. Historia budynku jest bogata, choć niekoniecznie burzliwa, a raczej pełna momentów prywatnych.

Wnętrze pałacu zostało zaadaptowane na niewielkie muzeum, w którym prezentowane są eksponaty związane z historią starożytnej Paleopolis – miasta, które niegdyś znajdowało się dokładnie w tym rejonie, zanim jeszcze powstała współczesna Kerkira. Choć ekspozycja nie jest duża, daje dobre wprowadzenie do tego, co czeka na zewnątrz – czyli prawdziwe archeologiczne perełki porozrzucane po rozległym parku otaczającym pałac.

Pozostałości Świątyni Hery

Spacerując po terenie Mon Repos, z pewnością natkniemy się na pozostałości świątyń (w tym najważniejszej – Świątyni Hery), fragmenty antycznych kolumn, podmurówki domów czy elementy dawnych ulic. Część z tych ruin została oznaczona, inne trzeba wypatrzyć samodzielnie, więc spacer po Mon Repos stanowi rodzaj małej wyprawy badawczej. To zdecydowanie nie jest miejsce, które „się zwiedza”, a bardziej takie, które się odkrywa.

Szczególne wrażenie robi połączenie antycznej przeszłości z bujną, niemal dziką roślinnością. Park sprawia wrażenie trochę zapomnianego ogrodu, w którym przyroda zaczęła odzyskiwać przestrzeń. Zamiast przystrzyżonych trawników są wysokie trawy, paprocie, drzewa o rozłożystych koronach i gdzieniegdzie ścieżki ginące w cieniu. Ten brak formalności tylko potęguje urok miejsca. 

A tuż poza granicami parku znajduje się niewielka, ukryta zatoczka z dostępem do morza. Nie jest to oficjalna plaża, a raczej dzikie zejście do wody, znane głównie miejscowym. Jest idealnym miejscem na krótki odpoczynek nad wodą.

Jeden z pokoi w rezydencji Mon Repos

Zamek Aniołów (Angelokastro)

Angelokastro, znany również jako Zamek Aniołów, to jeden z najbardziej intrygujących punktów na mapie Korfu – nie tyle z powodu spektakularnych ruin, co z racji jego położenia, historii i atmosfery. Usytuowany na stromym skalistym wzgórzu w północno-zachodniej części wyspy, niedaleko miasteczka Paleokastritsa, Angelokastro przez wieki pełnił funkcję jednej z kluczowych twierdz obronnych Korfu. 

Zamek został zbudowany prawdopodobnie w XIII wieku, choć skała, na której stoi, wykorzystywana była militarnie znacznie wcześniej. Sama nazwa „Angelokastro” najprawdopodobniej wiąże się z władzą Epiru, który wziął twierdzę w posiadanie i uczynił z niej element swojej sieci obronnej przeciwko zachodnim wpływom. Tak czy inaczej – dokumentach po raz pierwszy pojawia się w 1272 roku, kiedy wyspa znajdowała się pod kontrolą Andegawenów. Później zamek przechodził przez ręce Wenecjan, którzy przez niemal cztery wieki sprawowali kontrolę nad Korfu i uczynili z Angelokastro ważny punkt sygnalizacyjny oraz obronny.

Strategiczne położenie zamku nie było przypadkowe – widoczność z tej wysokości daje możliwość na szybkie i wygodne przekazywanie sygnałów świetlnych do pozostałych dwóch dużych twierdz: w Gardiki i Kassiopi. W ten sposób stworzono system wczesnego ostrzegania, który chronił mieszkańców przed atakami z morza, szczególnie piratów i Turków osmańskich. Co ciekawe, choć Angelokastro był stale narażony na zagrożenia z zewnątrz, nigdy nie został zdobyty, a jego masywne mury do dziś przypominają o odporności tego miejsca.

Wejście na teren zamku wymaga krótkiego, choć miejscami stromego podejścia po kamiennej ścieżce. Nie jest to wyprawa trudna, ale zdecydowanie warto mieć wygodne buty i zapas wody. Po drodze możemy zauważyć wykutą w skale kaplicę św. Kyriakosa, ukrytą między głazami – skromną, niemal niewidoczną z zewnątrz, a w środku kryjącą ślady dawnych fresków. Cały kompleks zamkowy jest dość surowy, dający wyobrażenie o tym, jak wyglądało życie w czasach, gdy ten fragment Korfu był bardziej twierdzą niż wakacyjnym kurortem.

Główne elementy budowli, które zachowały się do dziś, to fragmenty murów obronnych, pozostałości zabudowań gospodarczych, dwie cysterny służące do zbierania deszczówki i niewielka bizantyjska kaplica Michała Archanioła położona centralnie na dziedzińcu. Zamek w dużej części „zrósł się” ze skałą, na której stoi – wiele struktur jest dosłownie wykutych w wapiennej skale. Właśnie ta nierozerwalna więź architektury z naturą robi największe wrażenie.

Położenie czyni ten zamek niezdobywalnym

Wioska Paleokastritsa 

Paleokastritsa to miejsce, które trudno zrozumieć od razu. Nie da się go zaszufladkować jako kurortu, osady rybackiej, punktu widokowego czy miejsca z historią. Działa raczej jak mozaika – posklejana z zatok, klifów, dróg prowadzących donikąd, samotnych tawern i śladów przeszłości, które wciąż nie ustąpiły miejsca turystycznemu porządkowi.

Na mapie Paleokastritsa wygląda dość klarownie – kilka plaż, główna droga wijąca się między nimi i klasztor na końcu półwyspu. Ale na miejscu to wszystko wydaje się bardziej zagmatwane. Nazwa obejmuje wiele punktów oddalonych od siebie o dobre kilkanaście minut jazdy lub dłuższy spacer. Jeden sklep może być reklamowany jako „w centrum Paleokastritsy”, podczas gdy inny (położony pięć kilometrów dalej) również tak się przedstawia. Miejscowi nie przejmują się precyzją. Mówią „tam w Paleokastritsy” tak, jakby nie było potrzeby ustalania dokładnych granic. I może właśnie w tym tkwi sens tego miejsca.

Pierwsze wrażenie to zderzenie – nie z naturą, ale z brakiem organizacji. Paleokastritsa nie stara się być „łatwa w obsłudze”. Drogi są kręte, często wąskie, oznaczenia umowne, a parkowanie przypomina grę w Tetrisa. Ale z czasem zaczyna się dostrzegać, że chaos jest tu normą – i że nie ma sensu z nim walczyć. Lepiej się dostosować, zwolnić, przesiąknąć miejscem. W centrum tej rozsypanej układanki stoi klasztor Theotokos – zbudowany na skale, z widokiem na morze i kilka zatok. W teorii to atrakcja turystyczna – a w praktyce to czynne miejsce kultu, z lekko zniszczoną kaplicą, cieniem drzew i paroma kotami, które wylegują się na chłodnych płytach.

Plaże w Paleokastritsy to osobny temat – nie są typowe, jak na greckie warunki. Brak tu szerokich połaci piasku. W zamian są zatoki, z każdej strony otoczone skałami, często dostępne jedynie schodami lub od strony wody. Nie ma tu masowych parasoli, głośnej muzyki czy sportów wodnych na pokaz. Jest za to kajak, który można wynająć i popłynąć gdzieś bez celu – pod skały, do jaskini, albo po prostu wzdłuż brzegu. I nagle widzi się Paleokastritsę z zupełnie innej perspektywy: jakby wszystko było ukryte za linią klifów.

Klasztor Theotokos

Plaże wyspy Korfu 

Na terenie wyspy znajdziemy plaże niemal każdego rodzaju: są tu długie, piaszczyste odcinki idealne do leżenia, skaliste zatoczki dobre do snorkelingu, dzikie z trudnym dostępem, a także w pełni zagospodarowane miejsca z leżakami, barami i muzyką. Każdy fragment Korfu prezentuje inny klimat i warto poświęcić trochę czasu, by poznać kilka z tych miejsc, zamiast przywiązywać się do jednej lokalizacji.

Północ wyspy, szczególnie w okolicach Sidari, przyciąga turystów charakterystycznymi formacjami skalnymi. Canal d’Amour to miejsce znane z legend i zdjęć, które krążą po Instagramie, ale w praktyce nie jest to plaża, na której chce się spędzać cały dzień. Jest mała, często zatłoczona, a piasek miejscami znika pod wodą przy przypływach. Nieco dalej na zachód znajdziemy Agios Stefanos – szeroką, piaszczystą plażę z łagodnym zejściem do morza. Jest ona spokojniejsza, mniej uczęszczana i z kilkoma tawernami w tle – ogólnie rzecz ujmując dobra opcja dla rodzin albo tych, którzy cenią sobie przestrzeń.

Zachodnie wybrzeże posiada bardziej dramatyczne krajobrazy – wysokie klify, skaliste zatoczki i czystszą, chłodniejszą wodę. W Paleokastritsa znajdziemy kilka małych plaż ukrytych między skałami. Dla wielu to najładniejszy region Korfu. Woda tutaj jest niesamowicie przejrzysta – świetna do nurkowania. Możemy również wypożyczyć łódkę albo popłynąć na jedną z plaż dostępnych tylko od strony morza. Trzeba jednak zaznaczyć, że dostęp do niektórych z tych miejsc jest ograniczony i nie zawsze łatwy.

Plaża w Paleokastritsie

Myrtiotissa to z kolei bardziej dzika plaża – dość trudno dostępna, schowana pod stromym zboczem. Brak infrastruktury i ograniczony dostęp sprawiają, że przyciąga głównie tych, którzy szukają ciszy i prywatności. Ta plaża od lat znana jest również z tolerancyjnego podejścia do naturyzmu.

Glyfada to zupełnie inna historia – szeroka, dobrze zagospodarowana plaża, gdzie życie toczy się do późnych godzin popołudniowych. Jest tu wszystko: bary, leżaki, muzyka, sporty wodne, ratownicy. Idealna dla tych, którzy lubią mieć wszystko pod ręką. Choć w sezonie bywa tu tłoczno, to spora szerokość plaży daje możliwość znalezienia własnej przestrzeni.

Jeśli komuś marzy się więcej spokoju i natury, warto udać się na południe wyspy. Issos i Halikounas to plaże położone przy jeziorze Korission – to obszar chroniony, z wydmami i bardziej dzikim charakterem. W sezonie miejsce to przyciąga miłośników windsurfingu i kitesurfingu, ze względu na dobre warunki wietrzne. Obie plaże są długie, szerokie, z piaskiem pod stopami i relatywnie niewielką liczbą turystów. Infrastruktura jest ograniczona – najczęściej działa jedna lub dwie kantyny z napojami i przekąskami, więc warto zabrać coś ze sobą.

Plaża i klify Agios Stefanos

Jeszcze dalej na południe znajduje się Marathias – piaszczysta, zadbana plaża z kilkoma lokalnymi tawernami i spokojną atmosferą. Dobre miejsce dla tych, którzy chcą połączyć wygodę z pewnym oddaleniem od typowych tras turystycznych. W pobliżu leży też Agios Georgios (południowy) – szeroka, cicha plaża z łagodnym wejściem do wody, polecana szczególnie dla rodzin z dziećmi lub osób szukających spokojnego wypoczynku.

Wschodnie wybrzeże ma z kolei nieco inny charakter – mniejsze zatoki, więcej żwiru niż piasku, ale za to łagodniejsze fale i krótszą odległość do stolicy. Plaża Barbati to dobra baza na półdniowe wypady – czysta woda, wypożyczalnie leżaków, sporo restauracji, a do tego możliwość wypożyczenia kajaka czy łódki i eksplorowania sąsiednich zatoczek. Z kolei Kalami i Kouloura to urocze, spokojne miejscowości, gdzie plaże są bardziej lokalne, bez hałasu i komercji. 

Podsumowując, Korfu to wyspa, na której warto się przemieszczać i szukać nowych miejsc. Jeśli szukasz zgiełku i beach barów – znajdziesz je w Glyfadzie. Z kolei jeśli zależy Ci na samotności i dzikim krajobrazie – Issos, Halikounas czy Myrtiotissa będą idealne. Dla rodzin z dziećmi lepiej sprawdzą się spokojniejsze, piaszczyste plaże południa. A jeśli masz ochotę tylko na szybki relaks między zwiedzaniem a kolacją – wschodnie zatoczki będą jak znalazł. 

Zatoka Agios Georgios