Rotterdam – jak feniks z popiołów

Delfshaven

Jest to najstarsza i najbardziej historyczna dzielnica Rotterdamu, która znacząco różni się od nowoczesnej, futurystycznej części miasta. Chociaż Rotterdam jest znany głównie z nowoczesnej architektury, Delfshaven jest jednym z niewielu obszarów, które przetrwały bombardowanie w 1940 roku w nienaruszonym stanie. Dzięki temu ta dzielnica zachowała swoją historyczną zabudowę i autentyczny klimat dawnego Rotterdamu. Jest to miejsce pełne zabytków, wąskich uliczek, urokliwych kanałów, a także ważne dla historii Holandii.

Delfshaven zaczęło swoją historię jako oddzielne miasto portowe. Nazwa wzięła się od połączenia oryginalnej nazwy „Delft” i „haven” (port). Przez wiele lat obszar ten działał jako samodzielny port miejski, zanim ostatecznie został włączony do Rotterdamu.

Znaczącym wydarzeniem w historii Delfshaven była wizyta Pielgrzymów (Pilgrims) w 1620 roku. Była to grupa angielskich protestantów, którzy uciekali przed prześladowaniami religijnymi w Anglii i szukali wolności wyznania. Po krótkim pobycie w Lejdzie, zdecydowali się opuścić Europę i udać się do Nowego Świata, aby założyć kolonię na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Każdego roku wielu Amerykanów odwiedza Delfshaven, aby oddać hołd przodkom, którzy rozpoczęli swoją podróż w kierunku wolności religijnej właśnie z tego portu.

Chociaż Delfshaven rozwijało się jako niezależne miasto portowe, w 1886 roku zostało włączone do szybko rosnącego i rozwijającego się Rotterdamu. Pomimo tego, Delfshaven zdołał zachować swój unikalny, historyczny charakter i przez lata pozostał dzielnicą, która różni się od reszty miasta. Podczas gdy Rotterdam zaczął się przekształcać w nowoczesną metropolię, Delfshaven zachował swoje stare budynki, wąskie uliczki i kanały, co przyciągało turystów i mieszkańców ceniących autentyczność i historię.

Dramatycznym momentem w historii Rotterdamu było bombardowanie miasta przez Niemców w maju 1940 roku, podczas II wojny światowej. Centrum Rotterdamu zostało niemal całkowicie zniszczone, ale Delfshaven uniknęło bezpośrednich zniszczeń. Dzięki temu dzielnica ta pozostała jednym z niewielu obszarów w Rotterdamie, które zachowały swoją historyczną zabudowę. Dziś Delfshaven jest uważane za jedno z najpiękniejszych i najbardziej autentycznych miejsc w mieście, gdzie możemy poczuć atmosferę dawnego portowego Rotterdamu.

Malowniczy kanał w Delfshaven

Kościół Pielgrzymów (Pelgrimvaderskerk)

Jest to świątynia o ogromnym znaczeniu historycznym i kulturowym, szczególnie w kontekście podróży Pielgrzymów (Pilgrims), którzy opuścili Europę, aby osiedlić się w Nowym Świecie. Usytuowany we wcześniej przytoczonej dzielnicy Delfshaven, kościół jest jednym z niewielu budynków, które przetrwały bombardowanie Rotterdamu podczas II wojny światowej. Jego historia sięga początków XIV wieku, a dzięki wyjątkowej roli, jaką odegrał w wydarzeniach z 1620 roku, jest często odwiedzany przez turystów, historyków i potomków Pielgrzymów z całego świata, szczególnie z USA.

Historia kościoła zaczyna się w 1417 roku, kiedy to powstała w tym miejscu pierwsza kaplica. Kaplica ta była pierwotnie wykorzystywana przez lokalnych rybaków i mieszkańców jako miejsce modlitwy i spotkań religijnych. W tamtym okresie Delfshaven, jako port miejski, odgrywał ważną rolę w handlu morskim, a lokalna społeczność była silnie związana z morzem i rybołówstwem.

Z biegiem lat kaplica przekształciła się w kościół, który był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany. W XVI wieku, podczas okresu reformacji, kościół przeszedł w ręce protestantów. W tym czasie w Niderlandach toczyły się walki religijne pomiędzy katolikami a protestantami, a zmiany te odzwierciedlały głębokie przemiany religijne w całej Europie.

Najbardziej znane wydarzenie w historii Kościoła Pelgrimvaderskerk miało miejsce w roku 1620, kiedy to grupa angielskich separatystów religijnych, znanych później jako Pielgrzymi, modliła się tutaj przed swoją historyczną podróżą do Nowego Świata. Pielgrzymi byli grupą protestantów, którzy sprzeciwiali się Kościołowi Anglii i dążyli do stworzenia własnych, niezależnych wspólnot religijnych. W Anglii byli prześladowani za swoje przekonania, co zmusiło ich do ucieczki do Holandii, gdzie znaleźli tymczasowe schronienie.

Po kilku latach życia w Holandii, Pielgrzymi zdecydowali, że pragną założyć własną kolonię w Ameryce Północnej, gdzie mogliby praktykować swoją wiarę w pełnej wolności. Delfshaven stał się ich ostatnim przystankiem w Europie, zanim wyruszyli w podróż przez Atlantyk. 22 lipca 1620 roku, przed wyruszeniem na statek Speedwell, Pielgrzymi zgromadzili się w Kościele Pelgrimvaderskerk na modlitwę i błogosławieństwo, co było jednym z najważniejszych momentów w ich duchowej podróży.

Mimo problemów w trakcie podróży, Pielgrzymi ostatecznie szczęśliwie dotarli na miejsce na terenie dzisiejszego stanu Massachusetts w USA, gdzie założyli kolonię Plymouth. To wydarzenie uważane jest za jedno z najważniejszych w historii Stanów Zjednoczonych, ponieważ ci pierwsi osadnicy odegrali kluczową rolę w tworzeniu podstaw amerykańskiego społeczeństwa i kultury.

Kościół Pelgrimvaderskerk wyróżnia się swoją prostą, ale elegancką architekturą. Choć wielokrotnie przebudowywany, zachował wiele cech typowych dla kościołów protestanckich z XVII wieku. Zewnętrzna część ma tradycyjny, ceglasty wygląd, typowy dla niderlandzkiej architektury tego okresu. Budynek kościoła jest otoczony przez urokliwe kamienice i kanały Delfshaven, co nadaje mu szczególny klimat.

Natomiast wnętrze świątyni charakteryzuje się skromnym wystrojem, co jest zgodne z protestancką tradycją. Znajduje się tu drewniane ławki, prosta kazalnica oraz witraże, które dodają wnętrzu nieco kolorów i światła. Na szczególną uwagę zasługuje historyczny charakter tego miejsca – wiele elementów wyposażenia kościoła pochodzi z czasów, kiedy Pielgrzymi modlili się tu przed swoją podróżą. W kościele znajduje się także tablica pamiątkowa, która upamiętnia przed chwilą opisane wydarzenia z 1620 roku. 

Kościół jest również miejscem dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego. W kontekście współczesnej globalizacji i migracji, Pelgrimvaderskerk często służy jako symbol wolności religijnej i tolerancji, przypominając o trudnej drodze, jaką przeszli Pielgrzymi, aby znaleźć miejsce, gdzie mogliby swobodnie wyznawać swoją wiarę.

.

Wiatrak De Distilleerketel

Jest to kolejny z charakterystycznych i znaczących zabytków w historycznej dzielnicy Delfshaven, znanej ze swojego unikalnego, zachowanego od średniowiecza układu urbanistycznego i historycznej zabudowy. Wiatrak, który można podziwiać dzisiaj, jest repliką oryginalnej konstrukcji zbudowanej w 1727 roku. Nazwa „De Distilleerketel” oznacza „kotły destylacyjne” i nawiązuje do przemysłu destylacyjnego, który miał duże znaczenie w Delfshaven. W XVIII i XIX wieku Delfshaven, oprócz rybołówstwa, był znany z produkcji piwa, destylatów i innych napojów alkoholowych. Stąd nazwa wiatraka – sugeruje, że miał on związek z destylacją alkoholu, choć główną jego funkcją było mielenie zboża.

Wiatrak De Distilleerketel stanowi typowy przykład klasycznego holenderskiego wiatraka typu „Stellingmolen”. Tego rodzaju wiatraki charakteryzują się tym, że są zazwyczaj wyższe od innych, a ich platforma, tak zwana „galeria”, znajduje się na pewnej wysokości nad ziemią. Pozwala to na to, aby skrzydła mogły swobodnie obracać się nawet w warunkach, gdy wiatr wieje nad zabudową miejską, co w ciasno zabudowanych dzielnicach takich jak Delfshaven było szczególnie istotne. 

Wiatrak ma charakterystyczny wygląd – cylindryczną wieżę wykonaną z cegły, na której znajduje się okrągła galeria, z której można podziwiać okoliczne widoki. Skrzydła wiatraka, które napędzają jego mechanizmy, mają imponującą długość i są pokryte specjalnym płótnem, które zapewnia ich efektywne działanie. Wnętrze wiatraka zawiera pełny mechanizm młynarski, w tym kamienie młyńskie, które były używane do mielenia zboża na mąkę.

Wiatraki takie jak De Distilleerketel są istotnym elementem krajobrazu kulturowego Niderlandów. W Holandii, kraju nizin i płaskich terenów, wiatraki stały się symbolem walki człowieka z naturą, w szczególności z wodą, oraz dowodem na przedsiębiorczość i pomysłowość Holendrów.

W przypadku Delfshaven, wiatrak De Distilleerketel był szczególnie ważny, ponieważ stanowił integralną część lokalnej gospodarki związanej z przemysłem rolnym i spożywczym. Dzielnica Delfshaven, zbudowana wokół portu, była ważnym ośrodkiem handlu, a także produkcji żywności i napojów. Wiatrak dostarczał mąkę nie tylko na potrzeby lokalne, ale także do eksportu, co czyniło go kluczowym elementem ekonomii miasta.

Wiatrak jest otwarty dla zwiedzających, więc możemy zobaczyć, jak działa tradycyjny mechanizm młynarski i jak kiedyś wykorzystywano energię wiatru do przemiału zboża. To żywe muzeum technologii przeszłości jest szczególnie popularne wśród turystów, którzy odwiedzają Delfshaven, aby poznać jego bogatą historię i zobaczyć autentyczne pozostałości z czasów, kiedy wiatraki były kluczowym elementem holenderskiego krajobrazu.

Wiatrak De Distilleerketel regularnie organizuje dni otwarte, warsztaty oraz prezentacje edukacyjne, podczas których dowiemy się więcej o historii wiatraków w Holandii oraz ich roli w kształtowaniu holenderskiego społeczeństwa i gospodarki. Wnętrze wiatraka jest wyposażone w tablice informacyjne i wystawy, które przedstawiają historię wiatraków oraz proces produkcji mąki.

Wiatrak De Distilleerketel

Browar Pelgrim (Stadsbrouwerij De Pelgrim) 

Browar Pelgrim nie tylko produkuje wyjątkowe piwa, ale także pielęgnuje historię związaną z pielgrzymami (Pilgrims), którzy wyruszyli z Delfshaven w 1620 roku w podróż do Nowego Świata, stając się jednym z fundamentów historii Stanów Zjednoczonych.

Choć Browar istnieje dopiero od 1996 roku, jego lokalizacja i nawiązania historyczne sięgają czasów znacznie wcześniejszych. Sam Delfshaven, będący historyczną dzielnicą Rotterdamu, był kiedyś oddzielnym miastem portowym, które powstało w XIV wieku jako port Delftu. Delfshaven było nie tylko miejscem ożywionego handlu, ale także ośrodkiem przemysłu związanego z produkcją piwa i destylacją alkoholi, w tym popularnych w regionie ginów (jenever). 

Do warzenia piwa wykorzystuje się tradycyjne składniki, takie jak słód jęczmienny, chmiel, woda i drożdże. Proces warzenia w Browarze Pelgrim obejmuje kilka kluczowych etapów: najpierw ziarna jęczmienia są śrutowane i mieszane z wodą, aby uzyskać brzeczkę, która następnie jest gotowana z chmielem, co nadaje piwu charakterystyczną goryczkę. Po fermentacji piwo dojrzewa w specjalnych zbiornikach, co pozwala na rozwinięcie pełni smaku. Wśród flagowych produktów browaru znajdują się:

-Pelgrim Pale Ale, jedno z najbardziej popularnych piw w ofercie browaru, charakteryzujące się delikatną goryczką i nutami owocowymi. Jest to klasyczne piwo typu pale ale, które idealnie pasuje do codziennego spożycia.

-Mayflower Tripel, piwo nawiązujące nazwą do słynnego statku, na którym Pielgrzymi wyruszyli w podróż do Ameryki. Jest to mocniejsze piwo typu tripel, o bogatym smaku, z nutami przypraw, owoców i słodowości. To piwo często wybierane jest przez koneserów mocniejszych trunków.

-Delfshaven Dubbel, klasyczne piwo typu dubbel o głębokim, ciemnym kolorze, charakteryzujące się nutami karmelu, czekolady i suszonych owoców. Piwo to ma nieco wyższy poziom alkoholu i intensywny smak, idealny na chłodniejsze dni.

-Pelgrim Witbier, orzeźwiające piwo pszeniczne o lekkim smaku, popularne szczególnie w okresie letnim. Charakteryzuje się delikatną nutą cytrusów i kolendry, co sprawia, że jest idealnym wyborem na gorące dni.

Browar Pelgrim, to również popularna restauracja i pub, które przyciągają zarówno mieszkańców Rotterdamu. Menu jest oparte na tradycyjnej kuchni niderlandzkiej z elementami nowoczesnych trendów kulinarnych, a dania często przygotowywane są z wykorzystaniem lokalnych składników.

Oczywiście nieodzownym elementem wizyty jest wycieczka po browarze, przedstawiająca historię Browaru Pelgrim i całego Delfshaven. Dowiemy się jak działa tradycyjny browar rzemieślniczy, a także posmakujemy różnych rodzajów piwa prosto z kadzi. Browar często organizuje specjalne wydarzenia, na które warto się załapać.

.

Kubuswoningen (Domy Sześcienne) 

Jest to przykład eksperymentalnej architektury, który odzwierciedla nowoczesne, a zarazem unikalne podejście do projektowania przestrzeni mieszkalnej. Architekt Piet Blom stworzył Domy Sześcienne na podstawie swojej idei „życia pod dachem miejskim”. Miały one być rozwiązaniem urbanistycznym, które optymalnie wykorzysta przestrzeń w zatłoczonych miastach. Główną koncepcją Bloma było potraktowanie całej struktury jak „las domów”, gdzie każdy sześcian to drzewo, a cały kompleks to las.

Osiedle składa się z około 40 sześcianów, które są ustawione na betonowych filarach. Każdy dom-sześcian jest nachylony pod kątem 45 stopni, co tworzy charakterystyczny, niemalże surrealistyczny efekt. Struktura budynków sprawia, że z zewnątrz wyglądają one na niestabilne i wykrzywione, ale w rzeczywistości są starannie zaprojektowane, aby maksymalnie wykorzystać przestrzeń i funkcjonalność.

Kubuswoningen znajdują się w centrum Rotterdamu, w pobliżu słynnej hali targowej Markthal i starówki (Oude Haven). Dzięki swojej lokalizacji są one jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta i stanowią charakterystyczny punkt rozpoznawczy na mapie Rotterdamu.

Jeden z domów, znany jako „Kijk-Kubus”, został przekształcony w muzeum, w którym zobaczymy jak wygląda życie w tak nietypowej przestrzeni. Wnętrze ukazuje jak można funkcjonalnie zagospodarować przestrzeń, mimo licznych nachyleń ścian i skosów, co wymaga niestandardowego podejścia do umeblowania i organizacji przestrzeni.

Choć Domy Sześcienne zyskały uznanie jako przykład odważnej, awangardowej architektury, nie brakowało również krytyki. Ze względu na skomplikowany układ i nachylenia ścian, wielu mieszkańców uważa je za trudne do zagospodarowania i niepraktyczne w codziennym życiu. Nietypowe kąty sprawiają, że standardowe meble nie zawsze pasują, a przestrzeń użytkowa jest ograniczona.

Jednakże innowacyjność projektu, połączenie funkcjonalności i artystycznego wyrazu oraz unikalny charakter przyciągają uwagę miłośników architektury. Kubuswoningen stały się ikoną nowoczesnej urbanistyki, a ich nietypowa forma zachęca do myślenia o mieszkalnictwie w nowych, odważnych kategoriach.

.

Most Erazma (Erasmusbrug)

Jest to jeden z najważniejszych symboli Rotterdamu i jednym z najbardziej rozpoznawalnych mostów w Holandii. Położony nad rzeką Nieuwe Maas, łączy północną i południową część miasta, odgrywając kluczową rolę w infrastrukturze miejskiej Rotterdamu. Został nazwany na cześć najsłynniejszego obywatela miasta, renesansowego filozofa i humanisty, Erazma z Rotterdamu. Ze względu na swój unikalny design, Erasmusbrug zyskał przydomek „De Zwaan” (Łabędź), który odnosi się do jego eleganckiej, wygiętej formy.

Erasmusbrug, to most typu podwieszanego, co oznacza, że jego główna część zawieszona jest na jednym potężnym pylonie za pomocą stalowych lin. Most ma łącznie 802 metry długości, z czego 410 metrów stanowi część wisząca. Pylon mostu, który wznosi się na wysokość 139 metrów, ma charakterystyczny, wygięty kształt, przypominający łabędzią szyję. To właśnie ten element nadaje mostowi jego unikalny wygląd i przydomek „Łabędź”.

Poza funkcją użytkową, Erasmusbrug pełni także ogromną rolę symboliczną dla miasta. Od chwili otwarcia stał się ikoną Rotterdamu, reprezentując jego nowoczesność, innowacyjność i architektoniczną śmiałość. Wydaje się idealnie wpisywać w charakter miasta, które stawia na nowoczesne projekty urbanistyczne i architektoniczne. Most jest  częstym motywem w dziełach sztuki, filmach, reklamach i zdjęciach związanych z miastem.

Erasmusbrug jest także miejscem licznych instalacji świetlnych i iluminacji, szczególnie podczas ważnych okazji i świąt. Most jest często oświetlany w specjalne kolory – na przykład w czerwone światła podczas Światowego Dnia Walki z AIDS, w pomarańczowe podczas świąt narodowych Holandii czy w różne barwy podczas wydarzeń związanych z prawami człowieka.

Choć Erasmusbrug jest bez wątpienia imponującą konstrukcją, jego budowa i eksploatacja nie obyły się bez problemów. Wkrótce po otwarciu okazało się, że most zwodzony jest podatny na silne wiatry, które powodowały trudności w jego podnoszeniu i zamykaniu. W wyniku tych problemów konieczne było wprowadzenie licznych modyfikacji technicznych.

Ponadto, w pierwszych latach po otwarciu Erasmusbrug budził kontrowersje ze względu na wysokie koszty budowy i utrzymania, które przewyższały pierwotne założenia. Mimo tych problemów, most szybko stał się nieodłącznym elementem krajobrazu Rotterdamu.

Most Erazma

Museum Boijmans Van Beuningen

Bogata kolekcja obejmuje dzieła sztuki od średniowiecza po współczesność, natomiast sama nazwa muzeum stała się synonimem wyjątkowego dziedzictwa kulturowego. W skład kolekcji wchodzą obrazy, rzeźby, grafiki, rzemiosło artystyczne, projektowanie oraz rysunki. Jest to jedna z najbogatszych i najbardziej wszechstronnych kolekcji sztuki w Europie. 

Muzeum posiada bogaty zbiór dzieł sztuki z epoki średniowiecza i renesansu. Znajdują się tu prace wielkich mistrzów europejskich, takich jak Hieronymus Bosch, Pieter Bruegel Starszy czy Jan van Eyck. Obrazy te często odzwierciedlają tematy religijne oraz życie codzienne tamtych czasów. Na przykład dzieła Boscha, znane ze swojej symboliki i wyobraźni, przedstawiają fantastyczne sceny piekielnych wizji.

Muzeum posiada również znaczące zbiory z tzw. Złotego Wieku malarstwa niderlandzkiego, czyli XVII wieku. Wśród najbardziej znanych artystów reprezentowanych w muzeum znajdują się Rembrandt, Frans Hals oraz Jan Steen. Ich obrazy przedstawiają sceny rodzajowe, portrety, pejzaże oraz martwe natury, które oddają bogactwo i złożoność życia w Holandii tamtych czasów.

Inną ciekawą częścią Museum Boijmans Van Beuningen jest jego kolekcja sztuki surrealistycznej, z licznymi pracami Dalíego oraz René Magritte’a. Muzeum prezentuje również liczne dzieła sztuki konceptualnej, instalacje oraz sztukę wideo.

Muzeum posiada też kolekcję designu i rzemiosła artystycznego, obejmującą wyroby z ceramiki, szkła, meble, tkaniny oraz biżuterię. Kolekcja ta jest szczególnie cenna, ponieważ ukazuje rozwój wzornictwa od epoki renesansu po współczesność. Znajdują się tu prace znanych projektantów, takich jak Gerrit Rietveld oraz przedstawicieli ruchu Bauhaus.

Nie możemy również pominąć zbiorów rysunków i grafik. Znajdują się tu prace takich mistrzów jak Leonardo da Vinci, Peter Paul Rubens czy Francisco Goya. Kolekcja ta jest ceniona nie tylko ze względu na swoją jakość, ale również na różnorodność technik i stylów, od szkiców przygotowawczych po pełnoprawne dzieła sztuki.

Innowacyjnym dodatkiem do muzeum jest Depot Boijmans Van Beuningen, otwarty w 2021 roku. To pierwsze na świecie publicznie dostępne depozytorium muzealne, które umożliwia wgląd w całą kolekcję muzeum, w tym w dzieła, które nie są aktualnie prezentowane na wystawach. Depot, zaprojektowany przez słynną pracownię architektoniczną MVRDV, to niezwykły budynek o odbijającej światło fasadzie, który sam w sobie zwraca uwagę. Dzięki tej innowacji Boijmans Van Beuningen stał się pionierem w otwieraniu się na publiczność i przejrzystości zarządzania zbiorami sztuki.

Museum Boijmans Van Beuningen

Maritiem Museum

Instytucja jest poświęcona bogatej historii morskiej Holandii, z szczególnym uwzględnieniem rozwoju Rotterdamu jako światowego centrum żeglugi i handlu. Dla miasta, które zawdzięcza swoje bogactwo i pozycję portowi morskiemu, Maritiem Museum jest miejscem nie tylko kultury, ale także edukacji, które przedstawia wpływ morza i żeglugi na życie mieszkańców i rozwój gospodarczy kraju.

Maritiem Museum znajduje się w otoczeniu Starego Portu (Oude Haven) i część większego kompleksu, który obejmuje między innymi Muzeum Portowe. Znajdują się tam historyczne statki i inne jednostki pływające, które możemy oczywiście zwiedzić. Duża większość z nich jest w pełni sprawnych i bierze udział w różnego rodzaju pokazach czy rekonstrukcjach historycznych.

Kolekcja muzeum zawiera przedmioty dokumentujące ewolucję życia na morzu. W muzeum znajdują się liczne modele statków, mapy, instrumenty nawigacyjne, dzieła sztuki marynistycznej oraz historyczne dokumenty związane z żeglugą.

Bardzo ważnym elementów zbiorów muzeum są modele statków, które dają wgląd w rozwój konstrukcji morskiej na przestrzeni wieków. Kolekcja obejmuje modele starożytnych okrętów, statków handlowych z czasów Złotego Wieku Holandii, aż po nowoczesne jednostki pływające. 

Maritiem Museum posiada również ciekawą kolekcję instrumentów nawigacyjnych. Wśród nich znajdują się astrolaby, sekstanty, chronometry i kompasy, które pokazują, jak rozwijała się technologia nawigacyjna i jak żeglarze poruszali się po otwartych wodach. Holandia była jednym z pionierów w dziedzinie nawigacji morskiej, a jej żeglarze wytyczali nowe szlaki handlowe.

Bardzo ciekawa jest też wystawa „Offshore Experience”, która pozwala zanurzyć się w świat współczesnej technologii morskiej, w tym w eksploatację ropy naftowej i gazu z dna morskiego. Wystawa ta jest interaktywną podróżą, podczas której dowiemy się jak wygląda praca na platformach wiertniczych, zrozumiemy jak działają podwodne roboty i jak wygląda życie na platformach na morzu.

Natomiast na terenie muzeum portowego znajdują się liczne historyczne statki, takie jak Hercules – parowiec używany w portach Rotterdamu czy Buffel – XIX-wieczny okręt wojenny. Wiele z tych statków możemy zwiedzić, a niektóre z nich są nawet czynne i organizowane są na nich rejsy dla odwiedzających.

Jedną z kluczowych wystaw stałych jest „Rotterdam, port światowy”, która przedstawia historię rozwoju portu w Rotterdamie. Na wystawie zobaczymy, jak port ten stał się kluczowym centrum handlu morskiego w Europie oraz jak wpływał na życie miasta i jego mieszkańców. Eksponaty ukazują zarówno technologiczny rozwój portu, jak i wpływ globalizacji na handel morski i logistykę.

W zbiorach Maritiem Museum znajduje się również kolekcja sztuki marynistycznej, w tym obrazy, rysunki, litografie i plakaty. Wiele z tych dzieł przedstawia sceny morskie, statki, bitwy morskie oraz porty. Kolekcja obejmuje zarówno dzieła znanych holenderskich malarzy, jak i prace zagranicznych artystów.

.

FutureLand

Jest to nowoczesne centrum edukacyjne poświęcone rozwojowi portu Rotterdam. FutureLand zostało otwarte w 2009 roku, aby zaprezentować szerokiej publiczności ambitny projekt rozbudowy portu Rotterdam – Maasvlakte 2. Port w Rotterdamie od wieków odgrywał kluczową rolę w międzynarodowym handlu, ale w XXI wieku konieczne stało się jego rozbudowanie w celu zwiększenia przepustowości i dostosowania go do nowoczesnych wymagań logistyki oraz ochrony środowiska.

Maasvlakte 2, to olbrzymi projekt inżynieryjny, który obejmuje stworzenie nowych terenów portowych poprzez odzyskanie ziemi z morza. Rozbudowa ta była niezbędna, aby Rotterdam mógł pozostać jednym z najważniejszych portów przeładunkowych na świecie, zwłaszcza w obliczu rosnącego handlu globalnego i coraz większych statków kontenerowych. FutureLand powstało, aby pokazać, jak ogromna i zaawansowana technologicznie jest ta inwestycja, a także aby zainspirować kolejne pokolenia inżynierów, urbanistów i specjalistów od ochrony środowiska.

Kluczowym elementem FutureLand są interaktywne modele i symulacje, które pozwalają  na własną rękę zaprojektować port, zrozumieć, jak działa logistyka morska, a nawet spróbować sterować wielkimi dźwigami portowymi. Zobaczymy tutaj, jak skomplikowane są operacje w porcie oraz jakie wyzwania stoją przed współczesną żeglugą.

Kolejnym ważnym punktem FutureLand jest wystawa poświęcona rozbudowie Maasvlakte 2. Zobaczymy jak krok po kroku tworzony jest nowy teren portowy – od pogłębiania dna morskiego, przez budowę nowych doków, aż po instalację infrastruktury do obsługi największych statków na świecie. Wystawa pokazuje również przyszłe plany dotyczące zrównoważonego rozwoju i wykorzystania nowych technologii, takich jak automatyzacja procesów portowych, elektryczne statki czy systemy logistyki bezzałogowej.

FutureLand zapewnia także nowoczesne doświadczenia związane z wirtualną rzeczywistością. Dzięki specjalnym goglom VR, możemy przenieść się na pokład wielkiego statku kontenerowego, obejrzeć przeładunek towarów w porcie, a nawet „przejść” po dnie morskim, aby zobaczyć, jak technologia umożliwia tworzenie nowych lądów. 

FutureLand oferuje również wycieczki łodzią po terenie Maasvlakte 2, które umożliwiają bezpośrednie obserwowanie procesów logistycznych i budowlanych z perspektywy wody. Podczas wycieczek przewodnicy opowiadają o tym, jak port działa, jakie technologie są wykorzystywane oraz jakie wyzwania niesie ze sobą tak gigantyczna inwestycja. 

Ponadto, FutureLand oferuje wycieczki autobusowe po terenie Maasvlakte 2. Specjalne autobusy z przewodnikami przewiozą nas przez nowo wybudowane tereny portowe, prezentując zarówno historyczne, jak i nowoczesne aspekty rozwoju portu. Trasa prowadzi przez różne fragmenty portu, w tym przez terminale kontenerowe, stacje przetwarzania towarów, a także obszary, gdzie wciąż trwają prace budowlane.

Norweski Kościół (Noorse Kerkje)

Jest to niewielka, ale niezwykle urokliwa świątynia położona w sercu miasta. Kościół powstał jako miejsce spotkań i modlitwy dla norweskich marynarzy, którzy w XIX i XX wieku regularnie odwiedzali port w Rotterdamie. Był to jeden z licznych kościołów założonych przez norweską organizację misyjną Sjømannskirken, wspierającą duchowo norweskich żeglarzy na całym świecie. Świątynia została zbudowana w 1914 roku w stylu tradycyjnych skandynawskich kościołów drewnianych. Stanowiła miejsce spotkań nie tylko dla marynarzy, ale również dla norweskich emigrantów mieszkających w Holandii.

Noorse Kerkje wyróżnia się swoją prostotą i ciepłem, które odzwierciedlają ducha skandynawskiego minimalizmu. Architektura nawiązuje do typowych dla Norwegii kościołów klepkowych (stavkirke), co charakteryzuje się wykorzystaniem głównie drewna i licznymi nawiązaniami do morskiej tematyki. Drewno nadaje świątyni ciepły, organiczny charakter, a także kontrastuje z nowoczesnymi konstrukcjami Rotterdamu.

Wnętrze Noorse Kerkje jest przytulne z łukowatym sufitem zaprojektowanym na wzór kadłuba statku, co ma symbolizować morskie korzenie norweskiej społeczności marynarskiej. Ołtarz również jest ozdobiony motywami morskimi, takimi jak kotwica czy krzyż na tle fal. Niektóre elementy ołtarza zostały wykonane z materiałów pochodzących ze statków.

Świątynia pełni rolę ważnego punktu spotkań dla społeczności norweskiej w Rotterdamie. Organizowane są tu różnorodne wydarzenia, które promują kulturę Norwegii. Jako przykład może posłużyć  obchodzony 17 maja Dzień Konstytucji Norwegii. Dzięki doskonałej akustyce często też odbywają się tutaj koncerty muzyki sakralnej i skandynawskiej.

Ołtarz w Norweskim Kościele

Kunsthal Rotterdam

Muzeum wyróżnia się nie tylko swoim unikalnym podejściem do wystaw, ale także innowacyjną architekturą, której projektantem był światowej sławy architekt Rem Koolhaas. Kunsthal słynie z dynamicznych, zmieniających się regularnie wystaw, które obejmują szeroki zakres tematów i gatunków: klasyczne dzieła sztuki, współczesne instalacje czy nawet projekty związane z modą, fotografią, designem oraz tematyką społeczną. 

Kunsthal nie jest tradycyjnym muzeum o stałych przestrzeniach wystawowych. Jego struktura została zaprojektowana tak, aby maksymalnie elastycznie dostosowywać się do różnych wystaw i wydarzeń. Budynek składa się z kilku poziomów i różnorodnych przestrzeni, które można swobodnie aranżować, zarówno dla wielkich, jak i kameralnych ekspozycji.

Muzeum nie posiada stałej kolekcji, co czyni go wyjątkowym w porównaniu do innych muzeów. Zamiast tego organizuje około 25-30 wystaw rocznie, które zmieniają się niemal co kilka tygodni. Dzięki temu możemy liczyć na zupełnie inne doświadczenie przy każdej wizycie. Program wystawienniczy obejmuje szerokie spektrum tematów, co sprawia, że Kunsthal jest miejscem przyciągającym zróżnicowaną publiczność – od miłośników sztuki nowoczesnej, po osoby zainteresowane kulturą popularną, modą czy nawet nauką.

Instytucja regularnie organizuje wystawy poświęcone zarówno sztuce klasycznej, jak i nowoczesnej. Na przestrzeni lat muzeum prezentowało dzieła takich artystów jak Picasso, Claude Monet czy Andy Warhol. Wystawy te często skupiają się na retrospektywach wielkich twórców, a także na specyficznych aspektach ich twórczości, co daje możliwość głębszego zrozumienia ich pracy. 

Ważną częścią programu Kunsthal są wystawy poruszające aktualne tematy społeczne, polityczne czy środowiskowe. Wystawy te często obejmują wielkoformatowe instalacje, interaktywne dzieła sztuki czy projekty multimedialne. Takie wystawy są okazją do refleksji nad bieżącymi problemami świata, jak wolność wypowiedzi, globalizacja czy zmiany klimatyczne.

Kunsthal jest również znane z organizacji wystaw tematycznych, które niekoniecznie koncentrują się na sztuce w tradycyjnym znaczeniu. Przykładem mogą być wystawy dotyczące mody czy fotografii, a także zagadnień takich jak różnorodność kulturowa, polityka czy historia społeczeństw.

Muzeum nierzadko organizuje również szereg wydarzeń specjalnych, towarzyszących konkretnym wystawom i pozwalających na głębsze zaangażowanie się w tematykę danej ekspozycji. Warsztaty artystyczne, spotkania z artystami czy wykłady na temat współczesnej sztuki to tylko niektóre z licznych propozycji, które muzeum oferuje swoim gościom.

.

Rotterdam Zoo (Diergaarde Blijdorp)

Ogród zoologiczny słynie z unikalnych, tematycznych ekspozycji, które pozwolą nam odbyć podróż po różnych regionach świata i odkryć fascynujące ekosystemy, zamieszkiwane przez różnorodne gatunki zwierząt. Ogród znajduje się w północnym Rotterdamie i jest jednym z najbardziej innowacyjnych oraz zrównoważonych zoo w Europie.

Zamiast tradycyjnych klatek, zwierzęta w zoo mają dostęp do wybiegów, które jak najwierniej odzwierciedlają ich naturalne środowiska. Zoo podzielone jest na kilka tematycznych stref, które odwzorowują różne regiony świata – od afrykańskiej sawanny, przez lasy deszczowe Azji, aż po lodowate obszary Arktyki. Każda z tych stref została zaprojektowana z myślą o zachowaniu najwyższego standardu opieki nad zwierzętami oraz maksymalnej edukacji i zaangażowaniu zwiedzających.

Jedną z stref tematycznych jest Oceanium. Znajdują się tu wielkie zbiorniki wodne, w których możemy podziwiać rekiny, płaszczki, żółwie morskie, a także różnorodne gatunki ryb i innych morskich stworzeń. Jednym z najciekawszych elementów Oceanium jest podwodny tunel, w którym będzie obserwować życie oceaniczne funkcjonujące dosłownie nad naszymi głowami. Również dowiemy się wiele o ochronie oceanów, zagrożeniach, jakie niesie ze sobą zanieczyszczenie plastikiem, a także o różnych projektach ochrony gatunków morskich.

Afrika Savanna natomiast odwzorowuje afrykańską sawannę, na której spotkamy wiele ikonicznych afrykańskich zwierząt. Zwierzęta te mają do dyspozycji ogromne przestrzenie, które przypominają ich naturalne środowisko. Obszar sawanny w Rotterdam Zoo jest przykładem, jak nowoczesne zoo mogą starać się o jak najbardziej naturalne warunki dla swoich mieszkańców. W tym rejonie zoo organizowane są również prelekcje na temat ochrony zagrożonych gatunków afrykańskich, a także o wyzwaniach związanych z przetrwaniem tych zwierząt w ich naturalnym środowisku.

Strefa Azji, to kolejna unikalna część Rotterdam Zoo, która odzwierciedla różnorodność fauny azjatyckiej. Szczególną uwagę zwraca wybieg dla słoni, który został zaprojektowany tak, aby zwierzęta miały dużo przestrzeni do poruszania się i zachowywania swoich naturalnych zachowań. W tej strefie znajduje się również Taman Indah, czyli pawilon prezentujący ekosystemy tropikalne Azji Południowo-Wschodniej, w którym zobaczymy różnorodne gatunki ptaków, gadów oraz małp.

Z kolei w strefie tematycznej Arctica przeniesiemy się w zimne rejony Arktyki i Antarktydy. Obejrzymy tutaj liczne pingwiny, foki oraz niedźwiedzie polarne w naturalnym środowisku.  Wystawy i informacje towarzyszące tej części zoo zwracają uwagę na problem globalnego ocieplenia i jego wpływ na naturalne środowisko tych zwierząt. Zoo angażuje się w różnorodne projekty związane z ochroną Arktyki i wspiera badania dotyczące zmian klimatycznych.

Amazonica, to tropikalny pawilon w Rotterdam Zoo, który odwzorowuje środowisko Amazonii. Jest to ogromna szklarnia, w której panuje wysoka wilgotność i temperatura, aby podtrzymać bogatą tropikalną faunę i florę. Szczególną atrakcją są motyle – setki pięknych, kolorowych owadów, które latają swobodnie po pawilonie.

Lamy w zoo

Euromast

Z wysokością wynoszącą 185 metrów, Euromast jest ikoną nowoczesnego, dynamicznie rozwijającego się miasta. Wieża posiada restaurację z niesamowitymi widokami na Rotterdam oraz okoliczne regiony, a także oferuje ekstremalne atrakcje, takie jak zjazd na linie czy skok na bungee.

Euromast został zaprojektowany z myślą o eleganckim, minimalistycznym stylu, który doskonale wpisuje się w modernistyczny charakter architektury Rotterdamu. Wieża ma formę pionowego masztu, który rozszerza się na poziomie tarasu widokowego, tworząc szeroką platformę, na której znajduje się restauracja oraz miejsce do obserwacji panoramy miasta. Wieża została wykonana z betonu, a jej fundamenty sięgają 20 metrów w głąb ziemi, aby zapewnić stabilność budowli.

Na wysokości około 100 metrów, znajduje się stylowa restauracja oferująca wykwintne dania kuchni międzynarodowej, z niesamowitym widokiem na miasto. 

Wieża stała się również miejscem organizacji ekstremalnych aktywności, takich jak na przykład zjazd na linie (Abseiling). Zjazd odbywa się z tarasu widokowego i pozwala na poczucie prawdziwej adrenaliny podczas opuszczania się w dół wieży z niesamowitym widokiem na miasto. Euromast oferuje także skoki na bungee z wysokości 100 metrów. To ekstremalne doświadczenie pozwala na swobodne spadanie z wieży, a następnie nagłe zatrzymanie tuż nad ziemią. Skoki na bungee odbywają się tylko w określonych terminach, więc konieczne jest wcześniejsze sprawdzenie dostępności.

Kolejną atrakcją jest Euroscoop, obrotowa kabina, która powoli wznosi się w górę wieży, osiągając wysokość 185 metrów. Kabina obraca się wokół własnej osi, co umożliwia podziwianie panoramicznych widoków na całe miasto oraz okoliczne tereny. Euroscoop jest idealnym rozwiązaniem dla każdego, kto chce doświadczyć wysokości w bardziej spokojny sposób niż skok na bungee czy zjazd na linie.

Wieża Euromast widziana z parku

Markthal 

Jest to nowoczesne i unikalne połączenie funkcji handlowej, mieszkaniowej oraz kulturalnej. Od momentu otwarcia w 2014 roku, budynek ten zyskał status symbolu nowoczesnej architektury oraz innowacyjnych rozwiązań urbanistycznych. Rotterdam jest znany z odważnych rozwiązań architektonicznych i urbanistycznych, a Markthal stał się nie tylko targowiskiem, ale także ważnym miejscem spotkań mieszkańców oraz turystów, symbolizującym dynamizm i innowacyjność miasta.

Sam projekt Markthal został stworzony przez znane nam już MVRDV, renomowane holenderskie biuro architektoniczne, które jest znane z odważnych i futurystycznych projektów. Markthal wyróżnia się wyjątkowym kształtem przypominającym ogromny łuk lub tunel, którego wnętrze pełni funkcję targowiska. Jego ściany zbudowane są ze szkła, co pozwala na naturalne oświetlenie wnętrza, a jednocześnie zapewnia panoramiczne widoki na miasto. Na zewnątrz budynku znajdują się balkony mieszkańców, którzy mają możliwość obserwowania targu z własnych apartamentów.

Znanym elementem Markthal jest jego wewnętrzna fasada, która jest w pełni pokryta gigantycznym dziełem sztuki. To ogromne, kolorowe malowidło nosi tytuł „Róg obfitości” i zostało zaprojektowane przez holenderskich artystów Arno Coenena i Iris Roskam. Ma powierzchnię aż 11 000 metrów kwadratowych i przedstawia wyidealizowane, gigantyczne wersje różnych owoców, warzyw, kwiatów, ryb i innych produktów spożywczych, które możemy znaleźć na targowisku. Dzięki swojej skali i jaskrawym kolorom, „Róg obfitości” często jest porównywany do nowoczesnej wersji Kaplicy Sykstyńskiej.

W centralnej części Markthal znajduje się targowisko, które jest sercem tego miejsca. Na targu możemy nie tylko kupić produkty codziennego użytku, ale także spróbować lokalnej kuchni. Do najbardziej popularnych przysmaków należą stroopwafels (holenderskie wafle z syropem), świeże śledzie, sery gouda, czy mięsne przekąski, takie jak bitterballen. 

Oprócz targowiska, w Markthal znajduje się wiele restauracji, kawiarni i barów, które oferują kuchnie z różnych zakątków świata. Wiele z nich serwuje dania przygotowywane z produktów dostępnych bezpośrednio na targowisku, co zapewnia świeżość i wysoką jakość serwowanych potraw. Ponadto w Markthal odbywają się także liczne wydarzenia gastronomiczne, podczas których możemy nauczyć się, jak przyrządzać lokalne dania lub poznać nowe techniki kulinarne.

Podczas budowy Markthal odkryto liczne zabytki archeologiczne pochodzące z różnych epok, w tym średniowieczne przedmioty codziennego użytku oraz pozostałości po dawnych budynkach Rotterdamu. Część tych znalezisk została wkomponowana w konstrukcję budynku, a w podziemiach targu znajduje się niewielka wystawa archeologiczna, która prezentuje historię tego miejsca i regionu. Polecam zwrócić uwagę na szklane podłogi w niektórych częściach budynku, które pozwalają zobaczyć niektóre odkrycia.

Markthal oferuje również wycieczki z przewodnikiem, które pozwalają lepiej poznać historię, architekturę oraz kulisy funkcjonowania tego miejsca. Przewodnicy opowiedzą nam zarówno o procesie budowy, jak i o znaczeniu poszczególnych elementów architektonicznych oraz kulinarnych tradycjach Rotterdamu.

Markthal z zewnątrz

Kinderdijk

Polecam również opuścić miasto na dzień i udać się do tej malowniczej wsi, położonej około 15 kilometrów na wschód od Rotterdamu. Jest to jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w kraju, znane na całym świecie ze swoich ikonowych wiatraków. Wieś została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1997 roku, jako wyjątkowy przykład zarządzania wodami przez człowieka i świadectwo holenderskiej inżynierii hydraulicznej, która przez wieki miała kluczowe znaczenie dla utrzymania ziem poniżej poziomu morza.

Historia Kinderdijk jest ściśle związana z historią zarządzania wodami w Holandii, która przez wieki była poddawana dużym wyzwaniom związanym z powodziami i wysokim poziomem wód gruntowych. Kinderdijk leży w delcie rzeki Renu i Mozeli, w regionie znanym z licznych polderów – obszarów położonych poniżej poziomu morza, które są chronione przez systemy grobli, tam i rowów.

Sama nazwa Kinderdijk wiąże się z jedną z najsłynniejszych holenderskich legend. W dosłownym tłumaczeniu „Kinderdijk” oznacza „Dziecięcą Groblę”. Legenda opowiada o wielkiej powodzi, która miała miejsce w 1421 roku, znanej jako Powódź św. Elżbiety. Według historii, po ustąpieniu wód mieszkańcy Kinderdijk zauważyli dryfującą na falach kołyskę, w której znajdowało się niemowlę. Kołyska unosiła się na wodzie dzięki temu, że na jej krawędzi znajdował się kot, który równoważył jej ruchy, co zapobiegło zatonięciu. To zdarzenie dało nazwę całej wsi i stało się symbolem holenderskiej walki z wodą, a także miłości i troski o najmłodszych.

Najważniejszymi elementami krajobrazu Kinderdijk są oczywiście jego słynne wiatraki. Wiatraki te mają różne konstrukcje, w zależności od czasu budowy i funkcji, ale większość z nich to tak zwane wiatraki typu „grondzeiler”, które są najpopularniejszym rodzajem wiatraków holenderskich. Posiadają one charakterystyczną drewnianą konstrukcję, a ich skrzydła, napędzane wiatrem, obracają system pomp, które dawniej wypompowywały wodę z polderów.

Wiatraki były niegdyś kluczowym elementem holenderskiej gospodarki wodnej. Większość z 19 wiatraków, które przetrwały w Kinderdijk, pochodzi z XVIII wieku. Spośród nich osiem znajduje się w polderze Nederwaard, a osiem w polderze Overwaard, a także dodatkowe trzy wiatraki, które tworzą system wspierający. Wszystkie te wiatraki pracowały razem, aby skutecznie wypompować nadmiar wody z okolicznych polderów.

Wiatraki te miały ogromne znaczenie gospodarcze dla Holandii przez setki lat, a ich konstrukcja była doskonalona z biegiem czasu. W Kinderdijk wiatraki były aktywne do początku XX wieku, kiedy to zaczęto stopniowo zastępować je bardziej nowoczesnymi technologiami. W 1868 roku powstała tu pierwsza stacja pomp parowych, a w XX wieku zaczęto budować nowoczesne, elektryczne stacje, które ostatecznie zastąpiły wiatraki.

Obecnie system zarządzania wodami w Kinderdijk obejmuje zarówno stare, zabytkowe wiatraki, jak i nowoczesne technologie. Wiatraki są teraz przede wszystkim atrakcją turystyczną i symbolem holenderskiej walki z wodą, ale niektóre z nich wciąż mogą być używane w nagłych przypadkach, gdyby nowoczesne systemy zawiodły.

Rotterdam jest otoczony przez poldery