Rzym – Podróż do Wiecznego Miasta
Rzym jest miastem, które trzeba zobaczyć przynajmniej raz w życiu. Czy to spacerując po starożytnym Forum Romanum, podziwiając słynne Koloseum, czy delektując się włoską kuchnią w tętniącej życiem dzielnicy Trastevere, Rzym zapewni nam niezliczone wrażenia, które na zawsze pozostaną w naszej pamięci i zachęcą do powrotu.
Rzym jest miastem, które trzeba zobaczyć przynajmniej raz w życiu. Czy to spacerując po starożytnym Forum Romanum, czy podziwiając słynne Koloseum, pamiętajmy też że Wieczne Miasto, to nie tylko miasto-muzeum, ale także żywa, pulsująca stolica. Restauracje serwujące włoskie specjały, kawiarnie z najlepszym espresso, urocze place pełne życia – wszystko to jak potężny elektromagnes przyciąga do miasta, a następnie zachęca do rychłego powrotu. Każda bowiem wizyta odkrywa przed nami nowe sekrety i dostarcza niezapomnianych wrażeń.
…..
Rzym, znany jako Wieczne Miasto, jest historycznie jednym z najważniejszych miast na świecie. Jego dzieje sięgają do 753 roku p.n.e., kiedy według legendy Romulus założył miasto na Palatynie. Wczesny Rzym był królestwem, ale w 509 roku p.n.e. po obaleniu ostatniego króla Tarkwiniusza Pysznego, Rzym stał się republiką. Właśnie wtedy miasto zaczęło zyskiwać na znaczeniu, prowadząc liczne wojny, które pozwoliły mu na zdobycie nowych terytoriów. więcej informacji
W okresie republiki Rzym rozwijał się dynamicznie, stając się potęgą na całym Półwyspie Apenińskim. Wojny punickie z Kartaginą przyniosły dominację nad zachodnim basenem Morza Śródziemnego. Rzymianie byli doskonałymi inżynierami, co widać w budowie dróg, akweduktów i innych infrastrukturalnych cudów techniki, które przetrwały do dziś.
Republika miała swoje problemy wewnętrzne, które doprowadziły do jej upadku. W 27 roku p.n.e. Oktawian August został pierwszym cesarzem Rzymu, rozpoczynając tym samym okres cesarstwa. To właśnie wtedy Rzym osiągnął szczyt swojej potęgi, rozciągając się od Brytanii po Egipt i od Hiszpanii po Mezopotamię.
Za panowania cesarzy takich jak Trajan, Hadrian czy Marek Aureliusz, Rzym rozwijał się nie tylko terytorialnie, ale także kulturalnie i architektonicznie. Koloseum, Panteon, liczne fora i termy to tylko niektóre z monumentalnych budowli, które powstały w tym okresie. Miasto było centrum kulturalnym i intelektualnym świata antycznego, przyciągając artystów, filozofów i uczonych.
Jednak nic nie trwa wiecznie. W III wieku Rzym zaczął zmagać się z coraz większymi problemami gospodarczymi, politycznymi, a w następnym wieku również z najazdami obcych plemion. Cesarstwo było zbyt rozległe, by skutecznie nim zarządzać, co prowadziło do jego osłabienia. W 476 roku n.e. ostatni cesarz zachodniego Cesarstwa Rzymskiego, Romulus Augustulus, został obalony przez germańskiego wodza Odoakra, co oznaczało upadek zachodniego cesarstwa.
Choć upadek imperium zachodniorzymskiego był znaczącym wydarzeniem, Rzym pozostał ważnym ośrodkiem, głównie dzięki działalności Kościoła i papieża. W średniowieczu miasto było miejscem wielu konfliktów, ale również centrum chrześcijaństwa. To tutaj powstały najważniejsze bazyliki, a papieże stali się kluczowymi postaciami politycznymi w Europie.
Renesans przyniósł Rzymowi odrodzenie. Papieże, tacy jak Juliusz II i Leon X, zatrudniali artystów takich jak Michał Anioł i Rafael, którzy stworzyli arcydzieła, które możemy podziwiać do dziś. Budowa Bazyliki św. Piotra oraz zdobienie Kaplicy Sykstyńskiej to tylko niektóre z projektów, które przekształciły Rzym w jedno z najpiękniejszych miast świata.
W XIX wieku, podczas procesu zjednoczenia Włoch, Rzym stał się stolicą nowo powstałego Królestwa Włoch w 1871 roku. W XX wieku miasto przeżyło trudne czasy, zwłaszcza podczas II wojny światowej, ale po jej zakończeniu szybko się odbudowało.
Współcześnie Rzym zaprasza turystów z całego świata. Każdy podróżnik znajdzie tu coś dla siebie – od starożytnych zabytków, przez renesansowe pałace, po nowoczesne galerie sztuki i luksusowe butiki. Historia i kultura są w tym mieście wciąż żywe, przenikając każdy zakątek tego niesamowitego miejsca.
Pochód legionistów
Planując podróż do Rzymu, masz kilka opcji do wyboru, w zależności od preferencji i budżetu. Każdy sposób podróży ma swoje plusy i minusy, a także różne koszty i czasy przejazdu. Przyjrzyjmy się bliżej poszczególnym opcjom: samolot, samochód, autobus i pociąg.
Samolot
Podróż samolotem do Rzymu jest najszybsza i najwygodniejsza. Lot z Warszawy do Rzymu trwa około 2,5 godziny. Lotniska w Rzymie, Fiumicino (Leonardo da Vinci) i Ciampino, są dobrze skomunikowane z centrum miasta.
Cena biletu w obie strony waha się od 300 do 1000 zł, w zależności od sezonu i momentu rezerwacji. Dodatkowo musimy uwzględnić koszty transportu na lotnisko i z lotniska w Rzymie do centrum miasta.
Samochód
Podróż samochodem daje dużą swobodę i możliwość zatrzymania się po drodze, by zwiedzić inne miejsca. Możesz zaplanować trasę według własnych preferencji, a po dotarciu do Rzymu masz wygodę poruszania się po okolicach bez konieczności korzystania z transportu publicznego.
Jazda samochodem do Rzymu jest jednak czasochłonna. Trasa z Warszawy wynosi około 1800 km, co oznacza około 18-20 godzin jazdy bez przerwy. Trzeba także uwzględnić koszty paliwa, opłaty za autostrady i parkingi, które w Rzymie mogą być bardzo drogie. Dodatkowo, ruch uliczny w Rzymie jest bardzo intensywny, a znalezienie miejsca parkingowego bywa trudne. Szacunkowy koszt paliwa na trasie Warszawa-Rzym wynosi około 800-1000 zł w obie strony, a dodatkowo opłaty za autostrady mogą wynieść około 300-400 zł.
Autobus
Podróż autobusem to jedna z najtańszych opcji. Ceny biletów w jedną stronę zaczynają się od około 200 zł. Wiele firm przewozowych, takich jak FlixBus, oferuje bezpośrednie połączenia z Polski do Rzymu. Autobusy są wygodne, często wyposażone w Wi-Fi i gniazdka elektryczne.
Podróż autobusem jest jednak bardzo długa. Przejazd z Warszawy do Rzymu oznacza około 24 godziny jazdy, w zależności od trasy i liczby przystanków po drodze. Komfort podróży jest niższy niż w przypadku samolotu czy pociągu, zwłaszcza przy długotrwałym siedzeniu. Natomiast koszt biletu w obie strony wynosi około 400-600 zł.
Pociąg
Podróż pociągiem jest komfortowa i pozwala podziwiać krajobrazy po drodze. Pociągi są zazwyczaj punktualne, a podróż jest mniej stresująca niż jazda samochodem. Ponadto istnieje możliwość wyboru połączeń nocnych, co pozwala zaoszczędzić na noclegu.
Problemem jest jednak to, że nie ma bezpośrednich połączeń kolejowych z Polski do Rzymu, co oznacza konieczność przesiadek, na przykład w Wiedniu, ;91,Monachium lub Mediolanie. To wydłuża czas podróży i jest uciążliwe. Koszt biletu jest wyższy niż w przypadku autobusu, wynosi około 1000 złotych. Natomiast całkowity czas podróży, w zależności od liczby przesiadek i wybranej trasy, wynosi około 20-30 godzin.
Katedra Santa Maria del Fiore
Rzym to miasto, które zachwyca przez cały rok, ale każda pora roku oferuje nieco inne doświadczenia. Wybór idealnego czasu na wizytę zależy od tego, co chcesz zobaczyć i zrobić, a także od Twojej tolerancji na tłumy turystów i warunki pogodowe. Przyjrzyjmy się więc szczegółowo każdej porze roku w Rzymie, analizując ich plusy i minusy.
Wiosna (marzec – maj)
Wiosna to jeden z najlepszych okresów na zwiedzanie Rzymu. Pogoda jest łagodna i przyjemna, temperatura stopniowo wzrasta, w dzień osiągając od 17°C – 27°C, a w nocy 7°C – 13°C. Miasto budzi się do życia po zimie, kwitnące kwiaty i zielone parki dodają uroku każdemu zakątkowi. Wiosenne słońce sprawia, że spacery po zabytkach są naprawdę przyjemne. Szczególnym czasem w Rzymie jest okres Wielkanocny, zwłaszcza jeśli interesują Cię obrzędy religijne i tradycje. W tym okresie odbywa się wiele uroczystości, a papież celebruje mszę na Placu Świętego Piotra, co jest niezapomnianym przeżyciem. Ogólne ceny są niższe, poza okresem Wielkanocy i majówki.
Lato (czerwiec – sierpień)
Lato w Rzymie jest czasem częstych wydarzeń na świeżym powietrzu i długich dni pełnych słońca. Temperatury sięgają często 30-33°C w dzień, więc upały mogą sprawić, że dłuższe spacery mogą być mniej przyjemne. Natomiast w nocy temperatura schodzi do przyjemnych 18°C – 21°C, więc zalecam zwiedzanie i korzystanie z uroków miasta w trakcie nocy, kiedy liczne restauracje i kawiarnie tętnią życiem, a temperatura staje się łagodniejsza. W letnie wieczory miasto ma niepowtarzalną atmosferę, a spacery po oświetlonym Koloseum czy Fontannie di Trevi są niezapomniane. Wiele wydarzeń kulturalnych, takich jak koncerty i spektakle, odbywa się w plenerze, co dodaje Rzymowi jeszcze więcej uroku. Pamiętajmy jednak, że lato jest także szczytem sezonu turystycznego, co oznacza, że Rzym jest bardzo zatłoczony. Ceny noclegów i biletów lotniczych są najwyższe w roku, a znalezienie miejsca w popularnych restauracjach może wymagać rezerwacji z wyprzedzeniem.
Jesień (wrzesień – listopad)
Z nadejściem kolejnej pory roku temperatury stopniowo spadają do bardziej umiarkowanych poziomów, co sprawia, że zwiedzanie jest bardzo komfortowe. W dzień spodziewajmy się 18°C – 27°C, a w nocy 10°C – 17°C. Wrzesień i październik są szczególnie piękne dzięki złocistym kolorom liści w parkach i ogrodach. Mniej turystów oznacza krótsze kolejki i więcej przestrzeni w popularnych miejscach, a także niższe ceny. Jednakże pogoda może być bardziej nieprzewidywalna niż latem, zwłaszcza w listopadzie, kiedy mogą codziennie występować opady deszczu. Warto także pamiętać, że niektóre atrakcje mogą mieć krótsze godziny otwarcia.
Zima (grudzień – luty)
Zima w Rzymie ma swój wyjątkowy urok. Temperatury są łagodne jak na tę porę roku, co sprawia, że zwiedzanie jest komfortowe nawet przy chłodniejszej pogodzie. Dzienna temperatura oscyluje w okolicach 12°C – 14°C, natomiast nocna w okolicach 4°C – 6°C. Świąteczna atmosfera w Rzymie jest niezwykła, z pięknie ozdobionymi ulicami, a Rzymianie obchodzą Boże Narodzenie i Nowy Rok z dużym entuzjazmem. Poza okresem świątecznym turystów jest najmniej w sezonie, co też wpływa na długość kolejek i ceny. Musimy jednak pamiętać, że dni są krótsze, a niektóre atrakcje mogą być zamknięte lub działać w skróconych godzinach.
Rzym i Tyber w nocy
Koloseum
Rozpoczynamy od absolutnej ikony miasta i zarazem jednej z największych atrakcji turystycznych na świecie. Koloseum, zwane również jako amfiteatr Flawiuszów, powstało w latach 70-80 naszej ery na polecenie cesarza Wespazjana i zostało ukończone przez jego syna, Tytusa. Koloseum mogło pomieścić nawet 50 tysięcy widzów i odbywały się na nim spektakularne igrzyska, walki gladiatorów, a także inscenizacje morskich bitew, tzw. naumachie.
Z zewnątrz Koloseum składa się z trzech kondygnacji arkad, każdej ozdobionej kolumnami w różnych stylach: toskańskim, jońskim i korynckim. Ta różnorodność stylów architektonicznych budowli elegancji i potęgi. Na najwyższym poziomie znajdują się małe okienka, które kiedyś zapewniały dostęp do świeżego powietrza i światła.
Wewnątrz Koloseum wyróżniają się widownia i arena. Widzowie zajmowali miejsca w zależności od swojego statusu społecznego. Najbliżej areny siedzieli najznamienitsi obywatele Rzymu, w tym senatorzy i patrycjusze, podczas gdy plebs musiał zadowolić się miejscami na wyższych kondygnacjach. Samą arenę pokrywał piasek, który łatwo było wymieniać, co było konieczne ze względu na krew wylewaną podczas walk.
Pod areną widzimy labirynt korytarzy i pomieszczeń, zwany hypogeum. Właśnie tam czekali gladiatorzy i przetrzymywano dzikie zwierzęta przed występami. W hypogeum znajdowały się również skomplikowane mechanizmy, które umożliwiały szybkie podnoszenie dekoracji i niespodziewane wprowadzanie zwierząt na arenę, co zwiększało element zaskoczenia podczas igrzysk.
Pamiętajmy jednak, że Koloseum, to nie tylko miejsce walk i krwawych widowisk. Było ono także areną polityczną i społeczną, gdzie cesarze mogli demonstrować swoją władzę i hojność wobec ludu. Organizowanie igrzysk było sposobem na zjednanie sobie tłumów i podtrzymanie porządku społecznego. “Chleba i igrzysk!”– to właśnie ten okrzyk stanowił podstawę polityki „panem et circenses”, czyli zapewniania ludziom rozrywki i podstawowych potrzeb.
Podczas zwiedzania Koloseum polecam również skorzystać z przewodnika lub audioprzewodnika, którzy dokładniej przybliżą fascynującą historię tego miejsca. Nie zapomnij też o spacerze wokół amfiteatru, aby zobaczyć jego konstrukcję z różnych perspektyw.
Koloseum jest otwarte codziennie o godzinach 8-18, ale godziny otwarcia bardzo lubią się zmieniać. Polecam więc śledzić je na bierząco.
Koloseum w środku
Łuk Konstantyna
W bezpośrednim sąsiedztwie Koloseum znajdziemy kolejną budowlę, która opowiada historię wielkich zwycięstw i politycznych triumfów. Łuk Konstantyna został wzniesiony na cześć cesarza Konstantyna Wielkiego, po jego zwycięstwie nad Maksencjuszem w bitwie przy Moście Mulwijskim w 312 roku n.e. Budowa skończyła się w 315 roku naszej ery.
Łuk ma 21 metrów wysokości, 25,9 metrów szerokości i 7,4 metra głębokości, co czyni go jednym z największych łuków tego typu. Składa się z trzech przejść: centralnego, które jest największe, oraz dwóch mniejszych, bocznych. Każde z nich przedstawia sceny z życia Konstantyna, jego zwycięstwa oraz wizerunki bogów i herosów.
Reliefy na Łuku Konstantyna są prawdziwą skarbnicą informacji o propagandzie cesarskiej i sztuce okresu późnego cesarstwa rzymskiego. Co ciekawe, wiele z nich pochodzi z wcześniejszych budowli i zostało ponownie użytych w Łuku Konstantyna. Takie elementy, jak tonda z łuku Hadriana czy fragmenty z pomników Trajana i Marka Aureliusza, zostały wkomponowane w nową strukturę, co świadczy o szacunku dla przeszłości i jednocześnie o praktycznym podejściu do budownictwa.
Centralną część łuku zdobią sceny z kampanii wojennych Konstantyna. Na jednej z płaskorzeźb widzimy bitwę przy Moście Mulwijskim, która była decydującym starciem w wojnie domowej. Innym interesującym reliefem jest scena ofiary dla Apolla, która ukazuje cesarza jako pobożnego i sprawiedliwego władcę.
Na łuku znajduje się także inskrypcja, która głosi chwałę Konstantyna i jego zwycięstwa. Inskrypcja ta jest istotna, ponieważ podkreśla nie tylko triumf militarny, ale także boską opiekę, jaką rzekomo cieszył się cesarz. Jest to jeden z najwcześniejszych przykładów, gdzie cesarz przypisuje swoje sukcesy wsparciu boskiej mocy, co w kontekście Konstantyna może być odniesieniem do jego konwersji na chrześcijaństwo.
Łuk Konstantyna
Forum Romanum
Tuż obok znajduje się Forum Romanum, serce Starożytnego Rzymu, na którym koncentrowało się życie polityczne, religijne i społeczne. Historia miejsca sięga czasów monarchii rzymskiej, kiedy to zaczęło się formować jako centralny plac miasta. Już w okresie republiki rzymskiej (509-27 p.n.e.) Forum było głównym miejscem spotkań i debat politycznych, a także centrum handlowym i religijnym.
Charakterystyczne dla Forum Romanum są jego majestatyczne kolumny i łuki triumfalne, które dominują nad krajobrazem. Wśród nich warto wyróżnić Łuk Septymiusza Sewera, wzniesiony w 203 r. n.e. i upamiętniający zwycięstwa tego cesarza nad Partami. Liczne płaskorzeźby przedstawiają sceny z zakończonych sukcesem kampanii wojennych.
W centralnej części Forum znajdziemy też świątynię Saturna. Zbudowana już w 497 r. p.n.e., świątynia jest jednym z najstarszych budynków sakralnych w Rzymie. Obok niej możemy podziwiać świątynię Kastora i Polluksa, zbudowaną również w V wieku p.n.e., na cześć bliźniaczych braci, którzy według legendy pomogli Rzymianom w bitwie nad Jeziorem Regillus.
Spacerując po Forum Romanum, natrafimy też na Curia, czyli siedzibę rzymskiego senatu. To tutaj zapadały kluczowe decyzje dotyczące polityki wewnętrznej i zagranicznej Rzymu. Tuż obok znajduje się Rostra, mównica, z której wygłaszano przemówienia i ogłaszano ważne decyzje publiczne. To właśnie tutaj Marek Antoniusz wygłosił słynne przemówienie po śmierci Juliusza Cezara, co przedstawił William Shakespeare w swojej sztuce „Juliusz Cezar”.
Polecam również skorzystać z przewodnika, który przybliży fascynującą historię każdej budowli i pozwoli nam lepiej zrozumieć kontekst historyczny tego miejsca.
Na terenie Forum Romanum
Bazylika Maksencjusza i Konstantyna
Znajdująca się na Forum Romanum, ta świątynia zasługuje na oddzielną część w moim artykule. Budowę rozpoczął cesarz Maksencjusz w 308 roku, a ukończył Konstantyn Wielki po pokonaniu Maksencjusza w bitwie na Moście Mulwijskim w 312 roku. Stąd podwójna nazwa – Bazylika Maksencjusza i Konstantyna.
Bazylika miała wymiary 100 metrów długości i 65 metrów szerokości, a centralna nawa wznosiła się na wysokość 35 metrów. Dzięki zastosowaniu sklepienia krzyżowego, zwanego sklepieniem kolebkowym, budynek mógł osiągnąć takie imponujące rozmiary. Ta technika, choć znana wcześniej, została w bazylice użyta na niespotykaną wcześniej skalę, co czyniło ją arcydziełem inżynierii.
Wewnątrz bazyliki znajdowały się trzy nawy oddzielone masywnymi kolumnami, a każda z nich była pokryta marmurem i bogato zdobiona. Środkowa nawa była największa i pełniła rolę głównej przestrzeni użytkowej, gdzie odbywały się sądy i inne ważne zgromadzenia. Było to miejsce nie tylko administracyjne, ale i ceremonialne.
Centralnym punktem bazyliki była ogromna, ponad 12-metrowa statua Konstantyna, która znajdowała się w absydzie na wschodnim końcu budynku. Dziś można zobaczyć jej pozostałości w Muzeach Kapitolińskich, ale nawet te fragmenty – głowa, ręka i stopa – dają wyobrażenie o ogromie oryginału.
Z czasem bazylika uległa zniszczeniu na skutek trzęsień ziemi oraz grabieży. Jednym z najcięższych trzęsień, które dotknęło bazylikę, było to z 847 roku, które zrujnowało znaczną część struktury. Dodatkowo, wiele z jej materiałów zostało wykorzystanych do budowy innych budynków w średniowiecznym Rzymie. Mimo to, do dziś możemy podziwiać zachowane fragmenty sklepienia kolebkowego oraz część kolumn, które stoją jako świadectwo dawnej świetności tego miejsca.
Forum Romanum, Bazylika Maksencjusza i Konstantyna w tle
Panteon
Jest to kolejny z ikonicznych zabytków Wiecznego Miasta. Panteon, w dosłownym tłumaczeniu oznaczający „Świątynię wszystkich bogów”, został zbudowany jako miejsce kultu wszystkich wierzeń Starożytnego Rzymu.
Choć pierwsza wersja świątyni powstała już za czasów Augusta, to obecny wygląd Panteonu zawdzięczamy cesarzowi Hadrianowi, dzięki przebudowie w latach 118-125 n.e. To właśnie Hadrian nadał Panteonowi jego charakterystyczny kształt – harmonijne połączenie klasycznego wyglądu z ogromną kopułą.
W VII wieku Panteon został przekształcony w kościół chrześcijański pod wezwaniem Santa Maria ad Martyres. Ta zmiana przeznaczenia uchroniła świątynię przed zniszczeniem w średniowieczu i pozwoliła jej przetrwać do naszych czasów w doskonałym stanie. Dziś Panteon nadal pełni funkcję kościoła, a regularnie odbywają się tu msze święte. Jest to jedyne starożytne miejsce w Rzymie, które wciąż jest użytkowane zgodnie z jego pierwotnym przeznaczeniem – jako miejsce kultu.
Wchodząc do środka, pierwsze, co rzuca się w oczy, to fasada z portykiem, wsparta na szesnastu kolumnach korynckich. Każda z nich jest wykonana z monolitycznego granitu sprowadzonego z Egiptu. Jednak prawdziwa magia zaczyna się po przekroczeniu progu.
Wnętrze otwiera się przed nami ogromną, otwartą przestrzenią, która zapiera dech w piersiach. Centralnym elementem jest gigantyczna kopuła, o średnicy równającej się jej wysokości – 43,3 metra. W samym centrum kopuły znajduje się oculus, okrągły otwór o średnicy 9 metrów, który wpuszcza do środka naturalne światło, tworząc niesamowity efekt świetlny. Oculus jest jedynym źródłem światła wewnątrz Panteonu, a jego promienie słońca wędrują po wnętrzu świątyni, podkreślając jej piękno i architektoniczne detale.
Jednym z największych osiągnięć inżynierii starożytnego Rzymu jest właśnie kopuła Panteonu. Do dziś pozostaje ona największą na świecie kopułą z nieuzbrojonego betonu. Konstrukcja ta była możliwa dzięki zastosowaniu specjalnych technik i materiałów. Beton użyty do budowy kopuły był lżejszy w górnych partiach, dzięki zastosowaniu pumeksu, a dolne partie wzmocniono cięższymi materiałami, co zapewniło stabilność całej struktury.
Panteon nie tylko jest arcydziełem architektury, ale także miejscem spoczynku wielu znakomitych postaci. W jego wnętrzu znajdują się groby królów włoskich – Wiktora Emanuela II i jego syna Humberta I oraz ich żon. Znajduje się tu także grób słynnego artysty renesansowego, Rafaela Santi, który jest jednym z najważniejszych włoskich malarzy. Jego nagrobek ozdobiony jest skromnym, ale pięknym epitafium, które przypomina o jego nieśmiertelnym dziedzictwie.
Panteon od strony wejścia
Pomnik Wiktora Emanuela II
Jest to jeden z najbardziej rozpoznawalnych, a już na pewno najbardziej kontrowersyjnych zabytków stolicy Włoch.
Jak nietrudno się domyślić, pomnik został zaprojektowany na cześć pierwszego króla zjednoczonych Włoch, Wiktora Emanuela II, który odegrał kluczową rolę w procesie unifikacji w XIX wieku. Budowa tego monumentu rozpoczęła się w 1885 roku i trwała przez ponad trzy dekady, aż do oficjalnego otwarcia w 1911 roku. Wszystko to miało na celu upamiętnienie i uczczenie nie tylko samego króla, ale także wszystkich, którzy przyczynili się do zjednoczenia Włoch.
Pomnik zaprojektował Giuseppe Sacconi w klasycznym stylu z wyraźnymi wpływami starożytnego Rzymu. W centralnej części znajduje się ogromna statua Wiktora Emanuela II na koniu, otoczona przez rzeźby symbolizujące różne regiony Włoch.
Jednym z największych atutów Pomnika Wiktora Emanuela II są jego tarasy, z których rozciągają się cudowne widoki na Rzym. Możemy wjechać windą na szczyt pomnika i podziwiać panoramę miasta.
W centralnej części pomnika znajduje się Grobowiec Nieznanego Żołnierza, który jest symbolem hołdu dla wszystkich włoskich żołnierzy poległych w walkach za ojczyznę. Płonie tutaj wieczny ogień, strzeżony przez straż honorową, a miejsce to jest otoczone szczególną czcią i szacunkiem. Grobowiec został dodany do pomnika w 1921 roku, a jego obecność dodaje dodatkowego wymiaru historycznego i emocjonalnego temu monumentalnemu zabytkowi.
Ponadto we wnętrzach znajdują się różne muzea i wystawy, które przybliżają nam historię zjednoczenia Włoch, a także samego pomnika. Na uwagę zasługuje Museo del Risorgimento, które zawiera eksponaty związane z ruchem Risorgimento, czyli procesem zjednoczenia Włoch. Miejsce to oferuje nam wgląd w burzliwe czasy XIX wieku i walkę o zjednoczenie.
Pomnik Wiktora Emanuela II jest pełen symboliki związanej z narodową jednością i włoską tożsamością. Jednakże jego budowa i wygląd budziły i wciąż budzą pewne kontrowersje. Dla wielu Włochów pomnik jest symbolem narodowej dumy i przypomnieniem o trudnej drodze do zjednoczenia kraju. Natomiast inni krytykują jego monumentalny styl, twierdząc, że jest zbyt dominujący i niepasujący do zabytkowej scenerii Rzymu. Mimo tych kontrowersji Il Vittoriano pozostaje jednym z najważniejszych i najbardziej charakterystycznych zabytków w mieście.
Pomnik Wiktora Emanuela II
Wzgórze Palatyn
Jest jednym z siedmiu wzgórz na których zbudowano Rzym i ma ogromne znaczenie zarówno mitologiczne, jak i archeologiczne. Według legendy, to właśnie tutaj Romulus założył Rzym w 753 roku p.n.e. Właśnie tutaj miała mieszkać wilczyca, która wykarmiła Romulusa i Remusa, założycieli miasta. Ta mityczna historia sprawia, że Palatyn jest sercem rzymskiej tożsamości.
Spacerując po Palatynie, dosłownie kroczysz po historii. Znajdują się tu ruiny starożytnych pałaców, domów i świątyń. Jednym z nich jest Domus Augustana, rezydencja cesarza Augusta. Mury są pokryte freskami i mozaikami, które zachowały się do dziś, dając nam wyobrażenie o przepychu tych czasów.
Na szczycie wzgórza znajdują się Ogrody Farnese, założone w XVI wieku przez rodzinę Farnese. Rozciąga się z nich wspaniały widok na Rzym. Trudno o lepsze miejsce na zrobienie świetnych zdjęć i cieszenie się pięknem Wiecznego Miasta.
Kolejną ważną atrakcją na Palatynie jest Domus Flavia, rezydencja cesarza Domicjana. Pozostałości obejmują między innymi wielkie atrium, perystyl z fontanną i liczne pomieszczenia reprezentacyjne.
Na wzgórzu znajduje się również Mitreum, miejsce kultu boga Mitry. Jest to jedno z najlepiej zachowanych sanktuariów tego tajemniczego kultu, bardzo popularnego wśród rzymskich żołnierzy. Mitreum jest ukryte pod ziemią, co dodaje mu atmosfery tajemnicy.
Nie możemy też pominąć Świątyni Magna Mater, jednej z najważniejszych świątyń na Palatynie. Magna Mater, znana również jako Kybele, była boginią płodności i opiekunką miasta. Jej kult był jednym z najstarszych w Rzymie, a ruiny świątyni są świadectwem dawnej religijności i duchowości Rzymian.
Obszary archeologiczne są czynne codziennie o godzinach 8.30-19, ale wartości te lubią się zmieniać.
Circus Maximus
W dolinie między wzgórzami Palatyn i Awentyn, znajdują się pozostałości najstarszego i największego cyrku starożytnego Rzymu. Było to starożytne miejsce rozrywki, będące świadkiem wielkich wydarzeń, wyścigów rydwanów i publicznych ceremonii.
Jego historia sięga VI wieku p.n.e., kiedy to Etruskowie, którzy rządzili Rzymem przed powstaniem Republiki, zainicjowali budowę pierwszego toru wyścigowego. W ciągu wieków Circus Maximus był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany, osiągając swoje imponujące rozmiary za czasów cesarza Konstantyna w IV wieku n.e.
W szczytowym okresie, Circus Maximus miał długość około 600 metrów i szerokość 150 metrów, co czyniło go największym obiektem sportowym starożytności. Tor był otoczony przez trybuny, które były w stanie pomieścić olbrzymie tłumy, nawet do 250 tysięcy widzów. Natomiast w centralnej części znajdowała się spina – wąski pas ziemi ozdobiony obeliskami, posągami i fontannami, wokół którego krążyły rydwany.
Najczęstszym wydarzeniem były wyścigi rydwanów, cieszące się ogromną popularnością w Starożytnym Rzymie. Kierowcy, zwani aurigami, rywalizowali w zapierających dech w piersiach wyścigach, które często kończyły się dramatycznymi kraksami. Wyścigi były nie tylko widowiskiem sportowym, ale także wydarzeniem społecznym, na które przychodziły tłumy, by kibicować swoim ulubionym drużynom. Drużyny te były sponsorowane przez bogatych patronów i były podzielone na cztery frakcje: czerwonych, białych, zielonych i niebieskich.
Atmosfera podczas wyścigów była elektryzująca. Tłumy wiwatowały, dopingując swoich ulubionych aurigów, a stawki były wysokie – nie tylko dla kierowców, którzy walczyli o sławę i fortunę, ale także dla widzów, którzy często obstawiali zakłady. Wyścigi składały się najczęściej z siedmiu okrążeń, a zwycięzca otrzymywał nie tylko nagrody pieniężne, ale także wieńce laurowe i ogromną popularność.
Chociaż większość oryginalnych struktur zaginęła z upływem czasu, wciąż możemy zobaczyć zarysy starożytnego toru oraz wyobrazić sobie ogrom tego miejsca. Jest to również popularne miejsce spacerów, pikników i rekreacji, idealne na odpoczynek po intensywnym zwiedzaniu miasta.
Circus Maximus jest otwarty przez cały rok i możemy go odwiedzić o każdej porze dnia. Warto jednak wybrać się tu rano lub wieczorem, aby uniknąć największego upału i tłumów. Choć większość terenu jest dostępna bezpłatnie, warto rozważyć wynajęcie przewodnika, który opowie o historii i ciekawostkach związanych z tym miejscem.
Wzgórze Kapitol
Jest to kolejne z siedmiu wzgórz, które odgrywało rolę centrum religijnego i politycznego starożytnego Rzymu. To tutaj znajdowały się najważniejsze świątynie, w tym Świątynia Jowisza Najlepszego Największego (Jupiter Optimus Maximus), która była jednym z centralnych miejsc kultu religijnego w Rzymie. W czasach starożytnych Kapitol był także miejscem triumfalnych pochodów, gdzie zwycięscy generałowie składali bogom swoje trofea.
Na szczycie wzgórza znajduje się Piazza del Campidoglio, zaprojektowany przez Michała Anioła. Jest to jeden z najpiękniejszych placów w Rzymie, otoczony przez Pałac Senatorski (Palazzo Senatorio), Pałac Konserwatorów (Palazzo dei Conservatori) i Nowy Pałac (Palazzo Nuovo). Plac ten jest arcydziełem renesansowej architektury, a jego centralnym punktem jest kopia posągu Marka Aureliusza.
Na Kapitolu znajduje się również Bazylika Santa Maria in Aracoeli, zbudowana na miejscu starożytnej świątyni Junony Monety. Bazylika ta jest znana z pięknych fresków, bogato zdobionego wnętrza i drewnianej figurki Dzieciątka Jezus, która przyciąga pielgrzymów z całego świata. Warto wspiąć się po stromych schodach prowadzących do bazyliki i podziwiać jej architektoniczne detale oraz spokojną atmosferę.
Warto również zwrócić uwagę na Schody Kapitolińskie, które prowadzą na Piazza del Campidoglio. Zostały one zaprojektowane przez Michała Anioła i są jednym z najpiękniejszych przykładów renesansowej architektury w Rzymie.
Kolejnym wspaniałym miejscem jest Taras Widokowy. Z tego miejsca roztacza się wspaniała panorama na Forum Romanum, Koloseum i inne zabytki Rzymu. Jest to idealne miejsce na zrobienie zdjęć i podziwianie wschodu/zachodu słońca nad Wiecznym Miastem.
Na Kapitolu znajdują się także malownicze Ogrody Kapitolińskie, które oferują nam chwilę wytchnienia od miejskiego zgiełku. Jest to idealne miejsce na na spacer lub piknik, a i również na odpoczynek po dniu intensywnego zwiedzania.
Wzgórze Kapitol o zachodzie słońca
Muzea Kapitolińskie
Jednym z głównych powodów dla których warto odwiedzić Kapitol, są Muzea Kapitolińskie. Są to najstarsze publiczne muza na świecie, założone w 1471 roku przez papieża Sykstusa IV. Kolekcja muzealna obejmuje bogate zbiory rzeźb, malarstwa i artefaktów archeologicznych, które pozwalają zanurzyć się w historii starożytnego Rzymu. Wśród najważniejszych eksponatów znajdują się słynna rzeźba wilczycy kapitolińskiej, a także imponujący posąg cesarza Marka Aureliusza na koniu.
Muzea Kapitolińskie składają się z trzech głównych budynków: Palazzo dei Conservatori, Palazzo Nuovo i Palazzo Senatorio. Wszystkie budynki otaczają wcześniej wspomniany Piazza del Campidoglio, zaprojektowany przez samego Michała Anioła.
Palazzo dei Conservatori – Znajduje się tutaj główne wejście do muzeów. Budynek ten mieści zbiór rzeźb antycznych, w tym słynną wilczycę kapitolińską, symbol Rzymu. Można tu także podziwiać oryginalny posąg Marka Aureliusza, który kiedyś stał na placu.
Palazzo Nuovo – W tym budynku znajdują się głównie rzeźby greckie i rzymskie, w tym Dying Gaul oraz Galerię Lustrzaną, która zachwyca swoim barokowym wnętrzem.
Palazzo Senatorio – Choć nie jest dostępny dla publiczności, jest siedzibą władz miejskich i stanowi integralną część historycznego kompleksu.
Muzea Kapitolińskie gromadzą bardzo dużą kolekcję sztuki antycznej, rzeźb, obrazów i artefaktów. Warto zwrócić uwagę na kilka szczególnie znaczących eksponatów:
Wilczyca kapitolińska – Legendarny posąg przedstawiający wilczycę karmiącą Romulusa i Remusa. Jest to jeden z najbardziej ikonicznych symboli Rzymu.
Posąg Marka Aureliusza – Oryginalna rzeźba konna, której replika znajduje się na Piazza del Campidoglio. Jest ona jednym z najlepiej zachowanych dzieł starożytnej sztuki rzymskiej.
Dying Gaul – Rzeźba przedstawiająca umierającego Gala, uważana za mistrzowskie dzieło starożytnej sztuki greckiej.
Kapitolińska Wenus – Piękna marmurowa rzeźba bogini miłości, datowana na II wiek n.e.
Zbiory malarstwa – Kolekcja obejmuje prace takich mistrzów jak Caravaggio, Rubens, Tintoretto i Titian. Warto zwrócić uwagę na „Świętego Jana Chrzciciela” Caravaggia oraz „Róże” Rubensa.
Muzea Kapitolińskie są otwarte przez cały rok, z wyjątkiem niektórych świąt. Bilet wstępu kosztuje około 15 EUR, a rezerwacja online pozwala uniknąć długich kolejek. Warto zarezerwować co najmniej kilka godzin na zwiedzanie, aby w pełni docenić bogactwo zbiorów.
Kolekcja rzeźb w Muzeum Kapitolińskim
Zamek Świętego Anioła
Wędrując po Rzymie, nie sposób nie zauważyć znajdującego się nad brzegiem Tybru, Zamku Świętego Anioła. Jego sylwetka dominuje nad okolicą, a bogata historia i architektura stanowią magnes na turystów. Zamek, przez wieki pełnił różne funkcje – od mauzoleum, przez twierdzę, po papieską rezydencję.
Historia Zamku Świętego Anioła sięga czasów starożytnego Rzymu. Został on zbudowany jako mauzoleum dla cesarza Hadriana i jego rodziny w latach 123-139 n.e. Pierwotnie nazywany Mauzoleum Hadriana, budowla ta miała imponować swoją wielkością i bogactwem. Kolosalny cylindryczny kształt, otoczony pierwotnie przez ogrody i udekorowany rzeźbami, stanowił wyjątkowe połączenie ogromu i elegancji.
W V wieku, kiedy upadało Cesarstwo Zachodniorzymskie, mauzoleum zostało przekształcone w twierdzę wojskową. Nieco później przyjęło nazwę Zamek Świętego Anioła, którą zawdzięcza legendzie o objawieniu się archanioła Michała na jego szczycie w 590 roku, co miało oznaczać koniec zarazy w Rzymie. Na pamiątkę tego wydarzenia na szczycie zamku umieszczono posąg archanioła, który do dziś jest symbolem ochrony i nadziei.
W średniowieczu Zamek Świętego Anioła stał się strategicznym punktem obronnym i rezydencją dla papieży. Twierdza została połączona z Watykanem za pomocą korytarza znanego jako Passetto di Borgo, który umożliwiał papieżom ucieczkę w razie niebezpieczeństwa. W czasie zagrożeń, takich jak najazdy czy bunty, zamek pełnił funkcję bezpiecznego schronienia.
Przez wieki Zamek Świętego Anioła służył także jako więzienie dla najgroźniejszych przestępców i politycznych przeciwników papieży. Znane są przypadki, kiedy byli tam przetrzymywani znani heretycy, a także postacie związane z historią Rzymu, takie jak Giordano Bruno czy Benvenuto Cellini. Zamek pełnił również funkcję skarbca, gdzie przechowywano papieskie skarby i ważne dokumenty. Podziemia zamku kryją w sobie wiele mrocznych tajemnic, które do dziś pobudzają wyobraźnię odwiedzających.
W zamku funkcjonuje również muzeum, zawierające bogatą kolekcję broni, zbroi, malarstwa i rzeźby. W muzeum zobaczymy też sale, w których przez wieki mieszkali papieże, oraz komnaty więzienne, które kryją w sobie liczne tajemnice.
Zamek jest otwarty codziennie o godzinach 9-19.30. Bilet wstępu kosztuje 20,50€ w wersji normalnej, 10,50€ dla osób w wieku 18-25 lat i 8,50€ dla osób poniżej 18 lat.
Zamek Świętego Anioła od frontu
Bazylika św. Piotra
Znajduje się na terenie Watykanu, najmniejszego państwa na świecie. Jej budowę rozpoczęto w 1506 roku na polecenie papieża Juliusza II, a zakończono dopiero w 1626 roku. Bazylika została wzniesiona na miejscu wcześniejszej świątyni z IV wieku, którą zlecił zbudować cesarz Konstantyn Wielki.
W pracach nad budową nowej bazyliki brali udział najwięksi artyści i architekci epoki renesansu i baroku, tacy jak Donato Bramante, Michał Anioł, Carlo Maderno i Gian Lorenzo Bernini. Każdy z nich wniósł unikalny wkład w ostateczny wygląd świątyni.
Świątynia zachwyca swoim pięknem architektonicznym, a 136-metrowa kopuła, zaprojektowana przez Michała Anioła, dominuje nad krajobrazem Rzymu. To właśnie z tej kopuły rozpościera się jeden z najpiękniejszych widoków na Wieczne Miasto, który możemy podziwiać po wspięciu się na jej szczyt.
Wnętrze bazyliki jest równie cudowne. Przestronne nawy, bogate zdobienia i niesamowite dzieła sztuki tworzą atmosferę pełną majestatu i sakralności. Na szczególną uwagę zasługują takie dzieła jak Pietà Michała Anioła, umieszczona w jednej z kaplic, oraz baldachim nad grobem św. Piotra, wykonany przez Berniniego. Baldachim wspiera się na czterech spiralnych kolumnach i jest przykładem niezwykłej finezji barokowego rzemiosła.
Bazylika św. Piotra jest centralnym miejscem katolickiego świata. To tutaj odbywają się najważniejsze uroczystości kościelne, w tym papieskie msze i audiencje. Każdego roku, szczególnie w trakcie świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy, plac przed bazyliką zapełnia się wiernymi z całego świata, którzy przybywają, aby uczestniczyć w mszach odprawianych przez papieża.
Groby papieży, w tym św. Piotra, znajdują się w podziemiach bazyliki, co nadaje temu miejscu szczególne znaczenie. Wierni często odwiedzają kryptę, aby oddać hołd tym, którzy kierowali Kościołem przez wieki.
Wstęp do bazyliki jest bezpłatny, choć za wejście na kopułę trzeba uiścić niewielką opłatę. Poza wnętrzem świątyni możemy także zwiedzić skarbiec bazyliki, gdzie znajdują się liczne relikwie i dzieła sztuki. W ofercie są oczywiście wycieczki z przewodnikiem. Polecam również zarezerwować bilet na zwiedzanie Muzeów Watykańskich, które kończą się wizytą w Kaplicy Sykstyńskiej, znanej z fresków Michała Anioła.
Ołtarz w Bazylice świętego Piotra
Plac Świętego Piotra
Przed Bazyliką św. Piotra znajduje się najsłynniejszy plac o ogromnym znaczeniu historycznym, religijnym i kulturalnym.
Plac Świętego Piotra został zaprojektowany przez Gian Lorenzo Berniniego w XVII wieku. Jego budowa rozpoczęła się w 1656 roku i trwała jedenaście lat. Bernini, znany ze swojej umiejętności łączenia architektury z rzeźbą, stworzył miejsce, które zarówno zachwyca swoją wielkością, jak i harmonijną kompozycją.
Plac ma kształt elipsy, otoczonej imponującą kolumnadą, składającą się z czterech rzędów kolumn. Kolumnada symbolizuje ramiona Kościoła obejmujące wiernych, co nadaje całemu miejscu głęboki, symboliczny wymiar. Na szczycie kolumnady znajdują się posągi 140 świętych, które dodają majestatu temu niezwykłemu miejscu.
Centralnym punktem placu jest starożytny obelisk, który został sprowadzony z Egiptu przez cesarza Kaligulę. Obelisk, wykonany z czerwonego granitu, ma wysokość 25,5 metra i jest otoczony przez dwie symetryczne fontanny – jedną zaprojektowaną przez Carlo Maderno, a drugą przez Berniniego. Te elementy nie tylko dodają uroku i symetrii placowi, ale także tworzą miejsce, gdzie wierni mogą znaleźć odrobinę ochłody w upalne dni.
Plac Świętego Piotra jest miejscem, gdzie odbywają się najważniejsze uroczystości kościelne, takie jak papieskie msze i audiencje generalne, które przyciągają tłumy wiernych z całego świata. W obchody Bożego Narodzenia i Wielkanocy cały plac wypełnia się wiernymi uczestniczącymi w mszach odprawianych przez papieża.
Jednym z najbardziej wzruszających momentów jest błogosławieństwo Urbi et Orbi, udzielane przez papieża z balkonu bazyliki. Wtedy plac Świętego Piotra staje się centrum duchowego życia katolików, transmitującym swoją atmosferę na cały świat.
Na placu spotkamy pielgrzymów z najróżniejszych zakątków świata, którzy przybyli tu, aby doświadczyć duchowej atmosfery Watykanu. Polecam zwrócić uwagę na strażników szwajcarskich w kolorowych mundurach, którzy strzegą dostępu i stanowią barwny element krajobrazu.
Dla pełniejszego doświadczenia zalecam wziąć udział w jednej z papieskich audiencji, które odbywają się zwykle w środy. Bilety są darmowe, ale należy je zarezerwować z wyprzedzeniem przez Prefekturę Domu Papieskiego.
Widok na Plac świętego Piotra
Kaplica Sykstyńska
Poza głównymi atrakcjami, polecam poświęcić czas na zwiedzanie pobliskich muzeów watykańskich. Kompleks muzealny zawiera bogate zbiory sztuki, w tym słynną Kaplicę Sykstyńską z freskami Michała Anioła.
Kaplica została zbudowana w latach 1473-1481 na zlecenie papieża Sykstusa IV, od którego pochodzi jej nazwa. Jest ona wynikiem projektu architekta Giovanniego de’ Dolci i początkowo miała służyć jako prywatna kaplica papieska oraz miejsce ważnych uroczystości kościelnych, w tym konklawe, czyli ceremonii wyboru nowego papieża.
Kaplica Sykstyńska ma prostokątny kształt, jej wymiary to około 40,9 metra długości, 13,4 metra szerokości i 20,7 metra wysokości. Wnętrze kaplicy podzielone jest na trzy główne części: dolna część z freskami przedstawiającymi zasłony, środkowa część z freskami stworzonymi przez wczesnorenesansowych artystów oraz sklepienie i ołtarz, które zdobią freski Michała Anioła.
W środkowej części kaplicy znajdują się freski namalowane przez takich mistrzów, jak między innymi Sandro Botticelli. Przedstawiają między innymi sceny z życia Mojżesza i Chrystusa oraz portrety papieży, co ma symbolizować ciągłość i jedność Starego i Nowego Testamentu.
Sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej jest prawdziwym majstersztykiem Michała Anioła. Choć Michał Anioł uważał się przede wszystkim za rzeźbiarza, jego talent malarski okazał się niezrównany. Sklepienie zdobi dziewięć centralnych paneli przedstawiających sceny z Księgi Rodzaju, w tym słynne „Stworzenie Adama”, „Stworzenie Ewy” i „Potop”. Te obrazy pełne dynamiki, wyrazistości i głębokiej symboliki przyciągają wzrok i zachwycają szczegółowością.
W 1535 roku papież Paweł III zlecił Michałowi Aniołowi namalowanie fresku „Sąd Ostateczny” na ścianie za ołtarzem. Michał Anioł pracował nad tym dziełem przez pięć lat, a efekt końcowy jest jednym z najbardziej poruszających i dramatycznych przedstawień sądu ostatecznego w historii sztuki. Centralną postacią fresku jest Chrystus, otoczony świętymi i aniołami, którzy oddzielają zbawionych od potępionych. Dzieło to wywołało wiele kontrowersji ze względu na śmiałość kompozycji i realistyczne ukazanie nagich postaci, co doprowadziło do późniejszych modyfikacji, mających na celu „zatuszowanie” niektórych detali.
Kaplica Sykstyńska odgrywa kluczową rolę w życiu Kościoła katolickiego. Jest miejscem, gdzie odbywają się konklawe, podczas których kardynałowie wybierają nowego papieża. Moment ten jest jednym z najważniejszych w Kościele katolickim.
W Kaplicy Sykstyńskiej – Justus Hayes*
Pinakoteka w Watykanie
Poza wejściem do Kaplicy Sykstyńskiej, możemy podziwiać inne sale i galerie Muzeów Watykańskich. Jednym z nich jest Pinakoteka w Watykanie, nazywana również Galerią Obrazów Watykańskich. To nie tylko zbiór obrazów, ale także podróż przez wieki historii sztuki, od wczesnego średniowiecza, po współczesne czasy.
Wchodząc do Pinakoteki, od razu poczujemy atmosferę pełną majestatu i piękna. Kolekcja została założona przez papieża Piusa VI w 1790 roku, ale swój obecny kształt zawdzięcza papieżowi Piusowi XI, który w 1932 roku przeniósł ją do nowo wybudowanego budynku.
Kolekcja składa się z setek obrazów, prezentujących prace mistrzów takich jak Leonardo da Vinci, Rafael czy Caravaggio. Każda sala poświęcona jest innemu okresowi lub stylowi artystycznemu.
Prominentnym dziełem jest „Przemienienie Pańskie” Rafaela. Ten olbrzymi obraz, namalowany tuż przed śmiercią artysty, jest uważany za jedno z jego największych arcydzieł. Ukazuje scenę przemienienia Jezusa na górze Tabor, z bogatymi detalami i dramatycznym kontrastem światła i cienia.
Kolejne wyjątkowe dzieło, to „Święty Hieronim na pustyni” Leonarda da Vinci. Mimo że obraz jest niedokończony, już na pierwszy rzut oka widać geniusz Leonarda w oddaniu emocji i anatomii ludzkiego ciała. Święty Hieronim, przedstawiony w kontemplacyjnej pozie, emanuje duchowym zamyśleniem.
Innym klejnotem w koronie jest „Złożenie do grobu” Caravaggia, które przedstawia dramatyczny moment po zdjęciu ciała Jezusa z krzyża. Charakterystyczne dla Caravaggia jest użycie chiaroscuro – kontrastu między światłem a cieniem – które dodaje scenie niezwykłej głębi i realizmu.
Warto również zwrócić uwagę na dzieła renesansowego mistrza Perugino, jak i na bogato zdobione tryptyki i poliptyki z epoki średniowiecza i wczesnego renesansu.
Oprócz wielkich mistrzów, Pinakoteka zawiera także prace mniej znanych, ale równie utalentowanych artystów, co pozwala na pełniejsze zrozumienie i docenienie różnorodności i bogactwa europejskiej sztuki.
Klatka schodowa w Muzeach Watykańskich
Muzeum Egipskie
Kolejną częścią rozległego kompleksu Muzeów Watykańskich jest Muzeum Egipskie. Przeniesiemy się tam do starożytnego Egiptu i odsłonimy przed sobą tajniki jednej z najbardziej tajemniczych i wpływowych cywilizacji w historii ludzkości. Zgromadzona kolekcja jest różnorodna, a jej eksponaty pochodzą z różnych okresów starożytnego Egiptu.
Pierwsze, co rzuca się w oczy po wejściu do muzeum, to majestatyczne posągi faraonów i bóstw egipskich. Wśród nich można znaleźć imponujące przedstawienia bogów takich jak Amon, Anubis czy Horus, które pokazują kunszt i precyzję starożytnych rzeźbiarzy. Każdy posąg emanuje niezwykłą energią i siłą, przypominając o potędze i religijnej intensywności tamtej epoki.
Sztandarową częścią muzeum jest kolekcja sarkofagów i mumii. Te fascynujące artefakty oferują wgląd w egipskie wierzenia dotyczące życia pozagrobowego i ich zaawansowane techniki mumifikacji. Można zobaczyć sarkofagi bogato zdobione hieroglifami, scenami z Księgi Umarłych oraz wizerunkami zmarłych, które miały zapewnić im bezpieczną podróż do zaświatów.
Niezwykle interesująca jest również kolekcja papirusów, które zawierają teksty religijne, administracyjne i literackie. Papirusy te są świadectwem rozwiniętej cywilizacji, która miała skomplikowany system pisma i bogatą tradycję literacką. Można zobaczyć fragmenty Księgi Umarłych, które były umieszczane w grobowcach, aby prowadzić duszę zmarłego przez zaświaty.
W Muzeum Egipskim w Watykanie znajduje się także kolekcja przedmiotów codziennego użytku, które dają unikalny wgląd w życie zwykłych Egipcjan. Są tu narzędzia rolnicze, biżuteria, naczynia ceramiczne i kosmetyki. Te artefakty pomagają zrozumieć, jak wyglądało codzienne życie w starożytnym Egipcie, jakie były ich zwyczaje, jak się ubierali i jakie mieli rytuały.
Niezwykłą częścią eksponatów jest kolekcja skarabeuszy, które były symbolami odrodzenia i ochrony. Egipcjanie wierzyli, że te małe amulety mają magiczne właściwości i często były wkładane do grobów jako talizmany. Były one wytwarzane materiałów, w tym z kamienia, złota czy marmuru.
Muzeum posiada także bogatą kolekcję malowideł przedstawiających sceny z życia codziennego, rytuały religijne, a także ważne wydarzenia historyczne. Te dzieła sztuki są niezwykle szczegółowe i precyzyjne, co świadczy o wysokim poziomie umiejętności artystycznych starożytnych Egipcjan. Szczególnie fascynujące są sceny z życia dworskiego, polowania, czy ceremonii religijnych, które ożywiają historię i pozwalają lepiej zrozumieć ich kulturę i wierzenia.
Również zobaczymybogatą kolekcję klejnotów i ozdób, które nosili zarówno faraonowie, jak i zwykli ludzie. Dla Egipcjan biżuteria była bardzo istotna, stanowiąc nie tylko ozdobę, ale też oznakę statusu i władzy.
Warto również wspomnieć o sali poświęconej mitologii egipskiej, gdzie można poznać fascynujący panteon bogów i bóstw, które odgrywały kluczową rolę w życiu religijnym Egipcjan. Dzięki interaktywnym wystawom i szczegółowym opisom, odwiedzający mogą zgłębić znaczenie takich postaci jak Ra, Ozyrys, Izyda czy Seth, oraz zrozumieć, jak te wierzenia wpływały na codzienne życie i obrzędy.
Statuetki w Muzeum Egipskim
Muzeum Etruskie
Jest to kolejna część rozległych Muzeów Watykańskich, oferująca nam niezwykłą podróż przez życie i kulturę starożytnego ludu Etrusków, który zamieszkiwał tereny dzisiejszej Toskanii, Lacjum i Umbrii na długo przed powstaniem Rzymu.
Muzeum powstało w 1837 roku z inicjatywy papieża Grzegorza XVI, chcącego zgromadzić i zaprezentować publiczności bogactwa kultury etruskiej. Zbiory muzeum obejmują artefakty pochodzące z wykopalisk na terenie Etrurii, regionu na północ od Rzymu, gdzie Etruskowie pozostawili po sobie liczne ślady swojej obecności. To dzięki tym zbiorom możemy lepiej zrozumieć życie, religię, sztukę i obyczaje tej tajemniczej cywilizacji.
Jednym z najbardziej znanych eksponatów muzeum są sarkofagi etruskie, często ozdobione realistycznymi rzeźbami przedstawiającymi zmarłych. Warto obejrzeć sarkofag Larthia Seianti, z pięknie wyrzeźbioną postacią kobiety. Oprócz sarkofagów, muzeum posiada liczne urny grobowe, często zdobione scenami mitologicznymi i religijnymi.
Etruskowie mistrzowsko wytwarzali ceramikę, często ozdobione scenami z mitologii i życia codziennego. Polecam zwrócić uwagę na bucchero, charakterystyczną dla Etrusków czarną ceramikę, która wyróżnia się gładką, lśniącą powierzchnią. W złotnictwie Etruskowie również byli fantastyczni. Muzeum posiada w swojej kolekcji liczne ozdoby, w tym naszyjniki, pierścionki, bransolety i kolczyki, wykonane z niezwykłą precyzją i kunsztem. Ponadto muzeum znajdują się też piękne figurki z brązu i terakoty, przedstawiające zarówno bóstwa, jak i zwykłych ludzi.
Religia była centralnym elementem życia Etrusków. W muzeum prezentowane są modele świątyń i ołtarzy, które dają wgląd w architekturę sakralną Etrusków. Czcili oni liczne bóstwa, które często były powiązane z naturą i codziennym życiem. W muzeum znajdują się posągi bogów i bogiń, takich jak Tinia (odpowiednik rzymskiego Jowisza) i Uni (odpowiednik Junony). Szczególnie interesujące są również figurki bóstw domowych, które Etruskowie trzymali w swoich domach jako talizmany chroniące rodzinę.
Dowiemy się również dużo o codziennym życiu tej cywilizacji. Różnorodne narzędzia i naczynia kuchenne pokazują nam jak wyglądało życie w etruskich miastach i wioskach. Ponadto wiele eksponatów zawiera sceny przedstawiające życie rodzinne, śluby, uczty i inne uroczyste momenty. Te wizerunki pokazują, jak ważne dla Etrusków były rodzina i wspólnota. Interesującym elementem jest prezentacja wpływu Etrusków na powstanie i rozwój Rzymu. Wielu rzymskich królów miało etruskie pochodzenie, a niektóre elementy kultury rzymskiej, takie jak insygnia władzy czy praktyki wróżbiarskie, mają swoje korzenie w etruskich tradycjach.
W muzeum, pośród kolekcji rzeźb
Galeria Map i Galeria Gobelinów
Podczas wizyty w Muzeach Watykańskich, te dwie galerie wyróżniają się swoją unikalnością i historycznym znaczeniem. Zacznijmy od Galerii Map, znanej również jako Galleria delle Carte Geografiche. Została stworzona na papieża Grzegorza XIII w latach 1580-1583. Ignazio Danti, znakomity kartograf i kosmograf, był odpowiedzialny za wykonanie 40 map przedstawiających różne regiony Włoch. Dzieło to miało nie tylko wartość artystyczną, ale również praktyczną, służąc jako narzędzie administracyjne i strategiczne dla Watykanu.
Galeria Map jest korytarzem o długości 120 metrów, którego ściany pokrywają wielkie freski przedstawiające mapy Włoch. Każda z map jest otoczona bogato zdobionymi ramami. Natomiast sufit galerii jest pokryty złoceniami i malowidłami przedstawiającymi sceny biblijne oraz historyczne.
Mapy w galerii przedstawiają nie tylko wartości geograficzne, ale również ważne budowle, miasta, rzeki i góry. Polecam zwrócić uwagę na szczegóły, takie jak:
-Renesansowe wyobrażenia Florencji, Rzymu, Wenecji i wielu innych miast, ukazane z niezwykłą precyzją.
-Góry, rzeki, jeziora i wybrzeża są oddane z dużą wiernością i dbałością o detale.
-Na niektórych mapach zobaczymy różne sceny historyczne, takie jak na przykład bitwy.
Galeria Gobelinów, znana również jako Galleria degli Arazzi, jest kolejną perłą w koronie Muzeów Watykańskich. Powstała w XVI wieku i jest domem dla jednych z najpiękniejszych gobelinów na świecie. Większość z nich powstała w warsztatach brukselskich na papieży Juliusza II i Leona X. Gobeliny te były często używane do dekoracji wnętrz podczas ważnych uroczystości kościelnych.
Tak jak w wypadku wcześniejszej galerii, jest to długi korytarz, gdzie na ścianach wiszą ogromne, bogato zdobione gobeliny. Wnętrze galerii jest pełne barokowego splendoru, z pięknie ozdobionymi sufitami i detalami architektonicznymi,
Gobeliny w galerii przedstawiają różnorodne sceny, od biblijnych po historyczne i mitologiczne. Są one prawdziwym świadectwem mistrzostwa renesansowych tkaczy, którzy potrafili oddać najdrobniejsze detale i emocje za pomocą nici. Przedstawione historie są pełne dramatyzmu i szczegółów, które zachwycają bogactwem kolorów i precyzją wykonania. Do ich zrobienia użyto jedwabiu, złota i srebra dodaje gobelinom wyjątkowego blasku i luksusu, podkreślając ich status jako dzieł sztuki.
W Galerii Map
Bazylika św. Jana na Lateranie
Znana jako „Matka i Głowa Wszystkich Kościołów Świata,” Bazylika Laterańska jest jedną z czterech papieskich bazylik i najstarszym na świecie kościołem katedralnym. Została zbudowana w IV wieku n.e. na polecenie cesarza Konstantyna Wielkiego, będąc pierwszą publiczną katedrą, a jej powstanie symbolizowało uznanie chrześcijaństwa za religię państwową w Cesarstwie Rzymskim. Położona na Lateranie, dawniej posiadłości rodziny Lateranów, bazylika została poświęcona św. Janowi Chrzcicielowi i św. Janowi Ewangeliście.
Przestronne wnętrze, mozaiki i freski, to tylko niektóre z elementów, które tworzą jej niesamowitą atmosferę. Centralna nawa, zwieńczona imponującym kasetonowym sufitem, prowadzi wzrok ku apsydzie, gdzie znajduje się tron papieski. Tron ten, wykonany z marmuru, jest symbolem władzy papieskiej i tradycji Kościoła. Choć dzisiejsi papieże nie rezydują już na Lateranie, tron ten przypomina o czasach, gdy Bazylika Laterańska była główną siedzibą papieży.
Natomiast w nawach bocznych bazyliki znajdują się posągi dwunastu apostołów, wykonane przez znakomitych artystów barokowych. Poziom ich wykończenia jest perfekcyjny, spacerując wzdłuż nich możesz poczuć się jak w otoczeniu pierwszych uczniów Chrystusa.
Obok bazyliki znajduje się najstarsze baptysterium chrześcijańskie na świecie. Tak samo jak świątynia, zostało zbudowane na polecenie Konstantyna. We wnętrzu znajdują się piękne mozaiki i marmurowe kolumny, które podkreślają jego starożytną urodę.
Kolejnym niezwykłym miejscem związanym z Bazyliką Laterańską, są Święte Schody (Scala Sancta). Te 28 marmurowych schodów, według tradycji, zostało przywiezione do Rzymu przez św. Helenę, matkę Konstantyna, z pałacu Poncjusza Piłata w Jerozolimie. To właśnie po tych schodach miał przejść Jezus podczas swojej męki. Dziś pielgrzymi wchodzą na nie na kolanach, modląc się i medytując nad męką Chrystusa.
Bazylika Laterańska posiada również skarbiec i muzeum, które przechowują wiele cennych relikwii i artefaktów związanych z historią Kościoła. Wśród nich znajdują się krzyże, kielichy, rękopisy oraz wiele innych przedmiotów o ogromnym znaczeniu historycznym i religijnym. Odwiedzając te miejsca, możesz lepiej zrozumieć bogactwo tradycji i kultury chrześcijańskiej.
Bazylika św. Pawła za Murami (San Paolo fuori le Mura)
Ta majestatyczna bazylika, będąca jedną z czterech papieskich bazylik Rzymu, zachwyca swoją historią, architekturą i duchowym znaczeniem. Została zbudowana na miejscu, gdzie według tradycji pochowano św. Pawła, jednego z najważniejszych apostołów i misjonarzy chrześcijaństwa. Pierwsza świątynia powstała tu w IV wieku, z inicjatywy cesarza Konstantyna Wielkiego, a następnie była stopniowo rozbudowywana.
Przed wejściem do bazyliki znajduje się piękny dziedziniec, otoczony kolumnadą, z centralnie umieszczoną fontanną. W cieniu kolumn możemy usiąść, cieszyć się spokojem i podziwiać architekturę bazyliki. Fontanna, z rzeźbą św. Pawła, dodaje uroku temu spokojnemu zakątkowi.
Wchodząc do Bazyliki św. Pawła za Murami, od razu zostaniesz oszołomiony jej ogromem i pięknem. Bazylika jest drugim co do wielkości kościołem w Rzymie, po Bazylice św. Piotra, a jej struktura robi ogromne wrażenie. Z zewnątrz bazylika przyciąga wzrok mozaikami przedstawiającymi Chrystusa i apostołów. Natomiast wewnątrz przestronne nawy, ozdobione marmurem i mozaikami, prowadzą do apsydy, gdzie znajduje się majestatyczny baldachim nad grobem św. Pawła.
Kolumnada składa się z 80 kolumn, które tworzą przepiękne arkady wokół centralnej nawy. Każda kolumna jest wykonana z marmuru i zdobiona rzeźbami oraz inskrypcjami. Nad kolumnadą znajdują się przepiękne mozaiki, które przedstawiają sceny biblijne i postacie świętych. Te kolorowe mozaiki, które zachwycają swoją precyzją i bogactwem detali, są jednym z najcenniejszych skarbów bazyliki.
Centralnym punktem Bazyliki św. Pawła za Murami jest grób św. Pawła. To miejsce o ogromnym znaczeniu religijnym i duchowym, przyciągające pielgrzymów z całego świata. Grób, znajdujący się pod głównym ołtarzem, jest otoczony bogato zdobionym baldachimem, wykonanym przez rzeźbiarza Arnolfa di Cambio. To właśnie tutaj wierni przybywają, aby oddać hołd św. Pawłowi, modlić się i medytować nad jego życiem i dziedzictwem.
Jednym z unikalnych elementów bazyliki są portrety wszystkich papieży, które znajdują się w medalionach wokół głównej nawy. Każdy portret jest opatrzony imieniem i datami pontyfikatu. Ta galeria papieży, zaczynająca się od św. Piotra, to niezwykłe świadectwo ciągłości i tradycji Kościoła katolickiego. Warto zwrócić uwagę na te portrety, które są nie tylko dziełami sztuki, ale także historycznym dokumentem.
Bazylika św. Pawła za Murami jest miejscem licznych uroczystości liturgicznych i wydarzeń religijnych. Każdego roku, 25 stycznia, obchodzona jest tu uroczystość Nawrócenia św. Pawła, która przyciąga wielu wiernych i pielgrzymów. Ponadto, w bazylice odbywają się regularne msze święte, nabożeństwa i koncerty muzyki sakralnej. Wizyta w tym miejscu podczas jednego z takich wydarzeń to wyjątkowe doświadczenie, które pozwala poczuć duchową głębię i tradycję Kościoła.
Polecam również odwiedzić muzeum bazyliki, gdzie można zobaczyć liczne relikwie, rękopisy i przedmioty liturgiczne związane z historią tego miejsca. Muzeum oferuje fascynujący wgląd w dzieje bazyliki i jej znaczenie w kontekście historii chrześcijaństwa.
Bazylika św. Pawła za Murami otoczona jest przez klasztor i piękny ogród. Klasztor, zamieszkany przez benedyktynów, jest miejscem modlitwy i kontemplacji. W ogrodzie można znaleźć wiele ciekawych roślin i kwiatów, a także liczne rzeźby i fontanny. Spacerując po ogrodzie, można poczuć atmosferę spokoju i duchowej harmonii, która panuje w tym miejscu.
Bazylika św. Pawła za Murami w środku
Bazylika Santa Maria in Trastevere
Położona w malowniczej dzielnicy Trastevere, Bazylika Santa Maria in Trastevere jest jednym z najstarszych i najbardziej urokliwych kościołów w Rzymie. Ta majestatyczna bazylika, z jej bogatą historią, wspaniałą architekturą i zapierającymi dech w piersiach mozaikami, jest miejscem, które koniecznie trzeba odwiedzić, będąc w Wiecznym Mieście.
Bazylika Santa Maria in Trastevere ma swoje korzenie sięgające III wieku, kiedy to, według tradycji, została zbudowana na miejscu, gdzie wytrysnął olej, co zostało uznane za cudowny znak związany z narodzinami Chrystusa. Obecny kościół, wzniesiony w XII wieku za czasów papieża Innocentego II, zastąpił wcześniejszą budowlę i do dziś zachował wiele elementów z tego okresu. Natomiast wnętrze kościoła stanowi harmonijne połączenie różnych stylów architektonicznych, od romańskiego po barokowy, z elementami klasycznymi, co tworzy w środku niezwykłą atmosferę.
Charakterystycznym elementem Bazyliki Santa Maria in Trastevere są jej mozaiki. Główna część zdobią przepiękne mozaiki z XII wieku, które przedstawiają Madonnę z Dzieciątkiem, otoczoną przez świętych i aniołów. Te niezwykle szczegółowe i kolorowe mozaiki to prawdziwe arcydzieła sztuki średniowiecznej, zachwycające precyzją i bogactwem detali. Warto spędzić dłuższą chwilę, podziwiając te wspaniałe dzieła i dostrzegając w nich ukryte znaczenia i symbole.
Bazylika Santa Maria in Trastevere posiada przestronną nawę główną, której sufit zdobi piękny, złocony kasetonowy strop z XVII wieku. Na uwagę zasługują również marmurowe kolumny, które wspierają arkady. Wiele z tych kolumn pochodzi z antycznych budowli rzymskich, co dodaje kościołowi unikalnego charakteru i świadczy o jego długiej historii.
W bazylice znajduje się wiele mniejszych kaplic i bocznych ołtarzy, każdy z nich jest unikalnym dziełem sztuki sakralnej. Kaplica Altemps, znajdująca się po lewej stronie od wejścia, zawiera piękne freski i rzeźby z XVI wieku. Inne kaplice zdobią liczne obrazy i relikwie, które przyciągają wiernych i turystów z całego świata.
Przed wejściem do bazyliki znajduje się urokliwy dziedziniec, otoczony portykiem, który jest idealnym miejscem na chwilę odpoczynku i refleksji. W centrum dziedzińca stoi fontanna, która jest jednym z symboli Trastevere. Z boku dziedzińca wznosi się dzwonnica, która pochodzi z XII wieku i jest jedną z najstarszych w Rzymie. Jej prosty, ale elegancki wygląd doskonale komponuje się z całą strukturą bazyliki.
Kościół Świętej Cecylii
Kolejną urokliwą świątynią w Trastevere jest Kościół Świętej Cecylii. Został zbudowany w V wieku na miejscu, gdzie według tradycji znajdował się dom świętej Cecylii, męczennicy chrześcijańskiej i patronki muzyki. Cecylia była szlachetnie urodzoną Rzymianką, która w III wieku n.e. poniosła męczeńską śmierć za swoją wiarę. Historia jej życia i śmierci jest nierozerwalnie związana z tym miejscem.
Kościół przeszedł liczne przebudowy na przestrzeni wieków, a obecny wygląd to efekt renowacji z XII wieku oraz późniejszych barokowych dodatków. Jego architektura łączy różne style, tworząc harmonijną całość.
Wnętrze kościoła zachwyca swoją elegancją i duchowym przekazem. Nawa główna jest zdominowana przez piękne freski i mozaiki. Na szczególną uwagę zasługuje mozaika w apsydzie z IX wieku, przedstawiająca Chrystusa w otoczeniu świętych, w tym świętej Cecylii. Natomiast pod ołtarzem znajduje się sarkofag z relikwiami świętej Cecylii, które zostały odnalezione w katakumbach świętego Kaliksta w 821 roku i przeniesione tutaj przez papieża Paschalisa I. Rzeźba Świętej Cecylii autorstwa Stefano Maderna w XVII wieku, przedstawia świętą Cecylię w pozycji, w jakiej odnaleziono jej ciało. To jedno z najbardziej poruszających dzieł rzeźbiarskich w Rzymie, ukazujące niewinność i spokój męczennicy.
Nieodzownym elementem zwiedzania jest też zejście do znajdującej się bezpośrednio pod ołtarzem krypty, udekorowanej freskami Pietro Cavalliniego, uznawanymi za jedno z arcydzieł sztuki średniowiecznej. Powstały w okolicy 1293 roku i przedstawiają sceny z życia i męczeństwa świętej Cecylii. Są one wyjątkowe ze względu na ich realizm i bogactwo detali, które wyprzedzają swoją epokę.
Obok kościoła znajduje się również klasztor benedyktynek, który od wieków pełni rolę duchowego serca tego miejsca. Siostry benedyktynki dbają o kościół i jego relikwie, a także prowadzą działalność charytatywną i edukacyjną. W środku znajduje się też bogata kolekcja rękopisów i starodruków, które są cennym źródłem wiedzy o historii kościoła i zakonniczek. Na zakończenie zwiedzania możemy odwiedzić dziedziniec klasztorny, gdzie odpoczniemy po intensywnym zwiedzaniu.
Villa Borghese
Jeśli marzysz o chwili wytchnienia od zgiełku rzymskich ulic i chcesz zanurzyć się w zielonej oazie pełnej sztuki, historii i natury, Villa Borghese jest miejscem, które koniecznie musisz odwiedzić. To jeden z największych i najpiękniejszych parków miejskich w Rzymie, oferujący mnóstwo atrakcji dla miłośników sztuki, przyrody i rekreacji.
Villa Borghese powstała w XVII wieku, jako rezydencja kardynała Scipione Borghese, znanego mecenasa sztuki i kolekcjonera. To właśnie on zlecił przekształcenie swojego majątku w elegancki park i willę, która miała stać się miejscem wystawienia jego imponującej kolekcji dzieł sztuki. Z biegiem lat park był rozbudowywany, a w XIX wieku został otwarty dla publiczności, stając się jednym z ulubionych miejsc rekreacji.
Jednym z głównych powodów, dla których warto odwiedzić Villa Borghese, jest Galeria Borghese. Znajduje się w eleganckiej willi i kryje w sobie bezcenne dzieła największych mistrzów. Spacerując po salach galerii, możesz podziwiać prace takich artystów jak Caravaggio, Rafael, Bernini, Tycjan i Canova. Kolekcja obejmuje obrazy, rzeźby i inne dzieła sztuki, które zachwycają swoim pięknem i kunsztem wykonania.
Villę otacza park zajmujący powierzchnię 80 hektarów, w którym znajdziemy wiele ogrodów, fontann i rzeźb. Dla miłośników aktywnego wypoczynku dostępne są również rowery wodne i łodzie wiosłowe, którymi można pływać po malowniczym jeziorku.
Villa Borghese jest również idealnym miejscem dla rodzin z dziećmi. W parku znajduje się wiele atrakcji, które z pewnością przypadną do gustu najmłodszym. Jedną z nich jest Bioparco di Roma – jeden z najstarszych ogrodów zoologicznych w Europie, który oferuje spotkania z wieloma gatunkami zwierząt z całego świata.
Jednym z najbardziej malowniczych miejsc w Villa Borghese jest Świątynia Eskulapa, znajdująca się nad jeziorem. Ta neoklasyczna świątynia, otoczona przez wodę i zieleń, jest miejscem niezwykle romantycznym i idealnym na chwilę zadumy. Można tu wypożyczyć łódkę i popływać po jeziorze, podziwiając otaczającą przyrodę i ciesząc się spokojem.
W samym sercu parku znajduje się również Villa Medici, dawna rezydencja rodziny Medyceuszy, która obecnie pełni funkcję Francuskiej Akademii Sztuk Pięknych. Villa Medici to nie tylko piękny pałac i ogrody, ale również centrum kulturalne, które organizuje wystawy, koncerty i wydarzenia artystyczne. Zwiedzając to miejsce, można poczuć ducha renesansowej sztuki i kultury.
Muzeum jest otwarte codziennie z wyłączeniem poniedziałków o godzinach 9-19. Bilet wstępu kosztuje 22,50€ w wersji normalnej, 11,50€ dla osób w wieku 18-25 lat i 9,50€ dla osób poniżej 18 lat.
Villa Borghese – główny budynek
Villa dei Quintili:
Wśród licznych skarbów archeologicznych Rzymu, Villa dei Quintili zajmuje szczególne miejsce. Była to jedna z największych rezydencji z czasów Cesarstwa Rzymskiego. Położona na południowych obrzeżach Rzymu, przy starożytnej Via Appia, willa zachwyca zarówno swoją historią, jak i rozległymi, malowniczymi terenami.
Rezydencja została zbudowana w II wieku n.e. przez Sekstusa i Kondianusa Quintili, którzy pełnili wysokie urzędy w cesarskiej administracji. Rezydencja była symbolem bogactwa i statusu społecznego braci. Jednak w 182 n.e., cesarz Kommodus, znany ze swojej despotycznej natury, oskarżył braci o spisek i przejął ich posiadłość. Od tego momentu, willa stała się jedną z cesarskich rezydencji, często odwiedzaną przez cesarzy i ich gości.
Villa dei Quintili była niegdyś ogromnym kompleksem, obejmującym pałace, termy, ogrody, oraz różnorodne budynki gospodarcze. Centralnym punktem willi były właśnie termy, które zachowały się w dobrym stanie. Zobaczymy tam oryginalne mozaiki, marmurowe baseny i sale kąpielowe. W tamtych czasach, termy były nie tylko miejscem do kąpieli, ale również centrum życia społecznego. Willa oferowała swoim mieszkańcom i gościom wszelkie udogodnienia, jakie można sobie wyobrazić – od gorących i zimnych basenów, przez sauny, po pokoje do wypoczynku.
Otaczające willę ogrody niegdyś były pełne egzotycznych roślin, fontann i rzeźb, tworząc idylliczne miejsce do spacerów i lodpoczynku. Dziś, choć większość oryginalnej roślinności zniknęła, teren wokół willi nadal zachwyca swoją naturalną urodą. Malownicze widoki na wzgórza rzymskie i spokojna atmosfera sprawiają, że to idealne miejsce na relaksujący spacer z dala od zgiełku miasta. Zobaczymy też tutaj pozostałości akweduktu, który dostarczał wodę do willi, co świadczy o zaawansowanej infrastrukturze tamtych czasów.
Na terenie Villa dei Quintili znajduje się również małe muzeum, które prezentuje znaleziska archeologiczne odkryte podczas wykopalisk. Można tam zobaczyć różnorodne artefakty, od ceramiki, przez narzędzia, po fragmenty mozaik i rzeźb. Muzeum oferuje fascynujący wgląd w codzienne życie mieszkańców willi oraz ich kulturę i sztukę. Warto spędzić tu trochę czasu, aby lepiej zrozumieć kontekst historyczny i znaczenie tego miejsca.
Villa dei Quintili, ze względu na swoją wyjątkową historię i architekturę, była inspiracją dla wielu artystów i pisarzy. Jej obraz często pojawia się w licznych filmach, książkach i reportażach.
Park Borghese
Plac Navona
Jest to wyjątkowy plac, znany ze swojej elegancji i artystycznej atmosfery, będący jednym z najpiękniejszych i najczęściej odwiedzanych miejsc w Wiecznym Mieście.
Plac Navona ma swoje korzenie w starożytnym Rzymie, gdzie w I wieku naszej ery znajdował się Stadion Domicjana, zbudowany na polecenie cesarza Domicjana. Stadion ten służył głównie do zawodów atletycznych i mógł pomieścić nawet 30 tysięcy widzów. Z czasem, po upadku cesarstwa, stadion został przekształcony w targowisko, a później w plac, który znamy dzisiaj. Obecny wygląd Plac Navona zawdzięcza barokowej przebudowie z XVII wieku, przeprowadzonej głównie za pontyfikatu papieża Innocentego X.
Głównym punktem Placu Navona jest Fontanna Czterech Rzek, zaprojektowana przez mistrza baroku, Gian Lorenzo Berniniego. Ukończona w 1651 roku, przedstawia alegorie czterech wielkich rzek świata: Nilu, Gangesu, Dunaju i La Platy. Każda z postaci symbolizuje kontynent, na którym znajduje się rzeka. Centralnym elementem fontanny jest ogromny obelisk, podkreślający majestatyczny charakter fontanny.
Kolejnym klejnotem Placu Navona jest kościół Sant’Agnese in Agone, zbudowany według projektu Francesco Borrominiego. Kościół ten, poświęcony świętej Agnieszce, stanowi doskonały przykład barokowej architektury sakralnej. Jego fasada, pełna eleganckich kolumn i rzeźb, przyciąga wzrok każdego odwiedzającego. Wnętrze kościoła jest równie imponujące, z bogato zdobionymi kaplicami, freskami i marmurowymi rzeźbami.
Plac Navona jest też domem dla dwóch innych pięknych fontann: Fontanny Neptuna i Fontanny Maura. Fontanna Neptuna, znajdująca się na północnym końcu placu, przedstawia boga morza walczącego z morskimi stworzeniami. Została ukończona w XIX wieku, dodając dodatkowego blasku do już i tak imponującego placu. Fontanna Maura, zlokalizowana na południowym końcu, została zaprojektowana przez Giacomo della Porta, a jej centralną postacią jest Maur walczący z delfinem. Obie fontanny harmonijnie komponują się z barokowym stylem Placu Navona, tworząc spójną i piękną całość.
Kościół San Luigi dei Francesi
Względnie niedaleko Piazza Navona, znajdziemy Kościół Świętego Ludwika Francuskiego, będący kościołem narodowym Francuzów w Rzymie.
Historia kościoła sięga XVI wieku. Budowa rozpoczęła się w 1518 roku, a kościół został ukończony w 1589 roku. Fundatorem był kardynał Giulio de’ Medici, znany później jako papież Klemens VII. Kościół został poświęcony Ludwikowi IX, królowi Francji, będącemu patronem Francji i świętym Kościoła katolickiego.
Z zewnątrz świątynia jest idealnym przykładem manieryzmu, stylu przejściowego pomiędzy renesansem a barokiem. Na fasadzie znajdziemy posągi świętych oraz herby różnych regionów Francji.
W środku szczególną uwagę przyciąga Kaplica Contarelli, gdzie znajdują się trzy ogromne obrazy autorstwa Caravaggia, przedstawiające sceny z życia św. Mateusza. Te dzieła – „Powołanie św. Mateusza”, „Męczeństwo św. Mateusza” oraz „Święty Mateusz i Anioł” – są uważane za jedne z najważniejszych przykładów wczesnobarokowego malarstwa i przyciągają tłumy miłośników sztuki.
Wewnątrz świątyni znajdziemy także liczne kaplice boczne, z pracami znanych artystów, takich jak Domenichino czy Simon Vouet. Każda kaplica jest bogato zdobiona i ma swoją unikalną historię. Na przykład Kaplica San Luigi, poświęcona patronowi kościoła, zawiera wspaniałe freski przedstawiające sceny z życia św. Ludwika.
Warto również wspomnieć o bibliotece kościoła, która zawiera bogaty zbiór rękopisów i starych książek. Jest to prawdziwa skarbnica wiedzy, zwłaszcza dla tych, którzy interesują się historią Francji i jej związkami z Rzymem.
Katakumby w Rzymie
Jest to tajemnicze miejsce, które przeniesie nas w czasie do wczesnych lat chrześcijaństwa. Katakumby powstały głównie w III i IV wieku n.e. w odpowiedzi na rosnącą potrzebę chrześcijańskich wspólnot na odpowiednie miejsca pochówku. W tamtych czasach wyznawcy Chrystusa byli prześladowani, a ich religia była zakazana. Brakowało więc miejsc, gdzie mogli bezpiecznie chować swoich zmarłych. Katakumby były idealnym rozwiązaniem – ukryte pod ziemią, poza zasięgiem wzroku prześladowców, stanowiły idealne miejsce pochówku dla zmarłych i bezpieczne miejsce spotkań dla żywych.
Najbardziej znane są Katakumby św. Kaliksta, będące przy okazji największymi i najbardziej rozbudowanymi obiektami tego typu. Właśnie tutaj spoczywają szczątki papieży z pierwszych wieków chrześcijaństwa, a także wielu męczenników, którzy oddali życie za swoją wiarę. Wiele ścian jest udekorowane, przedstawiając sceny biblijne, symbole chrześcijańskie oraz portrety zmarłych.
Katakumby św. Sebastiana są kolejnym miejscem wartym odwiedzenia. Znajdują się one przy Via Appia, jednej z najstarszych dróg Rzymu. Św. Sebastian był rzymskim żołnierzem, który przeszedł na chrześcijaństwo i zginął śmiercią męczeńską. Katakumby te słyną z pięknych inskrypcji oraz symboli chrześcijańskich, które zdobią ich ściany.
Natomiast na północ od centrum Rzymu znajdziemy Katakumby św. Pryscyli, znane z najstarszych wizerunków Maryi z Dzieciątkiem, świadczące o wczesnym kulcie Matki Bożej w chrześcijaństwie.
Polecam także odwiedzić katakumby Domitylli, które są jednymi z najstarszych i najlepiej zachowanych katakumb w Rzymie. Znajdują się one przy Via Ardeatina i są rozciągnięte na czterech poziomach, tworząc prawdziwy labirynt korytarzy i nisz grobowych. Szczególnie warto zwrócić uwagę na kryptę św. Achillesa i Nereusza, która jest ozdobiona wspaniałymi malowidłami.
Podczas zwiedzania katakumb polecam skorzystać z przewodnika, który opowie o historii tego niezwykłego miejsca i pomoże zrozumieć znaczenie poszczególnych elementów. Wiele katakumb jest dostępnych dla turystów, ale ze względu na ich kruchość i delikatność, nie wszystkie korytarze są otwarte dla zwiedzających. Niezależnie od tego, które katakumby wybierzesz, wizyta w tym miejscu z pewnością będzie niezapomnianą podróżą w głąb historii i duchowości.
Fontanna di Trevi
Oto jedna z najsłynniejszych fontann na świecie, będąca nie tylko arcydziełem barokowej architektury, ale także miejscem pełnym legend, romantyzmu i historii.
Fontanna di Trevi została zaprojektowana przez włoskiego architekta Nicola Salvi i ukończona przez Giuseppe Pannini w 1762 roku. Jej budowa trwała 30 lat i jest wynikiem konkursu zorganizowanego przez papieża Klemensa XII, chcącego upamiętnić odnowienie akweduktu Aqua Virgo. Akwedukt ten dostarczał wodę do Rzymu już od czasów starożytnych, a jego renowacja była ważnym wydarzeniem dla mieszkańców miasta.
Centralnym punktem fontanny jest posąg Neptuna, boga mórz, który stoi w muszli powożonej przez dwa trytony. Jeden z trytonów jest spokojny, symbolizując spokojne morze, podczas gdy drugi jest niespokojny, co symbolizuje burzliwe wody. Natomiast w niszach znajdują się figury przedstawiające personifikacje Zdrowia i Obfitości, a na fryzie widnieją płaskorzeźby przedstawiające proces odbudowy akweduktu.
Fontanna jest też źródłem wielu tradycji i legend. Najsłynniejszy jest zwyczaj wrzucania monet do fontanny. Według niego, wrzucenie jednej monety zagwarantuje nam powrót do Rzymu, dwie monety zapewniają nowe romantyczne spotkanie, a trzy monety oznaczają ślub. Codziennie do fontanny trafiają setki monet, a całkowita suma zebranych w ten sposób środków wynosi rocznie kilkaset tysięcy euro, przeznaczanych potem na cele charytatywne.
Kolejna znana legenda związana z fontanną, to historia dziewicy, która wskazała źródło wody żołnierzom rzymskim, co dało początek budowie akweduktu Aqua Virgo. Stąd też wzięła się nazwa „Trevi”, która pochodzi od łacińskiego „trivium” – oznaczającego skrzyżowanie trzech dróg, gdzie znajduje się fontanna.
Fontanna di Trevi
Ara Pacis (Ołtarz Pokoju)
Ołtarz Pokoju został wzniesiony na cześć cesarza Augusta w 9 roku p.n.e. jako symbol pokoju i dobrobytu, które zapanowały w Imperium Rzymskim po jego kampaniach wojennych. Jest to wyjątkowy zabytek, który łączy w sobie elementy polityczne, religijne i artystyczne.
Zachwycającym aspektem Ara Pacis są jego płaskorzeźby. Ołtarz zdobią pięknie wykonane sceny, które przedstawiają zarówno bóstwa, jak i członków rodziny cesarskiej. Warto zwrócić uwagę na relief przedstawiający procesję ofiarną, w której można rozpoznać samego Augusta oraz innych ważnych postaci tamtych czasów. Ich obecność nie tylko upamiętnia cesarza i jego rodzinę, ale także służy jako manifest polityczny, podkreślający pobożność i legitymizację władzy Augusta.
Każda postać, roślina i zwierzę są wykonane z niezwykłą precyzją, co daje odwiedzającym możliwość zanurzenia się w świat starożytnego Rzymu. Motywy roślinne i zwierzęce symbolizują płodność i obfitość, które były efektem wprowadzonego przez Augusta pokoju.
Odwiedzając Ara Pacis, warto poświęcić czas na dokładne przyjrzenie się każdemu detalowi. Zwróć uwagę na różnorodność postaci przedstawionych na reliefach: od senatorów i kapłanów po dzieci i kobiety, każdy element ma swoje znaczenie i dodaje głębi całej kompozycji. Szczególnie interesujące są sceny mitologiczne, takie jak przedstawienie Romulusa i Remusa, które nawiązują do legendarnego założenia Rzymu.
Podczas wizyty w Ara Pacis warto również skorzystać z dostępnych przewodników audio lub wycieczek z przewodnikiem, które nam podadzą wiele ciekawostek na temat historii, symboliki i znaczenia poszczególnych elementów ołtarza.
Termy Karakalli
Był to jeden z największych i najbardziej luksusowych systemów łaźni w starożytnym Rzymie. Kompleks obejmował nie tylko baseny, ale także sale gimnastyczne, biblioteki, ogrody i miejsca spotkań, zajmując powierzchnię ponad 25 hektarów. Termy są również znane jako Thermae Antoninianae, a zostały ukończone w okolicy 216 roku n.e.
Jednym z najbardziej interesujących aspektów term Karakalli jest ich infrastruktura techniczna. Łaźnie były zasilane wodą z akweduktu Aqua Marcia, który dostarczał czystą wodę do licznych basenów i fontann. System kanalizacyjny i odprowadzania wody był równie zaawansowany, co zapewniało stałą cyrkulację wody i utrzymanie czystości. Uwagę zwracają również resztki hypocaustu, czyli systemu ogrzewania podłogowego, który umożliwiał utrzymanie odpowiedniej temperatury w różnych częściach kompleksu.
Termy Karakalli były dostępne dla wszystkich obywateli Rzymu, niezależnie od statusu społecznego. Nic więc dziwnego, że to miejsce odgrywało kluczową rolę w procesie integracji społecznej i kulturalnej, będąc miejscem wymiany myśli i doświadczeń.
Odwiedzając termy Karakalli, polecam skorzystać z przewodnika lub audioprzewodnika, którzy dostarczą wielu szczegółowych informacji na temat historii i funkcji poszczególnych części kompleksu. Ponadto interaktywne wystawy i rekonstrukcje w muzeum przy termach wzbogacają zwiedzanie i rozszerzają kontekst historyczny.
Termy są otwarte codziennie z wyłączeniem poniedziałku.
Kościół Najświętszego Imienia Jezus
Świątynię wzniesiono nieopodal Piazza Venezia, w drugiej połowie XVI wieku, jako centrum duchowe i administracyjne dla jezuitów. Jest to jeden z najwcześniejszych przykładów barokowej sztuki sakralnej
Po przekroczeniu progu Il Gesù, wpadniemy w zachwyt nad wykończeniem świątyni. Poza artystycznie udekorowanym ołtarzem, na uwagę zasługują również dekoracje sufitowe. Najwspanialszą z nich jest fresk Giovanniego Battisty Gaulli, przedstawiający triumf Imienia Jezus, będący jednym z najbardziej znanych dzieł barokowej sztuki sakralnej.
Oczywiście Il Gesù jest nie tylko pięknym przykładem barokowej architektury, ale także ważnym miejscem dla historii zakonu jezuitów. Właśnie tutaj znajduje się grobowiec św. Ignacego Loyoli, założyciela zakonu, którego relikwie spoczywają w bocznej kaplicy. Kaplica św. Ignacego, zaprojektowana przez Andrea Pozzo, jest wspaniale ozdobiona i stanowi jedno z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych dla wiernych. Polecam zwrócić uwagę na liczne rzeźby i freski, które upamiętniają życie i dokonania świętego.
Warto również załapać się na wieczorne przedstawienie multimedialne, mające miejsce się w Kaplicy św. Ignacego. Pokaz światła i dźwięku przybliży nam historię zakonu jezuitów oraz życie i działalność św. Ignacego Loyoli.
Natale di Roma
Rzym ma swoje własne urodziny, które obchodzone są z niesamowitym rozmachem. Natale di Roma, czyli Urodziny Rzymu, przypadają 21 kwietnia, kiedy to według legendy miasto zostało założone przez Romulusa.
Wieczne Miasto ożywa dzięki licznych rekonstrukcjom historycznym, które pozwalają nam przenieść się do czasów starożytnych. Główne wydarzenia koncentrują się wokół Forów Cesarskich i na Via dei Fori Imperiali, gdzie odbywają się tematyczne parady i przedstawienia teatralne. Aktorzy są ubrani w przeróżne stroje z epoki – jako legioniści, gladiatorzy, senatorzy czy kapłani.
Spektakularnym punktem programu jest wielka parada historyczna. Grupy rekonstruktorów z całego świata przybywają do Rzymu, by wziąć udział w tym wydarzeniu. Defilada przemierzająca Via dei Fori Imperiali jest pełna muzyki, tradycyjnych tańców i walk rycerskich.
Oczywiście w ramach obchodów odbywa się mnóstwo pokazów i inscenizacji, które ilustrują życie codzienne w antycznym mieście. Na różnych stanowiskach zobaczymy jak wyglądały różne zawody w starożytności, takie jak kowalstwo, ceramika czy tkactwo. Ponadto na licznych warsztatach możemy spróbować mnóstwa zajęć charakterystycznych dla Starożytnego Rzymu, jak na przykład pisania na tabliczkach woskowych.
Również kulinaria odgrywają ważną rolę w obchodach Natale di Roma. Restauracje i kawiarnie serwują specjalne menu inspirowane starożytną kuchnią rzymską. Spróbujemy więc tradycyjnych potraw, takich jak garum, libum czy cecina, które były popularne w starożytnym Rzymie.
Parada Pretorów
Festa di San Giovanni (Święto św. Jana)
Co roku, 24 czerwca, miasto celebruje dzień św. Jana Chrzciciela, jednego z patronów Rzymu. Warto wiedzieć, że obchody rozpoczynają się już dzień wcześniej, 23 czerwca, kiedy to ulice Rzymu wypełniają się gwarem przygotowań i radosnym oczekiwaniem. Głównym miejscem święta jest Bazylika św. Jana na Lateranie, będąca jedną z czterech głównych bazylik papieskich.
Wieczorem, 23 czerwca, w bazylice odbywa się uroczysta Msza święta, której przewodniczy kardynał w asyście licznych duchownych. Msza ta przyciąga tłumy wiernych, którzy chcą oddać cześć św. Janowi Chrzcicielowi. Po zakończeniu liturgii, wierni gromadzą się na placu przed bazyliką, gdzie rozpoczynają się festiwalowe atrakcje.
Charakterystycznym elementem obchodów jest „Notte delle Streghe” – Noc Czarownic. Według tradycji w noc poprzedzającą dzień św. Jana, wiedźmy i czarownice zbierają się na szczycie wzgórz w okolicach Rzymu, aby odprawiać swoje rytuały. Dlatego też dawniej mieszkańcy Rzymu palili ogniska i tworzyli hałas, aby odstraszyć złe moce. Dziś te tradycje przetrwały w formie festynów, gdzie ludzie bawią się przy muzyce, ogniach i fajerwerkach.
Na placu przed Bazyliką św. Jana na Lateranie organizowane są różnorodne występy artystyczne, koncerty i pokazy. Liczne tradycyjne zespoły taneczne, muzyczne i aktorskie oddają ducha rzymskiej kultury.
Rankiem 24 czerwca, w dzień św. Jana, odbywa się uroczysta procesja ulicami Rzymu, której przewodniczy figura św. Jana Chrzciciela. Następnie na terenie wielu świątyń i fontann odbywa się błogosławieństwo wody, mającej szczególne znaczenie w liturgii związanej ze św. Janem Chrzcicielem, który chrzcił ludzi w rzece Jordan.
Wieczorem obchody kulminują w spektakularnym pokazie fajerwerków, który rozświetla niebo nad Rzymem i kończąc święto w wielkim stylu.
Proponowane dzielnice na wybór noclegu
Zaczynamy od noclegów. W dużej mierze to właśnie od nich zależy czy wycieczka się uda. Na początek proponuję parę dzielnic oferujących dobry stosunek cen i dostępu do atrakcji turystycznych.
Trastevere
Pierwszą propozycją niech będzie dobrze nam już znane Trastevere. Jest to bardzo malownicza część Rzymu, pełna wąskich, brukowanych uliczek i tętniących życiem placów. Znajdziesz tu mnóstwo małych, przytulnych hoteli i pensjonatów w przystępnych cenach. Średnia cena za nocleg w hostelach zaczyna się od około 30 € za łóżko w dormitorium, a pokoje w pensjonatach i małych hotelach zaczynają się od 60-90 € za noc. Lokalizacja jest idealna – możesz łatwo dotrzeć na pieszo do Watykanu, a spacer do historycznego centrum zajmuje tylko kilkanaście minut. Wieczorami dzielnica ożywa dzięki licznym restauracjom i barom, które serwują autentyczne włoskie dania w przystępnych cenach.
San Giovanni
San Giovanni jest kolejną świetną opcją. Dzielnica może jest nieco oddalona od głównych atrakcji turystycznych, ale doskonałe połączenia metrem sprawiają, że dotarcie do Koloseum czy Forum Romanum, to kwestia kilkunastu minut. Noclegi tutaj są tańsze niż w centrum – za łóżko w hostelu zapłacisz od 25 €, a pokoje w tanich hotelach zaczynają się od około 50-80 € za noc. Znajdziesz tutaj wiele lokalnych sklepów i targów, gdzie możesz zakupić świeże produkty i pamiątki, a także kilka historycznych kościołów, które warto odwiedzić.
Testaccio
Testaccio jest dzielnicą, która kiedyś była centrum przemysłowym, a dziś przyciąga swoją autentycznością i kulinarnymi atrakcjami. Jest to świetne miejsce na nocleg, jeśli chcesz uniknąć tłumów turystów i poczuć prawdziwy klimat Rzymu. Ceny noclegów są tutaj niższe niż w centralnych dzielnicach – łóżko w hostelu to koszt około 30 €, a pokoje w hotelach możemy znaleźć od 50-70 € za noc. Testaccio jest dobrze skomunikowane z resztą miasta, a liczne trattorie i kawiarnie oferują smaczne i niedrogie jedzenie, co czyni dzielnicę idealnym miejscem dla miłośników włoskiej kuchni.
Pigneto
Pigneto, to artystyczna i młodzieżowa część Rzymu, często porównywana do berlińskiego Kreuzbergu. Jest pełna kolorowych murali, małych galerii sztuki i klimatycznych barów. Noclegi w Pigneto są stosunkowo tanie – łóżko w hostelu kosztuje od 25 €, a pokoje w budżetowych hotelach możemy znaleźć od 45-70 € za noc. Dostęp do centrum miasta jest wygodny poprzez linie tramwajowe. To świetny wybór dla tych, którzy szukają alternatywnych atrakcji i chcą poznać Rzym z innej perspektywy.
Prati
Dzielnica Prati, położona tuż obok Watykanu, jest idealnym wyborem jeśli chcemy być blisko jednej z największych atrakcji, nie wydając przy tym fortuny na nocleg. Prati oferuje szeroki wybór hoteli w średniej i niższej cenie – łóżka w hostelach zaczynają się od 30 €, a prywatne pokoje w tanich hotelach od 60-90 € za noc. Dzielnica ma doskonałe połączenia komunikacyjne z resztą miasta, co czyni ją wygodnym miejscem na bazę wypadową. Polecam też zwiedzić tutejsze eleganckie ulice handlowe i skosztować pysznych włoskich lodów.
Monti
Monti, pomimo swojej centralnej lokalizacji, oferuje wiele przystępnych cenowo opcji noclegowych. Łóżka w hostelach możemy znaleźć od 30 €, a prywatne pokoje w pensjonatach i małych hotelach od 60-100 € za noc. Jest to dzielnica pełna życia, z licznymi kawiarniami, butikami i antykwariatami. Znajduje się tuż obok Koloseum i Forum Romanum, co sprawia, że zwiedzanie tych miejsc jest wyjątkowo łatwe. Monti jest też idealnym miejscem na spędzanie czasu wieczorem, kiedy to liczne lokalne bary i restauracje zaczynają tętnić życiem.
Plac Wenecki
Porównanie rodzajów zakwaterowania
Bez zaskoczenia ceny są najwyższe w sezonie letnim (od kwietnia do września), natomiast najniższe wartości zastaniemy od listopada do lutego. W obliczeniach cen noclegów musimy uwzględnić podatek miejski. Jest on pobierany za 10 pierwszych nocy od osób mających co najmniej 10 lat. Wiele miejsc zakwaterowania nie uwzględnia go w początkowej cenie noclegu, a często potrafi on znacznie zwiększyć cenę. Jego wysokość zależy od standardu lokum, tak więc tanich hotelach wynosi około 5€, a w luksusowych hotelach potrafi przekroczyć 10€.
Hostele
Zacznijmy od najtańszego rozwiązania, czyli hosteli. Na przykład The Beehive Hostel, położony blisko dworca Termini, oferuje łóżka w dormitorium od 25 € za noc. Hostel YellowSquare Rome, również w pobliżu Termini, jest znany ze swojej towarzyskiej atmosfery i proponuje łóżka w dormitorium od 30 € za noc. Generator Rome, położony niedaleko Colosseum, ma łóżka w dormitorium od 35 € za noc i stylowe wnętrza. Alessandro Palace & Bar, oferuje łóżka w dormitorium od 30 €, a dodatkowo posiada bar na dachu i organizuje wydarzenia dla gości.
Budżetowe hotele
Jeśli szukamy nieco więcej komfortu niż w hostelu, warto rozważyć tanie hotele. Hotel California, blisko Termini, oferuje dwuosobowe pokoje od 60 € za noc, zapewniając podstawowe udogodnienia i śniadanie w cenie. Hotel Mimosa, znajdujący się blisko Panteonu, ma ceny zaczynające się od 70€, oferując doskonałą lokalizację do zwiedzania pieszo. Hotel Rimini gwarantuje najtańsze pokoje od 55 € za noc, z prostymi i czystymi wnętrzami oraz darmowym Wi-Fi. Hotel San Marco, blisko stacji metra Castro Pretorio, ma pokoje dwuosobowe od 65 € za noc i oferuje śniadanie oraz klimatyzację.
Hotele średniej klasy
Jest to idealny wybór, jeśli szukamy dobrego stosunku jakości do ceny. Hotel Capo d’Africa, niedaleko Koloseum, oferuje eleganckie i stylowe pokoje od 130 € za noc oraz taras z widokiem na miasto. Hotel Artemide, na Via Nazionale, ma pokoje od 150 € za noc, oferując spa i restaurację. Hotel Quirinale, również niedaleko Via Nazionale, ma pokoje od 120 € za noc, z eleganckimi wnętrzami i ogrodem. Hotel Savoy, w pobliżu Via Veneto, ma pokoje od 140 € za noc, z eleganckimi wnętrzami i barem na dachu.
Hotele wysokiej klasy
Jeśli budżet nie jest problemem, luksusowe hotele w Rzymie już czekają. Hotel Hassler Roma, z widokiem na Schody Hiszpańskie, oferuje nam pokoje od 400 € za noc i restaurację z gwiazdką Michelin. Hotel de Russie, przy Piazza del Popolo, ma ceny od 500 € za noc, oferując ogrody, spa i wykwintne restauracje. Rome Cavalieri A Waldorf Astoria Hotel, położony na wzgórzu z widokiem na miasto, oferuje luksusowe pokoje od 350 € za noc, z basenami i restauracją z gwiazdką Michelin. Hotel Eden, blisko Villa Borghese, ma ceny od 450 € za noc, oferując ekskluzywne pokoje i panoramiczne widoki.
Apartamenty
Alternatywnie możemy wynająć mieszkanie w apartamencie. Jest to ciekawa propozycja dla rodzin, grup przyjaciół i każdego, kto planuje dłuższy pobyt w Wiecznym Mieście. Rhome Luxury Apartments, blisko Watykanu, oferują małe apartamenty od 90 € za noc, w pełni wyposażone z kuchnią i pralką. Domus Tiberina, w Trastevere, oferuje większe apartamenty od 150 € za noc, które są przestronne i stylowo urządzone. Navona Apartments, blisko Piazza Navona, mają ceny od 120 € za noc i pełne wyposażenie, idealne na rodzinne wakacje. Campo de’ Fiori Apartments, w pobliżu Campo de’ Fiori, oferują apartamenty od 130 € za noc, z tarasami i widokiem na miasto.
Rzym oferuje szeroki wybór noclegów dostosowanych do różnych budżetów i potrzeb podróżników. Hostele, takie jak The Beehive Hostel i YellowSquare Rome, są idealne dla oszczędnych turystów, oferując łóżka w dormitoriach już od 20-35 EUR za noc. Tanie hotele, takie jak Hotel California i Hotel Mimosa, zapewniają komfortowe zakwaterowanie od 55-70 EUR za noc. Hotele średniej klasy, takie jak Hotel Capo d’Africa i Hotel Artemide, oferują lepszy standard i dodatkowe udogodnienia za 120-150 EUR za noc. Luksusowe hotele, takie jak Hotel Hassler Roma i Hotel de Russie, zapewniają najwyższy poziom komfortu, z cenami od 350-500 EUR za noc. Apartamenty, takie jak Rhome Luxury Apartments i Domus Tiberina, są idealne dla dłuższych pobytów i rodzin, oferując przestrzeń i udogodnienia od 90-150 EUR za noc. Dzięki tym różnorodnym opcjom, każdy znajdzie odpowiedni nocleg w Rzymie, który uczyni jego pobyt niezapomnianym.
Plac i Bazylika św. Piotra w nocy
Ceny komunikacji miejskiej w Rzymie
Ceny transportu miejskiego w Wiecznym Mieście oscylują na podobnym poziomie, co w innych europejskich stolicach. Pamiętajmy, że najmłodsi poniżej 10 roku życia jeżdżą za darmo. Przykładowe ceny biletów:
- Bilet pojedynczy 100 minut – 1,5€
- Karnet 10 biletów pojedynczych 100 minut – 15€
- Bilet 24 h – 7€
- Bilet 48 h – 12,50€
- Bilet 72 h – 18€
- Bilet 7 dni – 24€
Ceny atrakcji turystycznych w Rzymie w 2024 roku
Ceny biletów do atrakcji turystycznych oscylują w okolicy 11-25€. Z kolei wstęp jest darmowy w przypadku kościołów i niektórych muzeów. Pamiętajmy też, że w przypadku atrakcji z obowiązkową rezerwacją online musimy zapłacić dodatkową opłatę rezerwacyjną wynoszącą najczęściej 2€.
Ponadto do publicznych zabytków i muzeów, osoby do 18 roku życia mają darmowe wejściówki, natomiast osoby w wieku 18-25 lat są objęte biletem ulgowym w cenie zaledwie 2€. Jeśli chodzi o prywatne atrakcje, to zniżki bardzo się różnią, a czasami niestety nie ma ich wcale.
Ceny wyżywienia
Cena zwykłego obiadu dla jednej osoby w restauracji wynosi 20-40€. Możemy też spotkać się z coperto, czyli dopłacie za nakrycie stołu. Wynosi ona zazwyczaj 1-3€ za osobę, a informacja o niej powinna znaleźć się w menu. Samo drugie danie kosztuje najczęściej od 20€. Ceny makaronów są niższe (10-18€), ale za wyszukane dania makaronowe też wydamy ponad 20€. Najtańsza jest bez zaskoczenia pizza, za którą najczęściej zapłacimy w okolicy 8-13€. Ceny przystawek zaczynają się od 8€, ale łatwo mogą osiągać kilkanaście euro. Natomiast desery oscylują w okolicy 7-12€. Polecam unikać restauracji w okolicy Piazza Navona, Fontanny di Trevi oraz Schodów Hiszpańskich (jest tam najdrożej). Najlepiej wyjdziemy odwiedzając restauracje ukierunkowane na miejscowych. Możemy też zakupić w małych knajpkach panini, czyli kanapki ze świeżych włoskich składników. Kosztują one najczęściej 6-9€.
Ceny lodów wynoszą 4-6€ za średni rozmiar. (Lody we Włoszech najczęściej są kupowane na rozmiary). Natomiast kawa kosztuje około 2-6€ w zależności od rodzaju. W cukierniach i kawiarniach często znajdziemy dwa cenniki – dla zamawiających przy barze i przy stoliku. Naprawdę radzę wybrać pierwsze wyjście, ceny dla osób siedzących przy stoliku potrafią być dużo wyższe, poza tym może nas spotkać wcześniej wspomniane „coperto”.
Ceny artykułów spożywczych w Rzymie
Włoskie sklepy są droższe o kilkadziesiąt procent w porównaniu z Polską. Nie dotyczy to produktów charakterystycznych dla Włoch, często są one w zbliżonych, a nawet niższych cenach niż w Polsce. Najlepszym sklepem (dyskontem) jest znany nam dobrze Lidl, mający bardzo szeroki asortyment produktów. Z supermarketów najlepsze opinie słyszy się o sieci Billa, ale ceny są tam nieco wyższe.
Zamek Świętego Anioła w nocy
1.Karta turystyczna – Kup Roma Pass lub OMNIA Vatican & Rome Card, które zapewniają darmowy wstęp do wielu atrakcji i nielimitowany transport publiczny.
2.Unikaj godzin szczytu – Metro i autobusy są bardzo zatłoczone w godzinach szczytu (8-10 rano i 5-7 wieczorem), więc jak to tylko możliwe planuj podróże poza tymi godzinami.
3.Wczesne zwiedzanie – Zwiedzaj najpopularniejsze miejsca wcześnie rano lub późnym popołudniem, aby uniknąć tłumów.
4.Audioprzewodniki – Skorzystaj z audioprzewodników lub aplikacji mobilnych, aby dowiedzieć się więcej o zwiedzanych miejscach.
5.Menu turystyczne – Unikaj restauracji oferujących „menu turystyczne” w pobliżu głównych atrakcji – zazwyczaj są one drogie i mniej autentyczne.
6.Trattorie i osterie – Szukaj małych trattorii i osterii, które często oferują lepszą jakość jedzenia w rozsądnych cenach.
7.Przekąski i kawa na stojąco – Jak wcześniej wspomniałem, przekąski i kawa kupowane przy barze są często tańsze, niż przy stoliku.
8.Kieszonkowcy – Bądź czujny na kieszonkowców, zwłaszcza w zatłoczonych miejscach turystycznych i w transporcie publicznym. Trzymaj wartościowe rzeczy, plecaki czy torby blisko siebie.
9.Podstawowe zwroty – Warto nauczyć się kilku podstawowych zwrotów po włosku, takich jak na przykład „dziękuję” (grazie), „proszę” (per favore) czy „przepraszam” (scusa). Włosi to docenią.
10.Aplikacje tłumaczeniowe – Nie wszyscy Włosi dobrze znają język angielski, więc polecam zainstalować aplikację tłumaczeniową, aby ułatwić ogólną komunikację.
11.Wi-Fi – Większość hoteli i kawiarni oferuje darmowe Wi-Fi, ale warto mieć lokalną kartę SIM lub pakiet danych na wszelki wypadek. Niektóre publiczne sieci mogą nie mieć zabezpieczeń przed wykradaniem danych.
12.Siesta – Pamiętaj, że niektóre sklepy i restauracje mogą być zamknięte w czasie sjesty, zazwyczaj od 13:00 do 16:00.
13.Toalety publiczne – Publiczne toalety są rzadkością, a nawet jeśli jakąś znajdziesz, to skorzystanie najczęściej kosztuje kilka euro
14.Dni darmowego wstępu – Wiele muzeów i atrakcji oferuje darmowy wstęp w pierwszą niedzielę miesiąca, ale spodziewaj się większych tłumów.
15.Wycieczki z przewodnikiem – Zastanów się nad wynajęciem przewodnika, który opowie Ci fascynujące historie i ciekawostki o Rzymie.
16.Aperitivo – Weź udział w włoskiej tradycji aperitivo, gdzie za cenę drinka dostaniesz dostęp do bufetu z przekąskami.
17.Mapy offline – Zainstaluj mapy offline na telefonie, aby łatwo poruszać się po mieście bez konieczności korzystania z internetu.
18.Karta Oyster – Kupując kartę Oyster (lub bilet czasowy), zaoszczędzisz na pojedynczych biletach i zyskasz wygodę w korzystaniu z transportu.
19.Rezerwacje – Zarezerwuj zakwaterowanie z dużym wyprzedzeniem, zwłaszcza w sezonie turystycznym, aby uzyskać lepsze ceny i wybór.
20.Kopiowanie dokumentów – Zrób kopie paszportu i innych ważnych dokumentów i przechowuj je oddzielnie od oryginałów.
21.Lokalsi – Pytaj mieszkańców o rekomendacje i porady – są one często bardziej wartościowe niż te z przewodników.
22.Napiwki – W Rzymie napiwki nie są obowiązkowe, ale zwyczajowo zostawia się około 10% rachunku w restauracjach, jeśli obsługa była dobra.
23.Ładowarki i adaptery – Zabierz ze sobą ładowarki i odpowiednie adaptery do włoskich gniazdek (typ C, F, L).
24.Aplikacje mobilne – Skorzystaj z aplikacji mobilnych do rezerwacji restauracji, sprawdzania rozkładów jazdy i odkrywania atrakcji.
25.Klimatyzacja – Latem upewnij się, że Twoje zakwaterowanie ma klimatyzację, gdyż Rzym może być bardzo gorący.
26.Lokalne zwyczaje – Zwracaj uwagę na lokalne zwyczaje i zasady, takie jak godziny otwarcia sklepów i restauracji, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek.
27.Korzystając z tych dodatkowych porad, będziesz lepiej przygotowany na pełne wrażeń i komfortowe zwiedzanie Rzymu.
Appia Antica
Jeżeli treści na blogu wprowadzają Cię w dobry nastrój, odpocznij i ciesz się podróżą przy filiżance dobrej kawy. Mnie też możesz postawić kawę. Dziękuję za wsparcie 🙂
*https://www.flickr.com/photos/shoes_on_wires/4143383933