Tatry – podróż przez majestatyczne góry

Tatry są najwyższym pasmem górskim w łańcuchu Karpat, rozciągającym się na granicy między Polską a Słowacją. Możemy w nich znaleźć dwa parki narodowe: Tatrzański Park Narodowy w Polsce i TANAP na Słowacji. Góry te są znane ze swojego piękna i bogactwa przyrody, ale także stanowią wyzwanie dla turystów i alpinistów, którzy chcą podziwiać ich szczyty, doliny, jeziora i jaskinie.

Tatry mają długą i ciekawą historię. Na ich terenie znaleziono ślady osadnictwa ludzkiego z epoki kamienia i brązu, a także z okresu rzymskiego i wczesnego średniowiecza. W ostatnim z wymienionych okresów góry te były częścią naszego kraju, następnie Królestwa Węgier, a jeszcze później Austro-Węgier. Następnie w XVIII i XIX wieku nastąpił rozwój ruchu turystycznego i naukowego w Tatrach, dzięki działalności takich osób jak Stanisław Staszic, Tytus Chałubiński, Ludwik Zejszner czy Mieczysław Karłowicz. Później, w XX wieku góry były świadkami wielu wydarzeń historycznych, takich jak powstania, wojny, zmiany granic i systemów politycznych. W czasach obecnych góry są symbolem narodowym i kulturowym zarówno dla Polaków, jak i Słowaków, a także miejscem współpracy i integracji międzynarodowej.

Tatry są również źródłem inspiracji dla wielu artystów, pisarzy, muzyków i filmowców, takich jak na przykład Jan Matejko, Kazimierz Przerwa-Tetmajer czy Andrzej Wajda. Góry te są także odbijane w folklorze i tradycji ludowej regionu, zwłaszcza w kulturze górali, zamieszkujących ten obszar. Ich zwyczaje, stroje, muzyka, taniec, kuchnia i język są nieodłącznym elementem tożsamości tatrzańskiej.

Góry Tatry charakteryzują się dużą różnorodnością przyrodniczą i krajobrazową, która wynika z ich położenia geograficznego, budowy geologicznej i warunków klimatycznych. W Tatrach znajduje się sześć stref roślinności uzależnionych od wysokości. Każda z nich ma swoją specyficzną roślinność, zwierzęta i formy terenu. 

Najniżej znajduje się piętro pogórza. Znajduje się poniżej 1000 metrów nad poziomem morza, znajdują się tam pola uprawne i domostwa. Powyżej, w reglu dolnym, sięgającym do wysokości około 1200 m n.p.m., dominuje las mieszany, w którym rosną takie gatunki jak buk, jodła, świerk, sosna, grab, jawor czy lipa. Wraz z wysokością, przechodzimy do regla górnego , sięgającego do 1550 m n.p.m. Dominuje tutaj las iglasty, głównie świerkowy, z domieszką modrzewia, jodły i limby. Wyżej  jest za zimno dla drzew. Rośnie tam charakterystyczny karłowaty gatunek sosny, który tworzy zwarte zarośla lub pojedyncze  kępki. Nazywany jest kosodrzewiną i występuje mniej więcej od 1550 m n.p.m. Natomiast powyżej 1800 m n.p.m. roślinność robi się uboga, rosną jedynie trawy, zioła, niskie krzewy i kwiaty, takie jak na przykład sasanka alpejska. Najwyżej znajduje się piętro turni. Jego granica waha się od 2000 do 2200 metrów nad poziomem morza. Znajdziemy tam nagie skały, gdzieniegdzie tylko strzępki porostów, mchów i rzadkiej trawy wysokogórskiej. Śnieg tutaj leży przez większość roku.

Wśród zwierząt żyjących w Tatrach można spotkać takie gatunki jak niedźwiedź brunatny, wilk czy kozica górska – symbol TPN. Niektóre z nich są pod ochroną, ponieważ są zagrożone wyginięciem lub rzadkie i unikalne dla swojej okolicy.

Góry Tatry mają także wiele ciekawych form terenu, które kształtowały się przez miliony lat pod wpływem ruchów tektonicznych, erozji, wietrzenia, lodowców i wód. Możemy tutaj podziwiać takie zjawiska jak szczyty, grani, turnie, ściany, żleby, kotły, cyrki, doliny, moreny, osuwiska, jaskinie, źródła, potoki, wodospady, jeziora i bagna. Najwyższym szczytem Tatr jest Gerlach (2655 m n.p.m.) na Słowacji, a najwyższym w Polsce są Rysy (2499 m n.p.m.). Natomiast najdłuższą doliną jest Dolina Białki (16 km), a najgłębszą jaskinią Wielka Jaskini Śnieżna (824 m).

Jest to jeden z najpopularniejszych i najatrakcyjniejszych regionów turystycznych w Europie. Każdego roku odwiedza je kilka milionów ludzi z różnych krajów i kontynentów. Turyści najchętniej przyjeżdżają do Tatr, aby podziwiać ich piękno, zwiedzać zabytki, czy poznawać kulturę i historię ludzi żyjących na terytorium tych gór.

 Znajdziemy tutaj ponad 600 km szlaków turystycznych, które prowadzą przez różne strefy wysokościowe i krajobrazy. Szlaki są oznakowane kolorem: zielonym, żółtym, niebieskim, czerwonym lub czarnym, wbrew powszechnej opinii kolor nie zależy od stopnia trudności i czasu przejścia. Niektóre szlaki wymagają specjalnego sprzętu i umiejętności, takie jak wspinaczka, asekuracja, orientacja czy ratownictwo. Będąc tam musimy pamiętać, że obowiązuje zasada minimalnego ingerowania w przyrodę, charakterystyczna dla parków narodowych. Z tego tytułu należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa, ochrony i etykiety górskiej.

Góry Tatry nie są tylko miejscem pięknej przyrody i sportu, ale także bogatej kultury i historii. W Tatrach znajdują się liczne atrakcje i zabytki, które warto zobaczyć i poznać. Niektóre z nich to:

Zakopane – nazywane stolicą Tatr i często również zimową stolicą Polski. Jest to największe i najbardziej znane miasto w regionie. Jest to miejsce o dużym znaczeniu  turystycznym, kulturalnym i sportowym, który oferuje wiele dla różnych gustów i zainteresowań. W Zakopanem możemy zanurzyć się w miejscowym folklorze, nacieszyć się pięknymi widokami oraz skorzystać z mnóstwa wyciągów narciarskich.  Jak, już mówimy o pięknych widokach, to nieodłącznym miejscem jest Morskie Oko – jest to największe jezioro tatrzańskie, położone na wysokości 1395 m n.p.m. w Dolinie Rybiego Potoku. Ma ono kształt elipsy, powierzchnię 34,93 ha, a jego głębokość wynosi 50,8 m i objętość 1,5 mln m3. Natomiast nazwa pochodzi od legendy, według której jest ono połączone podziemnym korytarzem z Bałtykiem. Morskie Oko jest otoczone przez wysokie szczyty, takie jak Rysy, Mięguszowiecki Szczyt, Mnich, Cubryna czy Wołoszyn. W to cudowne miejsce można dojść pieszo lub skorzystać z bryczki konnej.

Warto też wspiąć się na Kasprowy Wierch – jeden z najpopularniejszych i najłatwiej dostępnych szczytów tatrzańskich, położony na wysokości 1987 m n.p.m. na granicy polsko-słowackiej. Możemy z niego nacieszyć się wspaniałą panoramą na całe Tatry i okoliczne tereny. Jest też opcja  wjechania kolejką linową z Kuźnic, która działa od 1936 roku. Na szczycie znajdują się stacje meteorologiczna i radiowa, a także dwa wyciągi narciarskie: Gąsienicowy i Goryczkowy.

W celu ochrony Tatr powstały dwa parki narodowe. W naszym kraju jest to Tatrzański Park Narodowy – obszar chroniony, utworzony w 1954 roku, obejmujący polską część Tatr. Ma on powierzchnię 211,64 km2, z czego 151,91 km2 to lasy, a 59,73 km2 to bezleśne tereny wysokogórskie. Jak wcześniej wspomniałem, park ma na celu ochronę i zachowanie przyrody, krajobrazu, kultury i dziedzictwa Tatr. W parku obowiązują specjalne zasady i ograniczenia, dotyczące m.in. ruchu turystycznego, wypasu zwierząt, polowań, rybołówstwa, zbierania roślin, grzybów i owoców, a także budownictwa i gospodarki. Park jest podzielony na strefy o różnym stopniu ochrony: ścisłą, czynną i krajobrazową. W parku znajdują się także rezerwaty przyrody, takie jak Dolina Pięciu Stawów Polskich, Dolina Kościeliska, Dolina Chochołowska, Dolina Małej Łąki czy Dolina Roztoki.

Natomiast drugim z parków jest TANAP – czyli Tatrzański Park Narodowy na Słowacji, utworzony w 1949 roku. Obejmuje on bez zaskoczenia słowacką część Tatr. TANAP ma powierzchnię 738 km2, z czego 610 km2 to lasy, a 128 km2 to bezleśne tereny wysokogórskie . Park ten ma podobne cele i zasady jak polski odpowiednik, ale jest podzielony na strefy o innych nazwach: A, B, C i D. W parku znajdują się także rezerwaty przyrody, takie jak Dolina Zimnej Wody, Dolina Zielona, Dolina Białej Wody, Dolina Młynicka czy Dolina Suchej Wody.

To tylko niektóre z wielu atrakcji i zabytków, które można znaleźć w Tatrach. Góry te są niezwykłym miejscem, które warto odwiedzić i poznać. Zachęcamy do odwiedzenia!