Zamek Dunajec – klejnot Pienin

Zamek Dunajec, potocznie nazywany Zamkiem w Niedzicy, stanowi niezwykłe świadectwo bogatej historii Polski, zaklęte w malowniczym krajobrazie Pienin. Usytuowany na brzegu jeziora Czorsztyńskiego, zamek ten nie tylko imponuje swoją monumentalną architekturą, lecz także kryje w sobie wiele tajemnic i legend. Od wieków przyciąga spojrzenia turystów, badaczy historii i miłośników atmosfery średniowiecznej, oferując im unikalną podróż w czasie.

Zamek Dunajec, potocznie nazywany Zamkiem w Niedzicy

Dzieje zamku sięgają początków XIV wieku. Z tamtego czasu pochodzi pierwsza wzmianka o zamku Dunajec, według której został on w roku 1325 zapisany jako własność rodu Berzeviczych, potomków komesa spiskiego Rudygera z Tyrolu. Budowla ta miała pełnić rolę strażnicy na północnej granicy Węgier z naszym Krajem, która przebiegała wzdłuż Dunajca. Natomiast po drugiej stronie rzeki znajdował się zamek czorsztyński, należący do Polski.

Mało który zamek tak wiele razy zmieniał swojego właściciela. W 1425 roku cały klucz dunajecki, czyli zespół dóbr związanych z zamkiem i okolicą, trafił w posiadanie Piotra Schwarza, też będącego członkiem rodu Berzeviczych, który pełnił funkcję podskarbiego króla Zygmunta Luksemburskiego. Następnie w 1470 roku zamek przeszedł na własność Emeryka Zapolyi, dziadka Barbary Zapolyi, będącej pierwszą żoną króla Zygmunta Starego.

Zamek w Niedzicy w latach 30, FORTEPAN *

W 1528 roku znowu nastąpiła zmiana, kiedy to zamek otrzymał Hieronim Łaski, dyplomata i sekretarz króla Jana Zápolyi, który walczył o tron węgierski. Po jego śmierci zamek odziedziczył jego syn Olbracht, znany powszechnie z hulaszczego trybu życia. Olbracht zastawił zamek Jerzemu Horváthowi, który dokonał jego przebudowy w stylu renesansowym. Już 60 lat później zamek został wydzierżawiony rodzinie Giovanellich, która była bardzo pobożna i hojna dla kościoła.

W 1644 roku zamek wrócił w posiadanie rodziny Horváthów. Następnie wyżej wspomniana rodzina odbudowała mocno zaniedbaną salę balową i uczyniła z niej miejsce znane z imprez na całą Europę Środkową. Jednak później nadeszły dużo gorsze czasy dla zamku. Jego znaczenie zostało mocno zredukowane i stopniowo popadał on w coraz większą ruinę. Następna zmiana właściciela nastąpiła w 1858 roku wtedy zamek kupił Salamon Ullmann.

Zamek Dunajec w Niedzicy Mariusz Rzepkowski **

Podczas wojen światowych zamek był wielokrotnie niszczony, a w 1945 roku jego ruiny zostały zajęte przez wojska radzieckie i przekazane państwu polskiemu. Na szczęście po nastaniu pokoju nadeszły lepsze czasy i już w 1948 roku rozpoczęto prace rekonstrukcyjne i adaptacyjne zamku na cele muzealne i kulturalne. Przywrócono jego wygląd i charakter. Została przeprowadzona pełna odbudowa, urządzono ekspozycje historyczne, etnograficzne i artystyczne, a także postawiono stację sejsmologiczną. Zamek Dunajec jest obecnie jedną z największych atrakcji turystycznych regionu, a także miejscem wielu legend i tajemnic, które opowiem Wam w dalszej części artykułu. Ponadto wspaniała architektura sprawiła, że możemy go zobaczyć w takich znanych filmach i serialach, jak “Janosik”, “Podróż za jeden uśmiech”, Wiedźmin czy “Stawka większa niż życie”.

Zamek Dunajec w Niedzicy

Zamek Dunajec obfituje w liczne legendy i opowieści, które dodają mu uroku i tajemnicy. Jedna z nich mówi o Ince, córce ostatniego właściciela zamku, Sebastiana Salamona. Inka była piękną i bogatą panną pochodzącą z Ameryki Południowej, która zakochała się w ubogim polskim rycerzu, Janie. Ich miłość była jednak niemożliwa, ponieważ ojciec Inki chciał wydać ją za mąż za bogatego węgierskiego szlachcica. W dniu ślubu Inka uciekła z zamku i spotkała się z Janem na moście nad Dunajcem. Tam jednak zostali zdradzeni i zastrzeleni przez ludzi Salamona. Ich duchy miały się spotykać na moście co noc, aż do czasu, gdy zbiornik czorsztyński zalał most i zamek.

Inna legenda jest mocno powiązana z przytoczoną wcześniej przeze mnie i dotyczy tzw. dokumentu niedzickiego, który miał być ukryty w zamku przez Sebastiana Salamona. Dokument ten miał być testamentem Inki, w którym zapisała swoje ogromne majątki w Ameryce Południowej swojemu ukochanemu Janowi. Dokument ten miał być kluczem do odnalezienia skarbu Inków, który miał być ukryty w Peru. Według legendy, dokument ten został znaleziony przez polskiego podróżnika i poszukiwacza skarbów, Antoniego Giza, który w 1944 roku wyjechał do Ameryki Południowej, aby odnaleźć skarb. Nie wiadomo jednak, czy mu się to udało, ponieważ nigdy nie wrócił i nie nawiązał kontaktu z rodziną.

Zamek Dunajec w Niedzicy

Zamek Dunajec to nie tylko zabytek historyczny, ale także miejsce, które oferuje wiele ciekawych i edukacyjnych doznań. Podczas zwiedzania zamku możemy podziwiać jego wnętrza, w których znajdziemy mnóstwo eksponatów związanych z historią i kulturą regionu. W szczególności warta uwagi jest Piękna sala balowa zamku, wspomniana przeze mnie w części historycznej. Pełniła ona funkcję miejsca spotkań elity, a dzisiaj jej odrestaurowane wnętrza zachwycają swoimi kompozycjami, tworząc doskonały klimat podczas różnorodnych kulturalnych wydarzeń.

Na pewno rzeczą, która również wzbudzi u Was zachwyt, jest kaplica św. Kingi. Jej historia i architektura religijna stanowią nieodłączny element bogatej mozaiki kulturowej zamku.

Zamek Dunajec w Niedzicy, Walrom ***

Polecam także obejrzeć pokoje żupana spiskiego i komnaty mieszkalne rodziny Salamonów, wyposażone w mnóstwo mebli, strojów czy innych artefaktów z epoki. Wśród tych pomieszczeń na szczególną uwagę zasługuje zbrojownia, która imponuje mnogością i różnorodnością eksponatów. Turystom lubiącym mroczne sekrety na pewno spodoba się więzienie z izbą tortur wyposażoną w wiele narzędzi, których sam widok mrozi krew w żyłach. Jednak, gdy tylko wyjrzymy z zamku, z pewnością naszą uwagę  przykują widoki. Z tarasów i wież budowli rozciągają się malownicze krajobrazy Pienin, z krętym szlakiem Dunajca, jeziorem Czorsztyńskim i wzgórzami sięgającymi po sam horyzont. To miejsce stwarza doskonałe warunki do robienia fenomenalnych fotografii i cieszenia się pięknem natury.

Poza zamkiem polecam również zwiedzić Wozownię i Spichlerz, które znajdują się w odległości paruset metrów od warowni. W Wozowni możemy zobaczyć zabytkowe pojazdy konne z lat 1900-1939, takie jak bryczki, sanie czy powozy. Natomiast w Spichlerzu możemy obejrzeć wystawę sztuki ludowej Spisza, na której prezentowane są przedmioty z poprzednich wieków, takie jak meble, stroje, narzędzia, ceramika czy rzeźby. Miłośnikom aktywnego wypoczynku na pewno spodoba się  przylegający do zamku Zalew Czorsztyński. Jest to idealne miejsce na żeglarstwo, kajakarstwo, czy windsurfing. Z kolei malownicze plaże na brzegach zalewu tworzą doskonałe miejsce do relaksu.

Jeżeli treści na blogu wprowadzają Cię w dobry nastrój, odpocznij i ciesz się podróżą przy filiżance dobrej kawy. Mnie też możesz postawić kawę. Dziękuję za wsparcie 🙂

* FOTO:FORTEPAN / Schermann Ákos, CC BY-SA 3.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0, via Wikimedia Commons

** real name: Mariusz Rzepkowski pl.wiki: MariuszR commons: MariuszR, CC BY-SA 2.5 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.5, via Wikimedia Commons

*** Walrom, CC BY-SA 3.0 PL https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/deed.en, via Wikimedia Commons